|
Oriental Renaissance: InnovativeBog'liq boshlang-ich-sinf-o-quvchilariga-badiiy-asarlarni-o-qitish-orqali-nutqlarini-o-stirish-texnologiyalari 077, ilova-341181102047, OT mustaqil ish Atajanov S, shablon, shiyshasazliq, kerakli, John Galsworthy his life and work. Forsyte Saga and Modern Comedy.Forsytism as a phenomenon of the English society, 2 slides, mexrinozpptx, AXBOROTNI BOSHQARISH BAZASI, Kontentlarni Hemisga joylashtirish bakalavrOriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences
VOLUME 2 | ISSUE 6
ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor
SJIF 2022: 5.947
Advanced Sciences Index Factor
ASI Factor = 1.7
390
w
www.oriens.uz
June
2022
ma'lumotlarni qabul qilish, qayta ishlash hamda amaliyotga tatbiq etishda o‘ziga xos
tafovutlarga tayanadi. Ta'lim jarayonida o‘qituvchi va o‘quvchilarlarning dars
paytidagi hamkorligi, o‘quvchilarning mustaqil ishlashi, sinfdan tashqari ishlar
shaklida ta'lim va tarbiya masalalari hal etiladi [1].
MUHOKAMA VA NATIJALAR
Boshlang’ich sinflarning o’qish darslarida garchi ilmiy jihatdan bo’lmasa-da,
amaliy jihatdan turli janrga mansub asarlar o’qib o’rganiladi. O’qish darsliklariga,
asosan, hikoya, she’r, ertak, masal, maqol, doston, rivoyat va topishmoq kabi janrdagi
asarlar kiritilgan. Bulardan tashqari, ilmiy-ommabop asarlar ham o’qitiladi.
Turli janrdagi badiiy asarlar qurilishi, uslubi jihatidan o’ziga xos xususiyatlarga
ega bo’lib, ularning o’quvchilarga ta’siri ham har xil bo’ladi. Tabiiyki, har bir janrga
oid asar matni lingvistik jihatdan ham o’ziga xos xususiyatlarga ega. Masalan, she’riy
asarlar matni hikoya matnidan, ertak matni she’r matnidan, ilmiy-ommabop maqola
matni masal janriga taaluqli asarlar matnidan tubdan farq qiladi. Topishmoqlar
predmet, voqea-hodisalar o’rtasidagi o’xshashlikni taqqoslash orqali o’zlashtirilsa,
maqollar mazmuni hayotiy misollar vositasida sharhlashni taqozo etadi. SHunga
ko’ra, turli janrdagi badiiy asarlarni o’qishda o’qituvchidan unga mos usullar tanlash
talab etiladi [2].
O’qilgan asar mazmunini izchil ravishda qayta hikoyalash uning rejasini
tuzishga yordam beradi. Reja tuzishda o’quvchi hikoyani tarkibiy qismlarga bo’ladi
va har qaysi qismdagi asosiy fikrni aniqlaydi. Bularning hammasi analitik ish
hisoblanadi. Keyin sintetik ishga o’tiladi, ya’ni bolalar hikoya qismlariga sarlavha
topadilar. O’quvchilar o’qituvchi rahbarligida reja tuzish jarayonida o’qilgan
hikoyaning har bir qismida bosh va ikkinchi darajali masala nimalardan iboratligi
haqida, qanday qilib fikrni qisqa va aniq ifodalash haqida o’ylaydilar. Sarlavha topish
ustida ishlash, o’quvchilar topgan sarlavhani jamoa bo’lib muhokama qilish, reja
tuzish jarayonining o’zi bolaning fikrlash qobiliyatini faollashtirishi, unda o’z
mulohazasini isbotlash, asoslash odatlarini tarbiyalashi lozim. Asarni o’qish va tahlil
qilish jarayonida tuzilgan reja doskaga yozilsa, hikoya mazmunini izchil qayta hikoya
qilishga yordam beradi. Reja asosida hikoya qilishning vazifasi mazmunni berilgan
izchillikda o’zlashtirishdir. Reja asosida qayta hikoyalash o’qituvchi savoligi javob
berishga nisbatan asar mazmunini aytib berishning hiyla mustaqil formasidir.
O’qilgan asar mazmunini o’zlashtirish ustida ishlashdagi keyingi bosqich, qisqartirib
hikoyalash hisoblanadi. Qisqartirib hikoyalash uchun 2-3 qismga bo’linadigan, bu
bo’limlar yaqqol ajralib turadigan, mazmuni sodda asarlar tanlanadi. Qisqartirib
|
| |
