Laboratoriya mashg’ulotining maqsadi

Laboratoriya mashg’ulotining maqsadi:

Talabalarni umumiy o’rta ta’lim maktablarining maktablarining “Odam va uning salomatligi” o’quv fani dasturidagi “Ovqat hazm qilish” mavzusini o’rganishda fiziologik tajribalar o’tkazish usuli bilan tanishtirish;

Umumiy o’rta ta’lim maktablarining “Odam va uning salomatligi” o’quv fani dasturidagi “Ovqat hazm qilish” mavzusini o’rganishda fiziologik tajribalar o’tkazish usuli bilan tanishishi;

“Odam va uning salomatligi” o’quv fani dasturidagi laboratoriya mashg’ulotlarning didaktik maqsadi, tarkib toptiriladigan ko’nikmalarni ajrata olishi;

Mazkur ko’nikmalarning mavzularda shakllantiriladigan tushunchalar bilan uzviyligini tushunishi;

• 
  Odam va uning salomatligi” o’quv fani dasturidagi laboratoriya mashg’ulotlarni o’tkazishda laboratoriya jihozlari bilan ishlash ko’nikmalarini egallashi, shu bob bo’yicha o’quvchilarning bilim va ko’nikmasiga qo’yilgan minimal va maksimal talablarni o’rganishi, ularni nazorat qilish va baholash ko’nikmalarini amalda qo’llay olishi lozim.
  

Zarur jihozlar: Biologiyadan tuzilgan davlat ta’lim standarti, o’quv dasturi, 8-sinf uchun “Odam va uning salomatligi” darsligi, “Davlat ta’lim standarti va o’quv dasturining uzviyligi” jadvali.

1. Tashkiliy qism.

2. Talabalarni laboratoriya mashg’ulotining maqsadi, borishi, mustaqil bajariladigan o’quv topshiriqlari bilan tanishtirish.

3. Talabalarni umumiy o’rta ta’lim maktablarining maktablarining “Odam va uning salomatligi” o’quv fani dasturidagi “Ovqat hazm qilish” mavzusini o’rganishda fiziologik tajribalar o’tkazish usuli bilan tanishtirish.

4. “Ovqat hazm qilish” bobi bo’yicha o’quvchilarning bilim va ko’nikmasiga qo’yilgan minimal va maksimal talablarni o’rganish, ularni nazorat qilish va baholash ko’nikmalarini amalda qo’llay olishni o’rganish.

5. Laboratoriya mashg’ulotini yakunlash.

“Odam va uning salomatligi” o’quv fani dasturidagi “Ovqat hazm qilish” mavzusini o’rganish uchun 6 soat vaqt ajratilgan bo’lib, ularni darslarga qo’yidagicha taqsimlash mumkin:

№	Dars mavzusi
1.	Ovqat hazm qilishning ahamiyati, organlar, fermentlar va ularning vazifalari
2.	Ovqat hazm qilish organlarining tuzilishi va vazifasi
3.	Jigar va me’da osti bezi
4.	Ovqat hazm qilishning boshqarilishi
5.	Ovqat hazm qilish organlarining gigiyenasi. Me’da ichak kasalliklari va ularning oldini olish.
6.	So’lak fermentlarining kraxmalga ta’siri 6-laboratoriya mashg’uloti

O’qituvchi mazkur bobni o’qitishda darslar tizimini to’g’ri tasavvur qilishi, o’quvchilarning o’zlashtirishi kerak bo’lgan bilimlarga urg’u berishi, tarkib toptiriladigan ko’nikmalarga e’tibor qaratishi lozim.

Ushbu bobni o’rganish yakunida «So’lak fermentlarining kraxmalga ta’siri» 6-laboratoriya mashg’ulotini o’tkazish rejalashtirilgan.

Ushbu laboratoriya mashg’ulotida fiziologik tushunchalar ustun o’rinni egallaydi.

Laboratoriya mashg’ulotini o’tkazish uchun o’qituvchi kerakli jihozlarni aniqlashi va tayyorlashi lozim.

Bular jumlasiga shtativ, 3ta probirka, termometr, suyuq kraxmal kleystri, so’lak (10ml), yog’ning suvdagi kuchsiz etirmasi, xlorid kislotaning 0,1% li eritmasi, suv hammomi, muz solingan idishlarni kiritish mumkin.

O’qituvchi laboratoriya mashg’ulotida o’quvchilar bajarishi lozim bo’lgan ishlar yuzasidan topshiriqlar tayyorlaydi.

Mazkur topshiriqlar qo’yidagicha bo’lishi mumkin:

«So’lak fermentlarining kraxmalga ta’siri» 6-laboratoriya mashg’ulotida o’quvchilar bajarishi lozim bo’lgan topshiriqlar

1. Og’iz bo’shlig’ida ovqat hazm qilish jarayonini tushuntiring.

2. Og’iz bo’shlig’ida joylashgan so’lak bezlarining nomlarini ayting.

3. So’lak tarkibida qanday moddalar mavjudligini aniqlang. Ular qaysi organik birikmaga ta’sir ko’rsatishini ayting

4. Sizga berilgan 3 ta probirkaga tomizg’ich yordamida 3 mldan kraxmal kleysteridan quying.

5. Har bir probirkaga teng miqdorda suv bilan aralashtirilgan so’lak eritmasidan 3 mldan quying.

6. 1-probirkani 37 gradusli suv hammomiga qo’ying.

7. 2-probirkaga 2-3 tomchi xlorid kislota eritmasidan tomizib, u ham suv hammomiga qo’yiladi.

8. 3-probirka muz solingan idishga joylashtiriladi. Oradan 30 minut o’tgach, uchala probirkaga 2-3 tomchidan yod eritmasi tomiziladi.

9. Kuzatilgan hodisani quyidagi jadvalga yozing.

O’quvchilar o’tkazilgan tajriba natijasiga ko’ra so’lak fermentlari muayyan sharoit, haroratda kraxmalni parchalashi yuzasidan xulosa yasaydilar.

Laboratoriya mashg’ulotini qisman-tadqiqot metodidan foydalangan holda tashkil etish tavsiya etiladi.

Laboratoriya mashg’ulotining boshida torshiriqdan o’rin olgan savol­lar yordamida o’quvchilarning bob bo’yicha o’zlashtirgan bilimlari faollash­ti­ri­ladi. Muamoli vaziyatni vujudga keltirish maqsadida o’quvchilarga muammoli savol bilan murojaat etiladi:

1. Ovqat tarkibidagi qaysi modda so’lak ta’sirida kimyoviy o’zgarishga uchraydi? Uni qanday tadqiq etsa bo’ladi?

O’quvchilar o’zlarining o’zlashtirgan bilim zahiralaridan foydalanib, muammoli vaziyatdan chiqishga harakat qilishadi.

Shundan so’ng, laboratoriya ishini bajarishga kirishiladi. Laboratoriya ishini o’tkazishda kutilishi lozim bo’lgan 30 minutdan o’qituvchi unumli foydalanishi, o’quvchilarga quyidagi didaktik kartochkalarni tarqatishi va

kichik guruhlar o’rtasida o’quv bahsi uyushtirishi lozim.

1-jadval

Organlar	Tuzilishidagi o’ziga xosliklar	Vazifasi

Ovqat hazm qilish organlarida hazm bo’lish jarayoni

2-jadval

Ovqat hazm qilish organlari	Ovqat qanday o’zgarishlarga uchraydi?	Qanday modda ishlab chiqiladi?	Ovqat mahsulot­iga qanday ta’­sir ko’rsatadi?

Ovqat hazm qilish organlarini tadqiq etish metodlari

3-jadval

Metodning nomi	Metodning tavsifi	Qanday yutuqqa erishilgan?

O’quvchilarda ijodiy faoliyat tajribalarini rivojlantirish uchun quyidagi savollar beriladi:

1. Nima sababdan ovqat mahsulotlari (sut yoki tovuq sho’rva)ni shprits yordamida qonga yuborilsa, odamning o’limiga sababchi bo’ladi?