56
III BOB. BO’LAJAK HARBIY TA’LIM O’QITUVCHILARIDA
KASBIY KOMPETENTLIKNI SHAKLLANTIRISH YUZASIDAN
TAJRIBA-SINOV ISHLARI
1. Tajriba-sinov ishlarini tashkil etish va o’tkazish
Pedagogik adabiyotlarda bu yo’nalishdagi ilmiy-tadqiqot ishlarini olib
borishda asosiy e’tibor tadqiq etilayotgan muammoning amaliy jihatlarining
yoritilishiga qaratilishi zarurligi ta’kidlab o’tiladi. Darhaqiqat,
har qanday
pedagogik jarayon o’z mohiyatiga ko’ra o’qituvchi hamda yaquvchi o’rtasida
yuzaga kelib, o’zida didaktik yoki tarbiyaviy xususiyatlarni namoyon etuvchi
amaliy faoliyat mazmunini yoritadi. Nazariy-pedagogik g’oyalar aynan ta’lim
yoki tarbiya jarayonining mohiyatini amaliy o’rganish, tahlil etish va
umumlashtirish asosida shakllanadi. Shu sababli ilmiy izlanishni olib borishda
muammo bo’yicha amalga oshiriladigan
tajriba-sinov ishlari yagona, yaxlit
pedagogik tizimning yadrosi sifatida namoyon bo’ladi.
Bo’lajak
harbiy
ta’lim
o’qituvchilarida
kasbiy
kompetentligini
shakllantirish muammosini tadqiq etish bo’yicha tajriba-sinov ishlarini olib
borishda yuqorida qayd etilgan fikrlarga tayanib ish ko’rildi. Dastlab tajriba-
sinov ishlarini olib borish yuzasidan maxsus dastur va ishchi reja ishlab chiqildi.
Maxsus dasturda bo’lajak harbiy ta’lim o’qituvchilarida kasbiy
kompetentligini shakllantirishga yo’naltirilgan tajriba-sinov ishlarini tashkil
etishdan ko’zlangan maqsad, bu borada hal etilishi ko’zda tutilgan vazifalar,
tajriba-sinov ishlarining tashkil etilish bosqichlari,
har bir bosqichning xususiy
maqsadlari, ularning nazariy tahlilini o’tkazilish shartlari kabi holatlar o’z
ifodasini topdi. Quyida maxsus dasturning mazmuni haqida so’z yuritiladi.
Tajriba-sinov ishlarini olib borishdan ko’zlangan maqsad – bo’lajak harbiy
ta’lim o’qituvchilarida kasbiy kompetentligini shakllantirish imkoniyatini
yaratuvchi pedagogik shart-sharoitlar va omillarni aniqlab chiqishdan iborat.
Tajriba-sinov ishlarini olib borishdan ko’zlangan maqsadga erishish quyidagi
pedagogik vazifalarni muvaffaqiyatli hal etish hisobiga ta’minlandi:
Mazkur maqsadni amalga oshirish, bo’lajak harbiy ta’lim o’qituvchilarida
57
kasbiy kompetentlikni shakllantirish imkonini beruvchi tadqiqot ishlarini tashkil
etdik.
Tadqiqot vositasida quyidagi pedagogik vazifalarni
ijobiy xal etilishi
nazarda tutiladi.:
1. Bo’lajak harbiy ta’lim o’qituvchilarida
kasbiy kompetentligini
shakllantirishga doir suhbatlar tashkil etish, test so’rovi yoki anketa so’rovlarini
o’tkazish.
2. Bo’lajak harbiy ta’lim o’qituvchilarida kasbiy kompetentligini
shakllantirishga to’sqinlik qiluvchi omillar aniqlash va ularni bartaraf etish
chora-tadbirlarini belgilash.
3. Bo’lajak harbiy ta’lim o’qituvchilarida kasbiy kompetentligini
shakllantirish jarayonining samaradorligini ta’minlovchi shakl, metod va
vositalarni aniqlash.
4. Bo’lajak harbiy ta’lim o’qituvchilarida kasbiy kompetentligini
shakllantirishga oid maxsus metodikani tajriba sinovidan o’tkazish.
5. Bo’lajak harbiy ta’lim o’qituvchilarida kasbiy kompetentligini
shakllantirishga erishish.
6. Bo’lajak harbiy ta’lim o’qituvchilarida kasbiy kompetentligini
shakllantirishga oid maxsus metodikaning samaradorligini
aniqlash maqsadida
tajriba-sinov ishlarining natijalarini umumlashtirish, tahlil etish.
Tadqiqotning tajriba-sinov ishlari 2012-2014 o’quv yillari davomida uch
bosqichda olib borildi. Tajriba maydoni etib, Nizomiy nomidagi TDPU harbiy
ta’lim kafedrasining “Chaqiriqqacha harbiy ta’lim” ta’lim yo’nalishi
talabalari
belgilandi. Tajriba maydonlaridan sinov ishlariga jami 47 nafar talaba jalb etildi.
Jami sinaluvchi-talabalar amaliyotga tatbiq etilgan metodika samaradorligini
xolis baholash maqsadida tajriba hamda nazorat guruhlariga biriktirildilar.
Tajriba guruhlaridagi sinaluvchi-talabalarning soni 24, nazorat guruhidagi
sinaluvchi-talabalarning soni esa 23 nafarga teng bo’ldi.
Tajriba guruhida dissertant tomonidan tavsiya etilaѐtgan hamda bo’lajak
mehnat ta’limi o’qituvchilarining kasbiy kompetentligi darajalarini shakllanishini
58
ta’minlashga ѐrdam beruvchi metodika asosida amaliy faoliyat yo’lga qo’yilgan
bo’lsa, nazorat guruhlarida esa an’anaviy tartibda o’quv-tarbiya ishlari olib
borildi.
Shunday qilib, bo’lajak harbiy ta’lim o’qituvchilarida kasbiy
kompetentligini shakllantirishga qaratilgan ilmiy izlanishni olib borishda tajriba-
sinov ishlarini tashkil etishga jiddiy e’tibor qaratildi. Sinov ishlari bo’lajak
harbiy ta’lim o’qituvchilarida kasbiy kompetentligini
shakllantirishga oid
maxsus dastur asosida tashkil etildi.
