146
Fotografiyada obektning olingan tasviri plyonkada muhrlanadi. Golografiyada esa obekt
sirtidan qaytgan yorug’lik to’lqinlari plyonkada saqlanadi. Plyonkada nafaqat yorug’lik
to’lqinining amplitudasi, balki uning fazasi ham yoziladi. Natijada gologrammada
obektning fazodagi har bir nuqtasining o’rni yoziladi. Gologrammani olish uchun lazer nuri
qo’llaniladi. Bunda u predmet va tayanch nurlarga ajraladi. Predmet nur obektni yoritadi.
Obektdan qaytgan nur plyonkada juda kichik va galma-gal keluvchi interferension tasvirni
hosil qiladi. U yerda ular turli burchaklarda tushayotgan tayanch nur bilan kogerent bo’lgan
ko’zgudan qaytgan nur bilan mos keladi. Interferensiya natijasida obekt bilan
o’xshashlik bo’lmagan va uning mavhum tasavvuri hisoblangan, qoramtir dog’lar,
spirallar va xalqalarning noregulyar obrazlaridan tashkil topgan gologramma hosil
bo’ladi. Gologramma tiklanganda, mikroskopik naqshlardan difraksiyalanib qaytgan nurga
mos keluvchi yorug’lik nuri aslida obektdan dastlab qaytgan nur bilan aynan
o’xshash. Shunday qilib kuzatuvchi obektning uch o’lchamli tasvirini ko’rishi mumkin.
Plyonka fotoximiyoviy proyavka (naqshlarni ko’rinadigan qilish) qilinishi qanday
amalga oshirilishiga qarab, gologrammalar ikki xilga ajratiladi:
Amplitudaviy gologramma shakllanish jarayonida yuzaga kelgan shaffof va kumush
donachalari bilan qoplangan shaffof bo’lmagan sektorlardan tashkil topgan. Fazaviy
gologrammada hosil bo’lgan qatlam uni oqartirish jarayonida noshaffofligini yo’qotadi.
Oqartirish jarayonining o’ziga xos xususiyatiga qarab, shakl to’g’risidagi ma’lumot
gologrammaning sindirish ko’rsatgichining o’zgarishida, qalinligida va sirtidagi to’lqin
o’rkachida saqlanadi. Gologramma tiklanganda yorug’lik nurlari turli optik va geometrik
yo’llar bilan shunday tarqalishi kerakki, turli to’lqinlar optik yo’llarining farqi bir xil
bo’lishi kerak. Bunday holatda gologramma faza boyicha modulyasiyalangan deyiladi.
Fazaviy gologrammalarda yorug’lik nuri yutilmaganligi sababli ular amplitudaviy
gologrammaga qaraganda ancha ravshanroq. Fazaviy gologrammalarning shu jihati
amaliyotda qo’llanilishining boisidir.
