144
VideoComda kompyuter tomonidan boshqariladigan displey elementi har biri 14 pm
kenglikdagi piksellardan iborat. Bu bir millimetrga taxminan “71.43”ni tashkil etadi. Optika
hisobga olingan holda, VideoComdagi nur tasviri 0.4 mm kenglikka ega bo’lib, bu taxminan
29 pikselni qamrab oladi. Panjara va (I) formulasi hisobiga kompyuter tomonidan
boshqariladigan displeydagi ikkita maksimum natriyli chiziq masofasi 0.5 mm.ni tashkil
etadi. Hisob-kitoblar ko’rsatishicha, ikkita natriyli chiziqni 588.99 nm va 589.59 nm.ga aniq
ajratish mumkin.
9-rasm: Optik egri chiziqli qator.
10-rasm: Tirqish kengligi kichikligi oqibatida juda kichik jadallik bilan o’lchangan
sariq
rangli qo’sh natriyli chiziq.
Natija
Har bir lampa uchun chiqariladigan chiziqlarni yozib qoyish kerak, shu tarzda
ularni spektrga qarab osonlik bilan farqlash mumkin bo’ladi. Ushbu farqlar har
bir element uchun turli energiya darajalariga ega atomlar pastki qobiqlaridagi
elektronlar pasayishi sababli paydo bo’ladi. Spektrometr tiniqligi samarali fokus
uzunligiga bog’liq. VideoComga mahkamlangan kamera linzalaridan
foydalanilganda, samarali fokus uzunligi
VideoCom optik stend boylab
harakatlanganda o’zgarmas bo’lib qoladi va taalluqli ravishda, tiniqlik
avvalgidek
saqlanib qoladi, faqat spektral chiziqlar kengroq ko’rinish oladi.
Kamera linzalarisiz, VideoCom samarali fokus uzunligi panjara va VideoCom
145
o’rtasidagi masofaga teng. Bu, agar masofa uzaytirilsa, biroq spektr kompyuter
tomonidan boshqariladigan displeyga nisbatan kengroq bo’lsa
eng yaxshi
tiniqlikka olib keladi, shu tufayli to’liq ko’rinishga ega bo’lmaydi.
Shu tufayli o’rnatilgan kamera linzalarida qo’sh natriyli chiziqni 588.99 nm va
589.59 nm.ga ajratish mumkin emas, chunki taxminan 5 nm kamera linzalariga
ega VideoComning tiniqlashtirish imkoniyati yetarlicha emas (8-rasmga
qarang). Garchi, linzalarsiz, 1.113 m masofa va tirqishning juda kichik kengligi
sharoitida tiniqlashtirish imkoniyati taxminan 0.4 nm.ni tashkil etadi, shuning
uchun ikkita sariq rangli natriyli chiziq parchalanishini
aniq kuzatish mumkin
(10-rasmga qarang). Shu tufayli linzalar va VideoCom o’rtasidagi samarali
masofani 50 mm.dan 1.113 m.gacha oshirish orqali oldingiga nisbatan o’n marta
yaxshiroq tiniqlikka erishish mumkin. Boshqa tomondan,
mazkur tuzilmada
composition spektrning faqat kichik qismini ko’rish mumkin.
O’ng tomondagi spektrlar qo’shimcha spektral lampalarni o’lchash natijalari hisoblanadi. Bu
yerda qayd etilmagan talliyli spektr bor-yo’g’i bitta 535 nm uzunlikka ega yashil rangli
chiziqdan iborat. Zarur hollarda, barcha foydalanilgan elementlarning spektral ma’lumotlarini,
masalan, Milliy standartlar va texnologiyalar instituti atom spektrlari ma’lumotlar bazasidan
olish mumkin.
11-rasm: Kadmiyli spektral lampa spektri.
12-rasm: Simobli spektral lampa spektri.
