203
bajarishga to‘g‘ri keladi. Bunday hollarda to‘satdan bilmasdan tokka ulab yuborish,
tuzatib
bo‘lmaydigan xavfli vaziyatlar olib keladi.
Yuqorida sanab o‘tilgan holatlarning har biri o‘ziga yarasha muhofaza vospitalarini, yoki
muhofaza asboblarini, yoki bu xavfni aniqlash uchun ishlatiladigan muhofazalangan asboblardan
foydalanishga to‘g‘ri keladi.
Muhofaza aslahalari shartli ravishda uch turga bo‘linadi:
- muhofaza qobiqli;
- to‘siq;
- saqlovchi vositalar.
Muhofaza qobiqli elektrdan saqlovchi vositalar asosan ikki turga bo‘lib qaraladi:
1) Asosiy muhofaza vositalari
2) Yordamchi muhofaza vositalari.
Asosiy muhofaza qobiqli vositalarga uzoq vaqt elektr kuchlanishlari ta’sirida ishlashi
mumkin bo‘lgan va elektr kuchlanishidan muhofaza qilish qobiliyatiga ega bo‘lgan vositalar
kiradi. Ular bilan elektr kuchlanishiga ega bo‘lgan o‘tkazgichlarda elektrni uzmasdan ishlashga
ruxsat etiladi. Bunday vositalarga rezinadan qilingan qo‘lqoplar,
dastasi muhofaza qobiqlari
bilan jihozlangan elektr
asboblari, muhofazalangan shtangalar, elektr o‘lchash asboblari,
shuningdek muhofazalangan kuchlanishni o‘lchash asboblari kiritiladi.
Yordamchi elektr tokidan muhofaza qiluvchi vositalarga, o‘zi etarli qarshilikki ega
bo‘lmagan va shuning uchun ayrim holda elektr tokidan himoya
qila olmaydigan lekin elektr
ta’sirini qisman kamaytirish imkoniyatiga ega bo‘lgan vositalar kiradi. Ular asosiy vositalarga
qo‘shimcha ravishda ularning muhofaza qobiliyatini oshirish uchun xizmat qiladi. Yordamchi
muhofaza vositalariga dielektrik kalishlar, gilamchalar oyoq ostiga qo‘yiladigan quruq taxtadan
qilingan tagliklar va boshqalar kiradi.
To‘siq muhofaza vositalari elektr toki ta’siridan vaqtincha to‘sish yo‘li
bilan muhofaza
qiladi, masalan pagjara sifatidagi to‘siqlar kletkalar, shuningdek tok taqsimlagich shkaflari va
boshqalar. Ba’zi hollarda esa vaqtincha ogohlantiruvchi plakatlar osib qo‘yiladi, vaqtincha elektr
asboblarini erga ulab muhofazalash ham mumkin.
Bundan tashqari elektr ta’minoti vositalari baland stolbalarda va chuqur er osti kabellari
orqali amalga oshiriladi. Bular ham o‘z navbatida to‘siq vositalari vazifasini bajaradi.
Saqlovchi muhofaza
vositalari ishchilarni nur, issiqli va mexanik jaroxatlardan shaxsiy
saqlash vazifasini bajaradi. Bularga muhofaza ko‘zoynaklari, protivogazlar, maxsus qo‘lqonlari
kiradi.
