O c h I q kon ishlari t e X n o L o g I y a s I, m e X a n I z a t s I y a s I va

Я , q iy m a tig a n is b a ta n k v a d ra t ten g lam asin i h iso b lab (1.8), k a ry ern in g o raliq
c h u q u rlig in i a n iq la s h fo rm u la sig a e g a b o ’lam iz (m ), b u n d a qo p lo v ch i to g ’ 
jin s in in g jo r iy k o e ffits iy e n ti c h eg a rav iy k o e ffitsiy en tg a ten g b o ’ladi:
1.7. - rasm. Qoplovchi tog’ jinsining joriy koeffitsiyentini aniqlash uchun sxema:
7-6-1-8 va 3-4-10-9 - Лв qoplovchi tog’ jinsi hajmi, 1-2-3-4-5-6 - ДVw foydali qazilma 
hajmi, I, II - karyer konturlari
Karyerning oxirgi chuqurligi quyidagi tenglik bilan aniqlanadi (1.6.-rasm.):
B, + 2H. ж / ) , =B„+ 2 H"Ctgp, 
(1.10)
Bunda, B, = 3 0 -4 0 - karyer tubi kengligi, m.
(1.10) formuladan quyidagini aniqlaymiz:
H '.= H ^ctg P r !cigP, (1.11)
Bunda, Д,- karyerning ishchi bo’lmagan borti qiyalik burchagi, daraja.
(1.8) formulaga qiymatni q o ’yib, quyidagiga ega bo’lamiz:
Лг. , = ( - ^ + ^ - 4 я ( 5 - т А ( 1 + ^ ) ) ) ^ 2 ^ Д )
(1.12)
3. 
Gorizontal konlami qazib olishda karyyer ostining oxirgi chegaralardagi 
o ’lchamlari rejadagi qazilmaning konturlari va ostki nuqtasi bilan aniqlanadi. 
Qiya va tik qiya konlami qazib olishda karyyer ostining minimal kengligi kon 
ishlarining xavfsiz olib borish holati bilan belgilanadi va 30-40m ni tashkil 
qiladi. Karyyer ostining kengligi qazilmaning cho’zilganlik uzunligiga teng
19

b o ’ladi (uning uncha katta b o ’lmagan uzunligida). Karyyer ostining minimal 
uzunligi 70-100 m oralig’ida b o ’ladi.
Q iya va tik qiya konlam i qazib olishda katta b o ’lgan qalinlikda karyem ing 
oxirgi konturlarida qazib olinadigan foydali qazilm a hajmi karyyer ostining kon 
yon tom onlariga nisbatan joylashuviga bog’liq b o ’ladi, bu esa oxir oqibatda 
ochiq kon ishlarining texnik-iqtisodiy k o ’rsatkichlariga ta’sir qiladi. K aryyer 
ostining aniq qiym allarida qazib olinadigan foydali qazilma hajmi ( V ) quyidagi 
form ula bilan aniqlanadi:
- ( $ + s >Ж
( 1ЛЗ)
Bunda, т ,- qazilmaning gorizontal qalinligi, m;
Ld - karyer tubining kengligi, m;
kon uyumi ichida karyyer ostida joylashganda, mos ravishda foydali 
qazilm aning yotgan va osilib turgan yon tomonidan qoldiriladigan maydon. 
(1.8-rasm .), 
m
2.
Shu tariqa, foydali qazilmani maksimal hajmda qazib olishni ta ’minlovchi 
karyer tubining optimal chuqurligi quyidagi holda o ’z o ’m iga ega b o ’lishi 
m umkin:
5, + S2 —> мин (1.14)

Download 8,39 Mb.