Dars jarayoni
1.Tashkiliy qism 4 minut
2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut
3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut
4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut
5.O’quvchilarni baholash 3 minut
6. Uyga vazifa 2 minut
Tashkiliy qism:
A) Sinf xonasini tozaligiga e’ribor berish;
B) O’quvchilar bilan salomlashish.
C) O’quvchilarning darsga tayyorgarligini teshirish.
D) O’quvchilarni darsga jalb qilish va davomatni anilash;
E) O’quvchilarga o’tilgan mavzular yuzasidan savollar berish;
IV.Darsning maqsadi:
a) ilmiy maqsad -o’quvchilarning nazariy bilimlarini sinash va baholash;
b) tarbiyaviy maqsad -yozuvchi Abdulla Qodiriy haqida ma'Iumot berish, uning ijodi yuzasidan tasavvurlarhosil qilish;
d) rivojlantiruvchi maqsad - yozma nutqni o’stirish.
V.Darsning jihozidiktant matni.
VI. Dars turi:_________________________________________
VII. Dars usuli:_______________________________________
VIII.Darsning borishi
IX.Darsning rejasi
1.Diktant matni bilan tanishtirish.
2.Diktantni yozdirish.
Diktant matni o’qib eshittiriladi. Qisqacha suhbat o’tkaziladi. Suhbat yozuvchining kinofilm qilingan asarlari yuzasidan bo’lishi mumkin.
ABDULLA QODIRIY
Abdulla Qodiriy yangi davr o’zbek adabiyotining asoschilaridan, o’zbek milliy romanchilik maktabining yaratuvchilaridan biridir.
Abdulla Qodiriy ijodi 1913-1914-yillarda boshlandi. Ushbu yillari barcha ilg'or fikrli yoshlar qatori o’zining ilk asarlarida ma'rifat, millat taraqqiyoti va hurligi g'oyalarini targ'ib eta boshlagan. Qodiriy dastlab ma'rifiy she'ri im yozdi. «Ahvolimiz», «Millatimiz», «To’y» kabi she'rlari jadid matbuotida e'lon qilinadi.
A. Qodiriy 1925-1926-yillarda «0'tkan kunlar» romanini, 1928-yili «Mehrobdan chayon» romanini e'lon qiladi.
«0'tkan kunlar» romanida xalqimiz o’tmishini: nizo va adovatlar, shu bilan birga o’zbek turmushini yoritib kelgan asriy qadriyatlar ham mahorat bilan ko’rsatib berilgan.
X. Lirik chekinish. ( )
XI.MUSTAHKAMLASH:
Baholash:_______________________________________________________
XII. Darsning yakuni:
Uyga vazifa: -mashq
Ilmiy bo’lim mudiri: _____________________
«Ona tili» 5-sinf sana:_________________ Sinf: ________________
I.Tashkiliy qism: salomlashish, davomatni aniqlash. ( )
II.Darsning mavzusi: BO’G'IN VA UNING TURLARI
III.Takrorlash: O‘tilgan mavzuni takrorlash
IV.Darsning maqsadi:
a) ilmiy maqsad - o’quvchilarga bo’g'in va uning turlari haqida ma'lumotlar berish;
b) tarbiyaviy maqsad-o’quvchilarni insonparvarlik ruhida tarbiyalash;
d) rivojlantiruvchi maqsad - o’quvchilarda narsalarni ajratib tahlil qilish ko’nikmasini hosil qilish.
Nutqiy kompetensiya (tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish):
Berilgan topshiriq, sodda matnlarni tinglab tushuna oladi;
Kommunikativ kompetensiya:
– o‘rganilgan ifoda vositalari asosida o‘zaro samarali muloqotga kirisha olish, muloqotda nutqiy muhitga moslasha olish.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:
– mediamanbalar (radio, televizor, internet va boshqalar)dan zarur ma’lumotlarni izlab topa olish, saralash, saqlash, ulardan samarali foydalana olish, ularning xavfsizligini ta’minlash ko‘nikmalarini egallash .
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:
– doimiy ravishda o‘zini o‘zi mustaqil va ijodiy rivojlantirish, hayot davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish, mustaqil qaror qabul qila olish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:
– sinfda, maktabda, oilada, mahallada va jamiyatda o‘tkaziladigan tadbirlarda faol ishtirok etish, o‘zining burchini bilish, unga rioya qilish.
Milliy va umummadaniy kompetensiya:
– vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy asarlarni tushunish, nutqiy me’yorlarga rioya qilish va sog‘lom turmush tarziga amal qilish.
Dars jarayoni
1.Tashkiliy qism 4 minut
2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut
3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut
4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut
5.O’quvchilarni baholash 3 minut
6. Uyga vazifa 2 minut
Tashkiliy qism:
A) Sinf xonasini tozaligiga e’ribor berish;
B) O’quvchilar bilan salomlashish.
C) O’quvchilarning darsga tayyorgarligini teshirish.
D) O’quvchilarni darsga jalb qilish va davomatni anilash;
E) O’quvchilarga o’tilgan mavzular yuzasidan savollar berish;
V.Darsning jihozi mavjud texnika vositalari, jadvallar.
VI. Dars turi:_________________________________________
VII. Dars usuli:_______________________________________
VIII.Darsning borishi
IX.Darsning rejasi
1. Bo’g'in haqida ma'Iumot.
2. Ochiq bo’g'in.
3. Yopiq bo’g'in.
O’qituvchi bir havo zarbi bilan aytiladigan tovush yoki tovushlar yig'indisining bo’g'in deb atalishini o’quvchilarga tushuntiradi.
So’zlarning bir, ikki, uch, to’rt va undan ortiq bo’g'inlardan tashkil topishini aytib o’tadi, misollar keltiradi. Masalan:
1. Bir bo’g'inli so’zlar: raqs, past, syezd.
2. Ikki bo’g'inli so’zlar: botir, qodir, majbur.
3. Uch bo’g'inli so’zlar: tarixan, ishsizlik, samara.
4. To’rt va undan ortiq bo’g'inli so’zlar: tantanalar, suvsizlikdan, tajribasizlik, g 'aroyibotlarni.
O’qituvchi bo’g'inli belgilashda unli tovushning muhim o’rin tutishini ta'kidlaydi, ochiq va yopiq bo’g'inni tushuntiradi. 443-, 444-, 445-mashqlar shu asosda ishlanadi.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
X. Lirik chekinish. ( )
XI.MUSTAHKAMLASH:
Baholash:_______________________________________________________
XII. Darsning yakuni:
Uyga vazifa: -mashq
Ilmiy bo’lim mudiri: _____________________
«Ona tili» 5-sinf sana:_________________ Sinf: ________________
I.Tashkiliy qism: salomlashish, davomatni aniqlash. ( )
II.Darsning mavzusi: BO’G'IN KO’CHIRISH QOIDALARI
III.Takrorlash: O‘tilgan mavzuni takrorlash
IV.Darsning maqsadi:
a) ilmiy maqsad - o’quvchilarda bo’g'in ko’chirish qoidalari bo’yicha bilim vako’nikmalar hosil qilish;
b) tarbiyaviy maqsad - o’quvchilarda o’zbek madaniyati va san'atidan g'ururlanish tuyg'usini shakllantirish;
d) rivojlantiruvchi maqsad - o’quvchilarda yaratuvchanlik tuyg'ularini paydo qilish.
Nutqiy kompetensiya (tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish):
Berilgan topshiriq, sodda matnlarni tinglab tushuna oladi;
Kommunikativ kompetensiya:
– o‘rganilgan ifoda vositalari asosida o‘zaro samarali muloqotga kirisha olish, muloqotda nutqiy muhitga moslasha olish.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:
– mediamanbalar (radio, televizor, internet va boshqalar)dan zarur ma’lumotlarni izlab topa olish, saralash, saqlash, ulardan samarali foydalana olish, ularning xavfsizligini ta’minlash ko‘nikmalarini egallash .
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:
– doimiy ravishda o‘zini o‘zi mustaqil va ijodiy rivojlantirish, hayot davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish, mustaqil qaror qabul qila olish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:
– sinfda, maktabda, oilada, mahallada va jamiyatda o‘tkaziladigan tadbirlarda faol ishtirok etish, o‘zining burchini bilish, unga rioya qilish.
Milliy va umummadaniy kompetensiya:
– vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy asarlarni tushunish, nutqiy me’yorlarga rioya qilish va sog‘lom turmush tarziga amal qilish.
Dars jarayoni
1.Tashkiliy qism 4 minut
2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut
3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut
4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut
5.O’quvchilarni baholash 3 minut
6. Uyga vazifa 2 minut
Tashkiliy qism:
A) Sinf xonasini tozaligiga e’ribor berish;
B) O’quvchilar bilan salomlashish.
C) O’quvchilarning darsga tayyorgarligini teshirish.
D) O’quvchilarni darsga jalb qilish va davomatni anilash;
E) O’quvchilarga o’tilgan mavzular yuzasidan savollar berish;
V.Darsning jihozi Samarqand, Buxoro yoki Xivadagi tarixiy obidalarning rasmlari.
VI. Dars turi:_________________________________________
VII. Dars usuli:_______________________________________
VIII.Darsning borishi
IX.Darsning rejasi
1. Bo’g'in ko’chirish qoidalari.
2. Mashqlar ustida ishlash.
O’qituvchi darsni o’zbek orfografiyasi va unda bo’g'in ko’chirish qoidalarining tutgan o’rni haqidagi fikrlarni bayon qilishdan boshlaydi.
Yakkaunlilarning alohida bo’g'in sifatidako’chirilmasligini ta'kidlaydi.
Aqida, amalparast, ishonch, ilon, oqim, oriyat, o 'tinch, o 'rik, uyum, ular, e'Ion kabi so’zlar misolida bo’g'in ko’chirish qoidalarini bayon qilib beradi.
448-va 449-mashqlardan berilgan Samarqanddagi Ulug'bek madrasasi bilan bog'liq matnlarni o’quvchilarga o’qittirib, tagiga chizilgan so’zlarni ajrattiradi.
XV asr, 1428-yil, 30,4 metr, SamDU kabi so’zlarni keyingi satrga ko’chirishda amaldagi qoidalarga qat'iy rioya qilish lozimligi uqtiriladi. Ularning keyingi satrga olib o’tilmasligi tushuntirib beriladi.
Ko 'ngil, singil, dengiz kabi so’zlar tarkibida kelayotgan ng undoshining ajralmasligini menga, senga, Vatanga kabi so’zlardagi n va gni bir-biridan ajratish mumkinligini ham izohlab beradi.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
X. Lirik chekinish. ( )
XI.MUSTAHKAMLASH:
Baholash:_______________________________________________________
XII. Darsning yakuni:
Uyga vazifa: -mashq
Ilmiy bo’lim mudiri: _____________________
«Ona tili» 5-sinf sana:_________________ Sinf: ________________
I.Tashkiliy qism: salomlashish, davomatni aniqlash. ( )
II.Darsning mavzusi: URG'U VA UNING TURLARI
III.Takrorlash: O‘tilgan mavzuni takrorlash
IV.Darsning maqsadi:
a) ilmiy maqsad - o’quvchilarning ongida urg'u va uning turlari bo’yicha bilim hamda malakalar hosil qilish;
b) tarbiyaviy maqsad-o’quvchilarni milliy an'analar ruhida tarbiyalash;
d) rivojlantiruvchi maqsad - o’quvchilarning ilmiy tafakkurini shakllantirish.
Nutqiy kompetensiya (tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish):
Berilgan topshiriq, sodda matnlarni tinglab tushuna oladi;
Kommunikativ kompetensiya:
– o‘rganilgan ifoda vositalari asosida o‘zaro samarali muloqotga kirisha olish, muloqotda nutqiy muhitga moslasha olish.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:
– mediamanbalar (radio, televizor, internet va boshqalar)dan zarur ma’lumotlarni izlab topa olish, saralash, saqlash, ulardan samarali foydalana olish, ularning xavfsizligini ta’minlash ko‘nikmalarini egallash .
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:
– doimiy ravishda o‘zini o‘zi mustaqil va ijodiy rivojlantirish, hayot davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish, mustaqil qaror qabul qila olish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:
– sinfda, maktabda, oilada, mahallada va jamiyatda o‘tkaziladigan tadbirlarda faol ishtirok etish, o‘zining burchini bilish, unga rioya qilish.
Milliy va umummadaniy kompetensiya:
– vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy asarlarni tushunish, nutqiy me’yorlarga rioya qilish va sog‘lom turmush tarziga amal qilish.
Dars jarayoni
1.Tashkiliy qism 4 minut
2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut
3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut
4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut
5.O’quvchilarni baholash 3 minut
6. Uyga vazifa 2 minut
Tashkiliy qism:
A) Sinf xonasini tozaligiga e’ribor berish;
B) O’quvchilar bilan salomlashish.
C) O’quvchilarning darsga tayyorgarligini teshirish.
D) O’quvchilarni darsga jalb qilish va davomatni anilash;
E) O’quvchilarga o’tilgan mavzular yuzasidan savollar berish;
V.Darsning jihozi: turli xil texnik qurilmalarning chizmalari, rasmlar.
VI. Dars turi:_________________________________________
VII. Dars usuli:_______________________________________
VIII.Darsning borishi
IX.Darsning rejasi
1. Urg'u va uning turlari.
2. Ma'no urg'usi.
3. Mashqlar ustida ishlash.
O’quvchilarga urg'uni tushuntirishda quyidagilarga e'tibor berish lozim.
1. So’z bo’g'inlaridan birining boshqalariga nisbatan qattiqroq aytilishiga urg'u deyilishini hamda o’zbek tilidagi so’zlarda qo’shimchalar qo’shilishi bilan urg'uning ko’chib yurishini, so’z oxiriga tushishini.
Buni gul - gull6r - gullargG, dala - dalaldr - dalalarg6 kabi misollar yordamida tushuntirish mumkin.
2. O’zbek tilidagi ko’zlar, bog'lar, olma, tugma, suzma kabi so’zlarni urg'uning qaysi bo’g'inga tushishiga qarab turib farqlanishini.
Masalan: tugma (ot) - tugma (fe'l), akademik (litsey) - akademik (Habib Abdullayev) kabi.
3. Gap ichidagi so’zlardan birining boshqalarga nisbatan qattiqroq aytilishiga ma'no urg'usi deyilishini.
Masalan: Biz komputer darslariga katta qiziqish bilan qaraymiz.
451-453 mashqlar yuqoridagi talablar asosida bajariladi.
Shuningdek, boshqa tillardan kirgan so’zlarda urg'uning turli bo’g'inlarga tushishi ham ta'kidlanadi.
Barcha, hamma, texnika, direksiya, maktab, kitob kabi.
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
X. Lirik chekinish. ( )
XI.MUSTAHKAMLASH:
Baholash:________________________
XII. Darsning yakuni:
Uyga vazifa: -mashq
Ilmiy bo’lim mudiri: _____________________
«Ona tili» 5-sinf sana:_________________ Sinf: ________________
I.Tashkiliy qism: salomlashish, davomatni aniqlash. ( )
II.Darsning mavzusi: TOVUSHLARNING ORTTIRILISHI VA TUSHIB QOLISHI
III.Takrorlash: O‘tilgan mavzuni takrorlash
IV.Darsning maqsadi:
a) ilmiy maqsad - o’quvchilar ongida tovushlarning tushib qolishi va orttirilishi bo’yicha bilim hamda malaka hosil qilish;
b) tarbiyaviy maqsad - sportga rag'bat hissini tarbiyalash;
d) rivojlantiruvchi maqsad - o’quvchilardagi texnik ijodkorlikni rivojlantirish.
Nutqiy kompetensiya (tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish):
Berilgan topshiriq, sodda matnlarni tinglab tushuna oladi;
Kommunikativ kompetensiya:
– o‘rganilgan ifoda vositalari asosida o‘zaro samarali muloqotga kirisha olish, muloqotda nutqiy muhitga moslasha olish.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:
– mediamanbalar (radio, televizor, internet va boshqalar)dan zarur ma’lumotlarni izlab topa olish, saralash, saqlash, ulardan samarali foydalana olish, ularning xavfsizligini ta’minlash ko‘nikmalarini egallash .
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:
– doimiy ravishda o‘zini o‘zi mustaqil va ijodiy rivojlantirish, hayot davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish, mustaqil qaror qabul qila olish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:
– sinfda, maktabda, oilada, mahallada va jamiyatda o‘tkaziladigan tadbirlarda faol ishtirok etish, o‘zining burchini bilish, unga rioya qilish.
Milliy va umummadaniy kompetensiya:
– vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy asarlarni tushunish, nutqiy me’yorlarga rioya qilish va sog‘lom turmush tarziga amal qilish.
Dars jarayoni
1.Tashkiliy qism 4 minut
2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut
3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut
4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut
5.O’quvchilarni baholash 3 minut
6. Uyga vazifa 2 minut
Tashkiliy qism:
A) Sinf xonasini tozaligiga e’ribor berish;
B) O’quvchilar bilan salomlashish.
C) O’quvchilarning darsga tayyorgarligini teshirish.
D) O’quvchilarni darsga jalb qilish va davomatni anilash;
E) O’quvchilarga o’tilgan mavzular yuzasidan savollar berish;
V.Darsning jihozimavjud texnik vositalar.
VI. Dars turi:_________________________________________
VII. Dars usuli:_______________________________________
VIII.Darsning borishi
IX.Darsning rejasi
1. Tovushlarning tushib qolishi.
2. Tovushlarning orttirilishi.
3. Mashqlar ustida ishlash.
Bu darsni tashkil qilishda o’qituvchi har bir tilda boshqa tillardan o’zlashgan ko’plab so’zlarning mavjud bo’lishini, bunday olinma so’zlar og'zaki nutqda o’zbek tilining qonun-qoidalariga bo’ysungan holida talaffuz qilinishini, natijada bunday so’zlarda tovushlarning tushib qolishi hamda orttirilishi aytib o’tiladi.
455-mashq shunga binoan ishlanadi. Blan (bilan), qrov (qirov), hlyard (billiard), mlyon (million), brgalikda (birgalikda) kabi so’zlarda tovushlarning tushirib qoldirilayotganligi, istakan (stakan), istadion (stadion) so’zlarida esa tovushlarning orttirilayotgani ta'kidlanadi. Bularning imlo qoidalarigazid ekanligi aytiladi.
456-mashqda singlim, o’rnim, yig'la, pasay, susay, shahri singari so’zlarga egalik hamda so’zyasovchi qo’shimchalarning qo’shilishi natijasida tovushlarning tushirib qoldirilishi va buning imlo qoidalariga mos kelishi uqtiriladi.
Qolgan mashqlar ham mazkur shartlar asosida bajartiriladi.
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
X. Lirik chekinish. ( )
XI.MUSTAHKAMLASH:
Baholash:_______________________________________________________
XII. Darsning yakuni:
Uyga vazifa: -mashq
Ilmiy bo’lim mudiri: _____________________
«Ona tili» 5-sinf sana:_________________ Sinf: ________________
I.Tashkiliy qism: salomlashish, davomatni aniqlash. ( )
II.Darsning mavzusi: YOZMA ISH VA UNING TAHLILI
III.Takrorlash: O‘tilgan mavzuni takrorlash
IV.Darsning maqsadi:
a) ilmiy maqsad - olingan nazariy bilimlarni sinash va baholash;
b) tarbiyaviy maqsad - tabiatni asrash, avaylash hislarini tarbiyalash;
d) rivojlantiruvchi maqsad - og'zaki va yozma nutqni o’stirish.
Nutqiy kompetensiya (tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish):
Berilgan topshiriq, sodda matnlarni tinglab tushuna oladi;
Kommunikativ kompetensiya:
– o‘rganilgan ifoda vositalari asosida o‘zaro samarali muloqotga kirisha olish, muloqotda nutqiy muhitga moslasha olish.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:
– mediamanbalar (radio, televizor, internet va boshqalar)dan zarur ma’lumotlarni izlab topa olish, saralash, saqlash, ulardan samarali foydalana olish, ularning xavfsizligini ta’minlash ko‘nikmalarini egallash .
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:
– doimiy ravishda o‘zini o‘zi mustaqil va ijodiy rivojlantirish, hayot davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish, mustaqil qaror qabul qila olish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:
– sinfda, maktabda, oilada, mahallada va jamiyatda o‘tkaziladigan tadbirlarda faol ishtirok etish, o‘zining burchini bilish, unga rioya qilish.
Milliy va umummadaniy kompetensiya:
– vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy asarlarni tushunish, nutqiy me’yorlarga rioya qilish va sog‘lom turmush tarziga amal qilish.
Dars jarayoni
1.Tashkiliy qism 4 minut
2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut
3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut
4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut
5.O’quvchilarni baholash 3 minut
6. Uyga vazifa 2 minut
Tashkiliy qism:
A) Sinf xonasini tozaligiga e’ribor berish;
B) O’quvchilar bilan salomlashish.
C) O’quvchilarning darsga tayyorgarligini teshirish.
D) O’quvchilarni darsga jalb qilish va davomatni anilash;
E) O’quvchilarga o’tilgan mavzular yuzasidan savollar berish;
V.Darsning jihozibayon matni.
VI. Dars turi:_________________________________________
VII. Dars usuli:_______________________________________
VIII.Darsning borishi
IX.Darsning rejasi
1. Bayon matni bilan tanishtirish.
2. Reja tuzish.
3. Bayonni yozish.
Yozma ish turi sifatida bayon tanlanishi mumkin. Bayon matni 2-3 marotaba o’qib eshittiriladi. Mazmuni o’quvchilarga gapirtirib reja tuzdiriladi va ular bayon yozishni boshlaydilar. Keyingi darsda yozma ishning tahlili o’tkaziladi.
Quyida bayon o’tkazish uchun namuna sifatida matn beriladi.
QASOS DARA
Yozda ta'til boshlandi deguncha qishloqqa - bobomlamikiga yo’l olaman. Bobom tog'am bilan qishloqda turadilar.Bu yilgi ta'tilda ham qishloqqa keldim. Qishloq yonbag'ridagi tog'lar orasida «Qasos dara» deyilgan joy bor. Nega shunday nomlanishini bu safar bilmay ketmayman, deb niyat qildim. Bu haqda bobomdan so’rasam, shunday hikoya qilib berdilar: - Bir paytlar darada ayiqlar juda ko’p bo’lardi. Bilasan, ayiqlar beozor jonivor. Ular har yili yoz paytlari bolalarini ergashtirib tog' etagidagi buloqlardan suv ichgani kelardi. Shu qishloqda Ergash ovchi degan kishi bo’lardi. U juda badjahl, odamovi edi. Ovchilik qilardi, qishloq kattalarining aytishicha, ana shu ayiqlardan bin uch bolasini ergashtirib tog' etagiga tushadi. Ergash ovchi ulardan birini otib o’ldiradi. Ona ayiq bo’kirganicha ikki bolasini ergashtirib ko’zdan yo’qoladi. Ancha vaqt o’tgach, qishloqda Ergash ovchining yo’qolgani haqida gap tarqaladi. Uni qidirmagan yerlari qolmaydi. Ma'lum bo’lishicha, keyingi ovda ona ayiq undan qasos olgan. Shundan beri u yerni «Qasos dara» deb atashadi
Bobom hikoyasining oxirida hayvonlar ham tabiatning bir bo’lagi ekanligini, ularga ozor bersak, ular ham bizdan qasos olishi mumkinligini tushuntirib berdi.
X. Lirik chekinish. ( )
XI.MUSTAHKAMLASH:
Baholash:_______________________________________________________
XII. Darsning yakuni:
Uyga vazifa: -mashq
Ilmiy bo’lim mudiri: _____________________
«Ona tili» 5-sinf sana:_________________ Sinf: ________________
I.Tashkiliy qism: salomlashish, davomatni aniqlash. ( )
II.Darsning mavzusi: IMLOVIY KO’NIKMALAR BO’YICHA TAKRORLASH
III.Takrorlash: O‘tilgan mavzuni takrorlash
IV.Darsning maqsadi:
O’qituvchi oldingi ikki takrorlash 60-64-hamda 101-103-darslar uchun berilgan tavsiyalardan ushbu takrorlash mavzulariga moslagan holda foydalanishi mumkin. Imlo bilan, yozma savodxonlik bilan bog'liq bo’lgani uchun xuddi darslikdagi mashqlarda bo’lgani kabi ularning aksariyati yozma ravishda bajarilishi kerak. Ayniqsa, bu darslarda imkon qadar topshiriqlar sinf taxtasida ham bajarilishi, yo’I qo’yilgan xatolar butun sinf bilan muhokama qilinishi muhim.
Tarqatma materiallar yordamida iqtidorli, o’rta qobiliyatli hamda past o’zlashtiradigan o’quvchilarga individual, qo’shimcha topshiriqlar bilan yondashilsa, darslikdagi mashqlar yordamida hamma bilan baravar ishlanadi.
Nutqiy kompetensiya (tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish):
Berilgan topshiriq, sodda matnlarni tinglab tushuna oladi;
Kommunikativ kompetensiya:
– o‘rganilgan ifoda vositalari asosida o‘zaro samarali muloqotga kirisha olish, muloqotda nutqiy muhitga moslasha olish.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:
– mediamanbalar (radio, televizor, internet va boshqalar)dan zarur ma’lumotlarni izlab topa olish, saralash, saqlash, ulardan samarali foydalana olish, ularning xavfsizligini ta’minlash ko‘nikmalarini egallash .
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:
– doimiy ravishda o‘zini o‘zi mustaqil va ijodiy rivojlantirish, hayot davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish, mustaqil qaror qabul qila olish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:
– sinfda, maktabda, oilada, mahallada va jamiyatda o‘tkaziladigan tadbirlarda faol ishtirok etish, o‘zining burchini bilish, unga rioya qilish.
Milliy va umummadaniy kompetensiya:
– vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy asarlarni tushunish, nutqiy me’yorlarga rioya qilish va sog‘lom turmush tarziga amal qilish.
Dars jarayoni
1.Tashkiliy qism 4 minut
2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut
3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut
4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut
5.O’quvchilarni baholash 3 minut
6. Uyga vazifa 2 minut
Tashkiliy qism:
A) Sinf xonasini tozaligiga e’ribor berish;
B) O’quvchilar bilan salomlashish.
C) O’quvchilarning darsga tayyorgarligini teshirish.
D) O’quvchilarni darsga jalb qilish va davomatni anilash;
E) O’quvchilarga o’tilgan mavzular yuzasidan savollar berish;
Ayrim mashqlarni ikki ustun yoki jadvalga solib bajartirish yaxshi samara beradi. 152-darsdagi 460-, 661-mashqlar, 153-darsdagi 463-mashq, 154- darsdagi 469-mashq, 155-darsdagi 472-mashqdagi so’zlarni aytilishi, yozilishi, xato yozilgani, to’g'risi ham yozma, ham og'zaki bajartirilsa, o’quvchilarning savodxonlik malakasi mustahkamlanadi.
O’quvchilar o’rtasida yakka yoki guruh shaklida savodxonlik musobaqasini o’tkazish uchun aynan takrorlash darslari qulay.
«A'lo», «yaxshi» natijalariga erishgan o’quvchilarni baholashni sinfdoshlariga havola qilish mumkin. Ular kimga «a'lo», kimga «yaxshi» qo’yish mumkinligini, yutuq va kamchiliklami izohlaydilar.
153-darsdagi 465-mashq iqtidorli o’quvchilarga mo’ljallangan. Unda berilgan boshqotirma murakkab bo’lgani uchun o’qituvchi, albatta, yordam berishi kerak. Javobi: Hunarni asrahon netkumdir oxir, 155-darsning 474-mashqidagi chaynvordning javobi:
1, 2, 4 - Toshkent viloyatidagi shaharlar: Piskent, Parkent, G'azalkent.
3 - O’zbekistonning poytaxti - Toshkent.
156-dars savollari ustida ishlash.
Olib tufroqqami ketkumdir oxir.
X. Lirik chekinish. ( )
XI.MUSTAHKAMLASH:
Baholash:_______________________________________________________
XII. Darsning yakuni:
Uyga vazifa: -mashq
Ilmiy bo’lim mudiri: _____________________
«Ona tili» 5-sinf sana:_________________ Sinf: ________________
I.Tashkiliy qism: salomlashish, davomatni aniqlash. ( )
II.Darsning mavzusi: test
III.Takrorlash: O‘tilgan mavzuni takrorlash
IV.Darsning maqsadi:
a) ilmiy maqsad-o’quvchilarning olgan nazariy bilimlarini amalda sinash va baholash;
b) tarbiyaviy maqsad - do’stlik, inoqlik ruhida tarbiyalash;
d) rivojlantiruvchi maqsad-og'zaki va yozma nutqini o’stirish.
Nutqiy kompetensiya (tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish):
Berilgan topshiriq, sodda matnlarni tinglab tushuna oladi;
Kommunikativ kompetensiya:
– o‘rganilgan ifoda vositalari asosida o‘zaro samarali muloqotga kirisha olish, muloqotda nutqiy muhitga moslasha olish.
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:
– mediamanbalar (radio, televizor, internet va boshqalar)dan zarur ma’lumotlarni izlab topa olish, saralash, saqlash, ulardan samarali foydalana olish, ularning xavfsizligini ta’minlash ko‘nikmalarini egallash .
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:
– doimiy ravishda o‘zini o‘zi mustaqil va ijodiy rivojlantirish, hayot davomida mustaqil o‘qib-o‘rganish, mustaqil qaror qabul qila olish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:
– sinfda, maktabda, oilada, mahallada va jamiyatda o‘tkaziladigan tadbirlarda faol ishtirok etish, o‘zining burchini bilish, unga rioya qilish.
Milliy va umummadaniy kompetensiya:
– vatanga sadoqatli, insonlarga mehr-oqibatli hamda milliy qadriyatlarga e’tiqodli bo‘lish, badiiy asarlarni tushunish, nutqiy me’yorlarga rioya qilish va sog‘lom turmush tarziga amal qilish.
Dars jarayoni
1.Tashkiliy qism 4 minut
2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut
3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut
4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut
5.O’quvchilarni baholash 3 minut
6. Uyga vazifa 2 minut
Tashkiliy qism:
A) Sinf xonasini tozaligiga e’ribor berish;
B) O’quvchilar bilan salomlashish.
C) O’quvchilarning darsga tayyorgarligini teshirish.
D) O’quvchilarni darsga jalb qilish va davomatni anilash;
E) O’quvchilarga o’tilgan mavzular yuzasidan savollar berish;
V.Darsning jihozi: Test savollari
VI. Dars turi:_________________________________________
VII. Dars usuli:_______________________________________
VIII.Darsning borishi
IX.Darsning rejasi
1. Maqsadni tushuntirish.
2. Test yechish.
1. Qaysi qatorda imlo jihatdan xato yozilgan soz mavjud.
A) Suv toshqini shaharga sezilarli talofat yetkazdi. B) Qani, naqarot birgalikda ijro etamiz. C) Bu yerda chekish taqiqlanadi. D) Uydagilarga ko’pdan ko’p salom ayt.
2.Yoshlar teleradiokompaniyasi birikmasining qisqartirilgan shaklini ko’rsating.
A) YoTRK B) YTRK C) YOTRK D) YoshTelikom
3. Uch xil aytilib, uch xil yoziladigan qo’shimcha qaysi so’zlar tarkibida qo’llanilgan?
1)borgin 2)sig’guncha 3)bargga 4)chiroyligina
A)1,2,3,4 B)2,3 C)1,3,4 D)2,3,4
4. Narsani boshqa bir narsaga qiyoslash orqali hosil qilingan qo’shma otlarni ko’rsating.
A) achchiqtosh, qo’yko’z B) toshbaqa, oybolta С) suvilon, ko’zoynak D) oqbosh, otquloq
5. Qo’shib yozuluvchi so’zlarni ko’rsating.
A) och ko’k B) tim qora С) kam chiqim D) jiqqa ho’l
6. Noto’g’ri yozilgan javobni ko’rsating.
A) biz-chi B) bolamey С) baxt- u saodat D) men-a
7. Imloviy qoidaga amal qilma yozilgan so’zni ko’rsating/
A) aytdi-yov B) yashang-e C) bola-ya D) yaxshi-yu\
8. Qaysi gapda ikki o’rinda tovush ortish hodisasi kuzatiladi.
A) Bo’yi yetgan qizlar yigitning mana shunaqangi mardini yoqtiradi. B) Deydilar, bunda ham hikmat bor, gap bor. C) Sening bunaqa yig’loqiligingni bilmagandim. D) Bunday deyishga qanday hadding sig’di.
9. To’g’ri yozilgan so’zlar nechta.
1) kelayapti 2) naqarot 3) uydan-uyga 4) tadbiq etmoq 5) tatqiq etmoq 6) orzungiz
A) 2 ta B) 4 ta C) 1 ta D) 3 ta
10. To’g’ri yozilgan so’zlar qatorini toping.
1) uchuriq, gurulla 2) shovulla, parvosi 3) obro’yi, mavzusi
A) 1,2,3 B) 2,3 C) 1,2 D) 1,3
11. Qaysi qatorda tovush almshinish sodir bo’lmoqda.
A) tirgagi, atoqli, kapalagim B) ekkani, oqqach, bunim C) susay, unga, singlim D) sarg’ay, o’g’lim, singlim
12.Qaysi qatorda imloviy xatolikka yo’l qo’yilmagan.
A) “Oltin yulduz” medali B) Yevropa ittifoqi kengashi C) Davlat Test Markazi D) O’zbekiston Respublikasi
13. To’g’ri yozilgan so’zlar qatorini ko’rsating.
A) giyohvan, xayir, g’ish, mus B) yarmi, bag’ri, ayrilmoq, ikkala C) pasay, chapdas, qayrilmoq, sanalmoq D) artis, grip, dramma, darax
14.. Qo'shma so'zlarning imlosi haqidagi qaysi hukm noto'g'ri?
A) Ikki yo uch so'z qo'shililishidan hosil bolgan turdosh otlar doim qo'shib yoziladi.
B) Qo'shma so'zlarning qismlari bir-birini izohlasa qo'shib yoziladi.
C) Xona, noma, poya, sifat kabi so'zlar bilan yasalgan qo'shma ot va sifatlar qo'shib yoziladi.
D) Qo'shma fe'l qismlari ajratilib yoziladi.
15. Chiziqcha bilan yozish haqidagi quyidagi qoidalardan qaysi biri xato?
A) Yetakchi va ko'makchi fe'l bir xil shaklda bo'lsa, chiziqcha bilan yoziladi.
B) Juft so'zdan qo'shimcha yordamida yasalgan so'zlar chiziqchasiz yoziladi.
C) So'zning -ma, ba- yordamida birlashgan qimlari chiziqcha bilan yoziladi.
D) Tartib sonni ko'rsatuvchi rim raqamlaridan keyin chiziqcha qo'yilmaydi.
16. Noto'g'ri yozilgan so'zlar qatorini toping.
A) Xalqaro olimpiya qo'mitasi, Madaniyat va Sport ishlari vazirligi, Nuroniy jamg'armasi
B) Buxoro viloyati hokimligi, Temuriylar tarixi davlat muzeyi, Quvasoy sement zavodi
C) Oliy xo'jalik sudi, Toshkent agrar universiteti, "Lazzat" oshxonasi
D) Vazirlar Mahkamasi, "Sharq gullari" firmasi
17. Qaysi qatorda juft sifatlar yangi imlo qoidasiga ko'ra noto'g'ri yozilgan?
A) yakkam-dukkam B) kattayu kichik C) yakka-yu yagona D) sarg'ish-qo'ng'ir
18. Qaysi qatorda juft sifatlar yangi imlo qoidasiga ko'ra to'g'ri yozilgan?
A) balandu past B) kattayu-kichik C) oqu-qora D) yaxshi-yu yomon
19. Yangi imlo qoidasiga ko'ra quyidagi so'zlarning qaysi biri qo'shib yoziladi?
A) lang ochiq B) liq to'la C) och sariq D) yarim avtomat
20. 1995-yilda qabul qilingan imlo qoidasiga ko'ra quyidagi so'zlarning qaysi biri ajratib yoziladi?
A) kelintushdi, tokqaychi
B) so'zboshi, achchiqtosh
C) qirg'iyko'z, oybolta
D) dardibedavo, timqora
21. 1995-yilda qabul qilingan imlo qoidasiga ko'ra quyidagi so'zlarning qaysi biri xato yozilgan?
A) parvoyim B) obro'yim C) avzoyim D) orzuyim
22.Juft so'z imlo qoidasiga ko'ra to'g'ri yozilgan qatorni toping.
A) sa'yi-harakat B) sayi-harakat C) saiy-harakat D) sa'y-harakat
23. Qaysi qatordagi so'zlar to'g'ri yozilgan?
A) Toshkent viloyati hokimligi, Guliston Davlat Universiteti
B) Quvasoy sement zavodi, Temuriylar tarixi Davlat muzeyi
C) "G'afur G'ulom" nomidagi nashriyot, O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi
D) Xalq ta'limi vazirligi, Respublika Oliy Kengashi
24. Quyidagi qo'shma so'zlarning qaysi biri ajratib yoziladi?
A) oshqozon B) kamhosil C) shirinso'z D) osmako'prik
25. 1995 yil qabul qilinga” Imlo qoidalari” asosida qo’shib yoziladigan so’zlaq qatorin ko’rsating.
A) liq to’la B) och sariq C) tarjimayi hol D) kir sovun
X. Lirik chekinish. ( )
XI.MUSTAHKAMLASH:
Baholash:_______________________________________________________
XII. Darsning yakuni:
Uyga vazifa: -mashq
Ilmiy bo’lim mudiri: _____________________
«Ona tili» 5-sinf sana:_________________ Sinf: ________________
I.Tashkiliy qism: salomlashish, davomatni aniqlash. ( )
II.Darsning mavzusi: NAZORAT DIKTANTI
III.Takrorlash: O‘tilgan mavzuni takrorlash
IV.Darsning maqsadi:
a) ilmiy maqsad - o’quvchilarning olgan nazariy bilimlarini sinash va baholash;
b) tarbiyaviy maqsad - O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga hurmat va ehtirom hislarini tarbiyalash;
d) rivojlantiruvchi maqsad-yozma savodxonlikni o’stirish.
Nutqiy kompetensiya (tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish):
Berilgan topshiriq, sodda matnlarni tinglab tushuna oladi;
Kommunikativ kompetensiya:
– o‘rganilgan ifoda vositalari asosida o‘zaro samarali muloqotga kirisha olish, muloqotda nutqiy muhitga moslasha olish.
| 