Riforming jarayoni asosiy reaktsiyalardan biri
naften uglevodorodlaridan
aromatik uglevodorodlar hosil bo`lishidir. Bu reaktsiyani nikel’ va platina guruhi
metallari yordamida 300
0
C da sodir bo`lishidir.
Bu reaktsiyani nikel va platina guruhi metallari yordamida 300
0
C
da sodir
bo`lishi birinchi marta 1911 yilda I.D. Zelinskiy ixtiro etgan. Siklogeksan va uning
xossalaridan benzol va uning xosilalari xosil bo`ladi.gel’dimetiltsiklogeksan
degidrogenlanish
reaktsiyasiga
chidamlidir.
Ammo
platina
va
reniy
katalizatorlarini ta`sirida avval izomerlanadi, so`ngra degidrogenlanish reaktsiyasi
sodir bo`ladi. Bu reaktsiyalar qaytariluvchan bo`lib, 300
0
C dan past haroratda
benzoldan tsiklogeksan xosil bo`lishi mumkin.
Besh burchakli naftenlar birinchi navbatda
izomerlanish natijasida
oltiburchakli naftenga aylanadi, so`ngra benzol xosil bo`ladi.
Harorat 90
0
C da reaktsiya muvozanatiga etadi. Harorat pastga tushsa
reaktsiyani borishi o`ng tomonga siljiydi. Riforming jarayonida (yuqori haroratda)
izomerlanish reaktsiyasini sodir bo`lishiga sabab
naftenlardan benzol hosil
bo`lishidir va degidrogenlanish reaktsiyasining tezligi izomerlanish reaktsiyasining
tezligidan yuqoriligidir.
-3H
2
CH
3
CH
3
CH
3
CH
3
-3H
2
yoki
CH
3
CH
3
CH
3
90 oC
Aromatik uglevodorodlarining hosil bo`lishini asosiy reaktsiyalari ikkinchisi
parafinlarning degidrotsikllanish reaktsiyasidir. Oktan soni past bo`lgan
benzinlarni tarkibidagi parafin uglevodorodlarini
xrom oksid va boshqa
katalizatorlar ishtirokida aromatik uglevodorodlarga o`tishini V.I.Karjev taklif etdi.
B.L.Moldavskiy
va
G.D.Kamusherlarni
ta`kidlashicha
aromatlarni
uglevodorodlarni olefin uglevodorodlardan tezroq hosil bo`ladi (parafinlarga
nisbatan) B.A.Kazanskiy va A.F.Platelarni ta`kidlashicha degidrotsikllanish
reaktsiyasi platin
0
C da sodir bo`ladi.
Umuman olganda degidrogenlanish reaktsiyasi degidrotsikllanishga
nisbatan
ko`proq sodir bo`ladi. Beshburchakli naftenlarni oltiburchakli naftenlarga
izomerlanish
reaktsiyasi
parafinlarni
aromatikuglevodorodlarga
o`tish
reaktsiyasidan engilroqdir.
Riforming jarayonida parafinlar birinchi navbatda olefinga, keyin naftenga va
so`ngra aromatikaga aylanadi. Xom ashyo tarkibidagi
va riforming jarayonidan
xosil bo`lgan alkil aromatik uglevodorodlar izomerlanish va zichlanish
reaktsiyalariga berilishi mumkin. Masalan, m-ksilol qisman va p-ksilol va toluolga
o`tadi: olingan katalizatni qoldiq qismi ko`payadi bular edi. Harorat yudir bo`lib,
katalizatorni sirti tezda koks bilan qoplanar edi. Shuning uchun bosimni 1,4 Mpa
ga ko`tariladi. Buning natijasida degidrogenlanish
reaktsiyasini borishi
sekinlashadi. Jarayon ikkita reaktorda navbat bilan boradi.
