darajasi bilan farqlanadi. Bu to‘ ldirish
C e (Z = 5 8 )~
seriy elementdan
boshlanadi va
Lu (Z =7 1 )~
lyutetsiy elementi bilan tugatiladi. Nodir
elementlar guruhi
lantanoidlar
ham deyiladi va ulaming kimyoviy
xossalari asosan tashqi elektronlar bilan aniqlanadi. Oltinchi davr inert
gazi
Rn (Z = 8 6 )
- radon elementi bilan yakunlanadi.
Davriy sistemaning yettinchi davmi tabiiy holatdagi elementlar
bilan to‘ ldirish oxirgacha amalga oshirilmagan. Hozirgi vaqtgacha
N p (Z = 9 3 )
- neptuniydan
K u ( Z=104) -
kurchatoviygacha
sun’ iy
ravishda elementlar olingan. Hosil bo‘ lgan elementlar nodir yer
elementlarga o ‘ xshash alohida gumhni tashkil etadi.Ushbu guruhda
lantan rolini
A c (Z = 8 9 )-
aktiniy elementi o ‘ynaydi va shuning uchun bu
guruh elementlarini
alctinoidlar
deb yuritiladi. Ular o ‘ zaro kimyoviy
xossalariga ta’ sir ko‘ rsatmaydigan
5 f
va
6d
elektronlar bilan farq qiladi.
Elementlarning elektron tuzilishi tasvirlangan 3-jadvaldan ko‘ rinib
to‘ ribdiki,
oraliq guruh elemendari
uchun yuqori qobiqning л-holatlari
ikkinchi qobiqning
d
va f holatlaridan avval to‘ ldirila boshlaydi. Oraliq
guruhni tashkil etuvchi elementlar maxsus kimyoviy xususiyatlarga ega
bo‘ ladi. Bu effekt kuzatiladigan birinchi element kaliy atomidir. Kaliy
atominig tashqi elektroni
3d
holatda emas, balki
4s
holatda joylashgan.
Jadvaldan atomlarda elektron qobiqchalaming to‘ ldirishining
Is, 2s, 2p,
3s, 4s, 3d, 4p, 5s, 4d, 5p, 6s, 4 f 5d, 6p, 7s
tartibda bajarilishi ko‘ riladi.
Bu tartibda asosan lantanoidlar va aktinoidlarning kimyoviy xossalarini
juda o'xshashligini tushunturish mumkin. Davriy sistemani
