O c h I q kon ishlari t e X n o L o g I y a s I, m e X a n I z a t s I y a s I va

5 .1 0 -ra sm .. B ir y a ru sli a g ’d a rm a n i tekislash sxem asi: 
a - tepadan-pastga; b - pastdan-tepaga.
5.10-rasm .dan k o ’rinib turibdiki ag’darmani tepadan-pastga tekislashda 
ag’darm a maydoni oshadi, ag’darmani pastdan - tepaga tekislashda esa 
a g ’darm a balandligi qiyalikka yaqin maydonda oshadi.
A g ’darma 
p o g ’onasi 
qiyaligi 
ag’darma 
pog’onalarining ko ’pligida 
terassalash am alaga oshiriladi, terassalashda bajariladigan ishlar hajmi har bir 
pog’onaning qiyaligini tekislashda bajariladigan ishlar hajmiga teng.
A g ’darm a qiyaliklarini o ’rmonlashtirish va bog’dorchilikda foydalanishda 
ularning qiyalik burchaklari mos ravishda 18-23 va 11° dan oshmasligi kerak. 
Terassaning gorizontal maydonining kengligi 5-7m dan kam bo ’lmasligi kerak.
Y er yuzasi qism ini olish va tashishga bo’lgan xarajatlar (rub): 
3c.,= K (K ,C ^C mLm)
(5.32)
Bunda, 
V'-
rekultivastiya ishlarini amalga oshirish uchun unumdor qatlam 
hajmi, 
м
3;
K=Sophp
(5.33)
Sop- tekislangan qiyaliklami hisobga olmagan holda ag’darmaning 
rekultivastiyalash maydoni, 
m1
;
A„ 
=0,4-0,5 - yuzaga tashlanadigan unumli qatlam qalinligi, m;
С,- unum dor qatlamni ekskavastiya qilish uchun harajatlar, руб/м';
k"C-
unum dor tog’ jinsi oraliq omborini hisobga olish koeffitsiyenti 
(om borxonaning mavjud bo’lmaganida 
k„=
1; omboming mavjudligida 
kn,
=2);
Cm
- 1km masofaga unumdor tog’ jinslarini tashishga bo’lgan xarajatlar, 
руб
/
м
3;
221

Lm
- unumdor to g ’ jinsini tashish masofasi, km.
Unumdor yem i yuzaga yotqizish rekultivastiyalangan erga ag’darmani 
tekislashdan keyin am alga oshiriladi. Agar unumdor yem i yotqizishga 
tayyorlangan 
maydonlar 
b o ’lmasa yer 
tekis 
va 
quruq 
maydonlarga 
joylashtiriladi. Y er yuzasini shamol va suv eroziyasidan saqlash uchun 
omborxona yuzasi chim bilan qoplanadi.
Amaliyot k o ’rsatadiki unumdor yem i olish, tashish va yotqizish" uchun 
nafaqat yordamchi mobil uskunalar (buldozer, skreper, yuklagich va boshqa) 
shuningdek ochish va qazish ishlari uchun ishlatiladigan asosiy uskunalar ham 
q o ’llanilishi mumkin (ekskavatorlar, astosamosvallar, tem iryo’l va konveyer 
transporti) (5.11-rasm.).
A g’darmada unumdor qatlamni tekislash uchun xarajatlar (so’m): 
\ , = V . , C „ j n %
(5.34)
Bunda, 

Download 8,39 Mb.