ehtimoldan holi emas. Xususan, ba'zan
haqli ravishda, mikroto‘lqinlarning katta
to‘lqin uzunligiga ega turlarini ham, o‘ta yuqori chastotali radioto‘lqinlar
diapazoniga kiritishadi va bunday yondoshuv ham mutlaqo to‘g‘ridir. Shuningdek,
qattiq ultrabinafsha nurlar diapazoni hamda, yumshoq
rentgen nurlar diapazonlari
orasida hamm hamda, qattiq rentgen nurlari va yumshoq gamma-nurlari orasida
ham aniq chegaraning o‘zi yoq.
Elektromagnit spektrning xossalari
•
Barcha elektromagnit toʻlqinlardagi magnit kuchning yoʻnalishi toʻlqinning
tarqalish yoʻnalishiga perpendikulyar.
•
Elektromagnit toʻlqinlardagi elektr kuchining yoʻnalishi ham magnit kuchga,
ham toʻlqinning harakat yoʻnalishiga perpendikulyar.
•
Elektromagnit toʻlqinlardagi magnit kuchning kuchi har doim elektr kuchining
kuchiga teng.
•
Elektromagnit toʻlqinlar bir nechta uzluksiz toʻlqinlardan iborat boʻlib,
ularni
turli guruhlarga birlashtirish mumkin, ularning faqat kichik bir qismi koʻrinadi.
•
Elektromagnit toʻlqinlar, shuningdek, materiyada yoki butun hajm boʻylab
tarqaladigan elektr va magnit maydonlarning tebranish (vibratsiyali) toʻlqinlari
deb hisoblanadi.
Optik spektr
Optik spektr (
yun. optíke—koʻrish haqidagi fan,
lot. spektr — koʻrsatish,
tasvirlash) — koʻrinadigan yorugʻlik, infraqizil va ultrabinafsha nurlanishni oʻz
ichiga olgan elektromagnit toʻlqinlar toʻplami.
[2]
Optik spektrlar
Optik spektrlar - 103-10-3 mkm toʻlqin uzunligi
diapazonidagi elektromagnit
nurlar spektrlari. Optik spektrlar emissiya spektrlariga (nurlari spektrlari deb ham
ataladi), yutilish spektrlariga (
yutilish spektrlari), tarqalish va aks ettirish
spektrlariga
bo'linadi.
Optik
spektrlar
fizikaning
bir
boʻlimi
boʻlgan spektroskopiyada oʻrganiladi. Optik yorugʻlik elektromagnit toʻlqin
shkalasining
infraqizil,
koʻrinadigan va
ultrabinafsha diapazonlarini oʻz ichiga
oladi.
Turiga qarab, optik spektrlar chiziqli
(alohida spektral chiziqlar),
tarmoqli
(bir-biriga yaqin joylashgan spektral chiziqlardan iborat diapazonlar) va
butun
(keng toʻlqin uzunliklarini qamrab oluvchi) spektrlarga bo'linadi. Butun
spektr termodinamik muvozanatda qizdirilgan qattiq va suyuqliklar tomonidan
ishlab chiqariladi. Butun spektrda energiyaning toʻlqin
chastotasi taqsimoti
M.U.Plankning nurlanish qonuniga boʻysunadi (q. Issiqlik nurlanishi). Chiziqli
spektrlar atomlardagi elektronlarning energiya darajalari orasidagi kvant
oʻtishlaridan kelib chiqadi (qarang. Atom spektri). Oddiy molekulalarning
elektron, aylanish va tebranish energiya darajalari orasidagi oʻtishlar
tarmoqli
spektrini beradi (qarang. Molekulyar spektrlar). Chiziqli va tarmoqli spektrlar kam
uchraydigan gazlar va bugʻlar tomonidan ishlab chiqariladi. Fotosurat usullari
optik spektrni qayd etishda, shuningdek, ultrabinafsha
diapazonda fotoelement
usullari
va
foton
hisoblagichlar, infraqizil diapazonda
esa
termojuft va
bolometrlardan keng foydalaniladi. Optik spektr moddalarning
tuzilishi va tarkibini oʻrganishda katta ahamiyatga ega
