| 1.2.2. To’rtkomponentli Ca(NO3)2 - NH4NO3 - C2H5OH - H2O sistemani nitrokalsiyfosfat bo’tqasidan ammoniy va kaltsiy nitratlarini ekstraktsiya jarayoning 40°C haroratdagi nazariy izotermik eruvchanligi.
Ushbu diagrammada to’rtkomponentli Ca(NO3)2 - NH4NO3 - C2H5OH - H2O sistemaning (6-rasm) o’rganishda qo’shimchalarga quyidagilardan iborat:
- suyuq fazaning fosfogipsdagi kalsiy moduliga nisbati, hamda nitrat kislotasining me’yorlari 60; 70; 80%;
6-rasm. Kalsiy va ammoniy nitratlarni ekstraktsiyasi va ekstraktni bug’latish jarayonidagi Ca(NO3)2 - NH4NO3 - C2H5OH - H2O eruvchanlik diagrammasi.
- nitrat kislotasining me’yori xomashyodagi CaO ga nisbotan, nitrat kislotasining kontsentratsiyasi 50; 55 va 58%.
Tarkibida kalsiy nitrat, ammoniy nitrat, etanol va fosforitlardan tashkil topgan NKFSS dan kalsiy nitratni ajratib olish jarayonini fizik-kimyoviy asoslab berish uchun Ca(NO3)2 - NH4NO3 - C2H5OH - H2O 4-komponentli sistemani vizual politermik usullar bilan o’rganildi. Bu murakkab sistema 3-ta uchlik: Ca(NO3)2 - C2H5OH - H2O; NH4NO3 - C2H5OH - H2O; Ca(NO3)2 - NH4NO3 - H2O va 3-ta binar Ca(NO3)2 - H2O; NH4NO3 - H2O va C2H5OH - H2O sistemalaridan iborat. Sistemadagi S, S1, S2, S3 lar nitratamoniykalsiyfosfat bo’tqasini to’yingan chegarasi bo’lib, u kalsiy nitrat, ammonoy nitrat, faollashgan fosfat va erimagan fosfatlar bilan va NH4NO3= 12,78% ni tashlik etadi. Bu nuqtada nitratamoniykalsiyfosfat bo’tkasi hosil bo’ladi. Bu esa fazalarni qattiq va suyuq fazalarga ajratish imkoniyatlarini qiyinlashtiradi. Shuning uchun ham nitratamoniykalsiyfosfat bo’tqani spirtga nisbatini hamda to’yingan oquvchan eritmadan tez eruvchan qatlamga ajralishini ko’satuvchi nuqta deb S3 nuqtani olishimiz mumkin. [14].
Quyidagi formuladan 100 gr fosforit xomashyosi uchun zarur bo’lgan etil spirtini miqdorini topishimiz mumkin:
bunda, Mspirt - 100 gr fosforitaga nisbatan etil spirtini miqdori; gr.
SCaO - fosforit xosashyosidagi CaO, %;
NHNO3 - nitrat kislotasini me’yori, %;
SHNO3 - nitrat kislotasini kontsentratsiyasi, %;
Sspirt - ekstrakdagi spirtni % dagi ko’rsatkichi; (grafik ko’rinishda 5-rasm).
Demak, 100 gr yuvib quritilgan fosfokonsentrat uchun kerak bo’ladigan etil spirtini quyidagi formula orqali topildi:
.
Bundan tashqari boshqa fosforit unlarida ham nitrat kislotali qayta ishlashda etil spirtini qancha kerakligini ushbu formuladan topishimiz mumkin.
| 