Infraqizil to‘lqinlar: Elektromagnit spektrining ushbu qismidagi to‘lqinlar, uzunligiga ko‘ra 1 mm dan
boshalb, 8000 atom diametri (taxminan 800 nm) gacha bo‘lgan uzunlikdagi
elektromagnit nurlanishlarini o‘z ichiga oaldi. Ushbu diapazonga oid nurlarni inson
bevosita o‘z tanasi - terisi orqali his qila oladi. Ya'ni, ushbu diapazonni biz issiqlik
tarzida sezamiz. Agar siz qo‘lingizni olovga, yoki, qizib turgan biror buyumga
yo‘naltirsangiz, uning haroratining taftini his qilasiz. o‘sha buyumdan, yoki
olovdan taralayotgan mazkur taft, issiqlik aynan biz ta'kidlayotgan infraqizil
nurlanishning o‘zginasidir. Ayrim jonivorlarda, masalan ilonlarning ba'zi turlarida,
o‘ljasining tanasidan taralayotgan issiqlik - infraqizil nurlanishlariga qarab, uning
qayerda va qanday vaziyatda turganini aniqlash imkonini beruvchi tana a'zosi ham
mavjud.
Yer yuzasidagi deyarli barcha-barcha unsurlar infraqizil nurlanishlar diapazonida
elektromagnit to‘lqinlar taratishi boisidan, infraqizil nurlanishlar detektorlari,
zamonaviy qidiruv tizimlari hamda navigatsion asboblar ishlab chiqarish
sohalaridan katta ahamiyat kasb etadi. Tungi kuzatish asboblarining aksariyati
infraqizil nurlanishlarni qayd etuvchi datchiklar bilan jihozlangan bo‘lib, ular
bizga «qorong‘uda ko‘rish» imkonini beradi. Bunday asboblar orqali nafaqat
odamlarni yoki jonivorlarni, balki, texnika, hamda, boshqa inshootlarning
joylashbuvini ham aniqlash imkoni mavjud. Kunduzgi issiqlikdan qizib olgan
texnika va inshootlar, termodinamika qonunlariga ko‘ra, tunda atrof sovigach,
o‘ziga singdirib olgan issiqlikni tashqi muhitgan tarata boshlaydi. Infraqizil
detektorlar esa aynan shu narsani «ilg‘ab» oladi. Bunday asboblar va detektorlar
harbiy maqsadlarda va qutqaruv ishlarini tashkillashda juda katta asqotadi.
Xususan, ko‘chki, yoki, vayronalar ostida qolgan tirik odamlarni izlab topishda,
ularining tanalari taratayotgan issiqlik - infraqizil nurlanishni shunday detektorlar
vositasida qayd etiladi va ularning turgan joyi aniqlanadi.
