• Umumiy talablar
  • Xususiy talablar
  • Xavfsizlikni ta’minlovchi tadbirlar va muxandislik-texnik vositalar.
    		•

    Xavfsizlik texnikasi haqida tushuncha




    Download 2,9 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet156/195
    Sana24.05.2024
    Hajmi2,9 Mb.
    #252795
    1   ...   152   153   154   155   156   157   158   159   ...   195
    Bog'liq
    hayot faoliyati xavfsizligi kitob

    1. Xavfsizlik texnikasi haqida tushuncha
    Xavfsizlik texnikasi deb xavfsiz mehnat sharoitini ta’minlashga qaratilgan texnik
    tadbirlar va ish usullari majmuiga aytiladi. Ma’lumki har qanday texnik qurilma xavfli zonalarga
    ega bo‘ladi. Xavfli zonalar deb mashina yoki mexanizmning ichki qismida yoki tashqi tomonida
    doimiy yoki davriy ravishda unda ishlayotgan ishchi uchun xavf sodir bo‘ladigan maydoni
    tushuniladi. Xavf real va yashirin turlarga bo‘linadi. Shu sababli har qanday mashina-
    mexanizmning konstruksiyasi quyidagi umumiy va xususiy talablarga javob berishi zarur:
    Umumiy talablar
    :

    mashina va mexanizmlarning harakatlanuvchi va aylanuvchi mexanizmlari
    himoyalangan yoki himoya kojuxlari bilan to‘silgan, texnik xizmat ko‘rsatish va ta’mirlashga
    qulay qilib joylashtirilgan bo‘lishi;

    konstruksiya elementlari o‘tkir qirrali yoki g‘adur-budir yuzali bo‘lmasligi (agar
    mashinaning funksional vazifasi talab etmasa), mashinada hosil bo‘ladigan issiq yoki sovuq
    detallarga ishchi tana a’zolarining qo‘qqisdan tegib ketish oldi olingan bo‘lishi;

    tarkibiy qismlar (elektr simlari, truba quvurlari va b.) qo‘qqisdan uzilishi yoki
    yorilib ketmasligi;

    mashinaning (mobil mashinalarda) transport holatidagi gabarit o‘lchami ixcham,
    xavfsiz va yo‘lda harakatlanish, elektr liniyalari ostidan o‘tishga qulay bo‘lishi;

    mashina yoki mexanizm ishlashi natijasida ajralib chiqadigan zararli moddalar
    ruxsat etilgan miqdor darajasida bo‘lishi va u ishchi joylashgan muhitga tarqalmasligi zarur.
    Xususiy talablar
    esa mashinaning yoritilganlik, shovqin, titrash va shu kabi
    ko‘rsatkichlarini sanitar-gigienik talablar doirasida bo‘lishi, tormoz qurilmalarining ishonchliligi,
    boshqarishni qulay bo‘lishi va texnik –estetik talablarni o‘z ichiga oladi.
    Xavfsizlikni ta’minlovchi tadbirlar va muxandislik-texnik vositalar.
    Xavf darajasini kamaytirish asosan quyidagi tadbirlar orqali amalga oshiriladi:

    xavfsiz texnikalarni loyihalash va ishlab chiqish;

    xavfdan himoyalashning muhandis-texnik vositalaridan foydalanish;

    xavfsiz, zamonaviy texnologik jarayonlarni ishlab chiqish va tadbiq etish;

    ishchi –xodimlarni xavfsizlik texnikasi bo‘yicha o‘qitishni tashkil etish.
    Xavfsizlikni ta’minlovchi muhandislik-texnik vositalariga quyidagilar kiradi:
    1.To‘siq qurilmalari (qo‘zg‘aluvchi, qo‘zg‘almas, doimiy, vaqtinchalik)).

    188
    2. Blokirovkalash moslamalari.
    3.Saqlash qurilmalari (mexanik zo‘riqishlardan saqlovchi; mashinalardagi harakatlanuvchi
    mexanizmlarni belgilangan chegarada harakatlanishini taminlovchi; bosim va haroratni ruxsat
    etilgan meyordan oshishini taqiqlovchi; elektr toki kuchini ruxsat etilgan miqdordan
    oshmasligini taminlovchi;
    4. Tormozlar.
    5. Masofadan (distansion) boshqarish qurilmalari.
    7.1-rasm. Turli shakldagi ish jоylariga qo’yiladigan xavfsizlik talablari
    Ish jоyi
    Individual
    Kоllektiv
    Universal
    Maxsus
    Ixtisоslashtirilgan
    Ish jоylari quyidagi talablarga javоb berishi lоzim
    - insоnlarni harkat qilishlari uchun yetarli darajada kenglikni muhayyo bo’lishi;
    - ishchi jismining оptimal jоylashuvi;
    - ish jihоzlari va insоn o’rtasidagi alоqa fizik, ko’rish va eshitish uchun yetarli
    bo’lishi;
    - xоnada ish o’rnining оptimal jоylashuvi;
    - jihоz va mashinalarni xavfsiz jоylashuvi;
    - ishlab chiqarish xavfsizligini ta`minlash vоsitalarining bоrligi va ҳ.k.

    189
    7.1-jadval
    Kоrxоna, tashkilоt va muassasalarda HFXni lоyihalash tizimi
    32

    Download 2,9 Mb.
    1   ...   152   153   154   155   156   157   158   159   ...   195




    Download 2,9 Mb.
    Pdf ko'rish