Я , q iy m a tig a n is b a ta n k v a d ra t ten g lam asin i h iso b lab (1.8), k a ry ern in g o raliq
c h u q u rlig in i a n iq la s h fo rm u la sig a e g a b o ’lam iz (m ), b u n d a qo p lo v ch i to g ’
jin s in in g jo r iy k o e ffits iy e n ti c h eg a rav iy k o e ffitsiy en tg a ten g b o ’ladi:
1.7. - rasm. Qoplovchi tog’ jinsining joriy koeffitsiyentini aniqlash uchun sxema:
7-6-1-8 va 3-4-10-9 - Лв qoplovchi tog’ jinsi hajmi, 1-2-3-4-5-6 - Д
Vw foydali qazilma
hajmi, I, II - karyer konturlari
Karyerning oxirgi chuqurligi quyidagi tenglik bilan aniqlanadi (1.6.-rasm.):
B, + 2
H. ж / ) , =B„+ 2 H"Ctgp,
(1.10)
Bunda, B, = 3 0 -4 0 - karyer tubi kengligi, m.
(1.10) formuladan quyidagini aniqlaymiz:
H '.= H ^ctg P r !cigP, (1.11)
Bunda, Д,- karyerning ishchi bo’lmagan borti qiyalik burchagi, daraja.
(1.8) formulaga qiymatni q o ’yib, quyidagiga ega bo’lamiz:
Лг. , = ( - ^ + ^ - 4 я ( 5 - т А ( 1 + ^ ) ) ) ^ 2 ^ Д )
(1.12)
3.
Gorizontal konlami qazib olishda karyyer ostining
oxirgi chegaralardagi
o ’lchamlari rejadagi qazilmaning konturlari va ostki nuqtasi bilan aniqlanadi.
Qiya va tik qiya konlami qazib olishda karyyer ostining minimal kengligi kon
ishlarining xavfsiz olib borish holati bilan belgilanadi va 30-40m
ni tashkil
qiladi. Karyyer ostining kengligi qazilmaning cho’zilganlik uzunligiga teng
19
b o ’ladi (uning uncha katta b o ’lmagan uzunligida).
Karyyer ostining minimal
uzunligi 70-100 m oralig’ida b o ’ladi.
Q iya va tik qiya konlam i qazib olishda katta b o ’lgan qalinlikda karyem ing
oxirgi konturlarida qazib olinadigan foydali qazilm a hajmi
karyyer ostining kon
yon tom onlariga nisbatan joylashuviga bog’liq b o ’ladi, bu esa oxir oqibatda
ochiq kon ishlarining texnik-iqtisodiy k o ’rsatkichlariga ta’sir qiladi. K aryyer
ostining aniq qiym allarida qazib olinadigan foydali qazilma hajmi ( V )
quyidagi
form ula bilan aniqlanadi:
- ( $ + s >Ж
( 1ЛЗ)
Bunda,
т ,- qazilmaning gorizontal qalinligi, m;
Ld - karyer tubining kengligi, m;
kon uyumi ichida karyyer ostida joylashganda,
mos ravishda foydali
qazilm aning yotgan va osilib turgan yon tomonidan qoldiriladigan maydon.
(1.8-rasm .),
m
2.
Shu tariqa, foydali qazilmani maksimal hajmda qazib olishni ta ’minlovchi
karyer tubining optimal chuqurligi quyidagi holda o ’z o ’m iga ega b o ’lishi
m umkin:
5, +
S2 —>
мин (1.14)
