32
Lampaningyorug‘likoqimixizmatmuddatioxirlabqolgandaboshlang‘ichxajmidano‘rtacha
56
foiznitashkilqiladi.
Nominalahamiyatdantarmoqdagikuchlanishdantebranishlaroshibketmasligikerak.
Past bosimli simob lampalari sanalgan trubkasimon lyuminessent lampalardan tashqari,
sanoatda DRL shakldagi rangi o‘zgartirilgan yuqori bosimli simob ballonlari chiqariladi.
Yorug‘lik manbai (lampa) va yoritish armaturasidan iborat qurilmani yoritish asbobi deb atash
qabul qilingan. Yoritish asboblarining 2 guruhi mavjud: yaqin ta’sir etuvchi-yoritg‘ich va olis
ta’sirchan-projektorlar.
Yoritgichlar (svetilnik) yorug‘lik tarqatishiga qarab, 3 sinfga bo‘linadi:
to‘g‘ri yorug‘lik – butun yorug‘lik oqimining 90% dan kam emas, quyi yarim sferaga
nurlanadi;
aks etgan yorug‘lik – 90% dan kam bo‘lmagan butun yorug‘lik oqimi ustki
yarimsferaga nurlanadi.
tarqoq yorug‘lik – yorug‘lik oqimi ikkala yarimsferalar bo‘yicha shunday
taqsimlanganki, ulardan biriga 10% dan ziyodi, boshqasiga kamida 90 foizi nurlanadi.
Yoritgichlarning asosiy xarakteristikasiga yorug‘likni taqsimlash, foydali koeffitsient va
himoya burchagi kiradi.
Yoritgichning foydali harakat koeffitsienti uning tejamliligi bilan ifodalanadi va Fyor –
yoritgichning yorug‘lik oqimining undagi Fyor yorug‘lik manbaining nisbati bilan belgilanadi,
ya’ni yoritgichning eng yaxshi namunali foydali harakat koeffitsienti (FHK) 0,8 dan ortiqni
tashkil qiladi. Yoritgichning himoya burchagi ko‘zni lampaning yorqin qismlari ta’siridan
himoyalash darajasini belgilamaydi.
Himoyaburchagikattaligigaqarab,
ko‘zniqamashtiruvchita’sirnicheklashtalablaridankelibchiqqanholda,
yoritgichningosmabalandliginime’yorlaydilar.
Himoyaburchagiqanchalikkattabo‘lsa,
yoritgichningko‘zniqamashtiruvchita’sirishunchakambo‘ladi.
10dan
300gachahimoyaburchagioptimal
(ma’qul)
hisoblanadi.
200
Vtdanortiqquvvatlilampaliyoritgichlarpolsathidan 3 myuqoridaosilishilozim. 100 kam himoya
burchagida osma balandligi 4 m dan kam bo‘lmasligi lozim.
Yoritgichlarning joylashuvi imkon qadar teppa-teng bo‘lishi kerak. Ish maydoni uzra
yoritgichning osma balandligida Nr 2 yoritgich o‘rtasidagi masofa tanlanadi, N (1,5-2) ga teng
bo‘lishi kerak.
Avariya yoritilishini davom ettirish uchun yoki to‘satdan ishchi yoritilish o‘chib
qolganda, insonni xavfsiz joyga ko‘chirish zarur bo‘lgan holatlarda, binolar va ochiq makonlarda
ko‘zda tutilgan bo‘lishi lozim. Ishni davom ettirish uchun avariya yoritilish avariya rejimida
xizmat talab etuvchi ish yuzalarida birgina umumiy cho‘g‘lanish lampalari yordamida yoritilish
tizimida belgilangan me’yorlardan 20 foiz kam bo‘lmagan yorug‘likni ta’minlashi lozim.
Avariyali yoritilish avtomatik tarzda yoqiladi va o‘zgaruvchan tok tarmog‘idan ishchi
yoritilish bilan bir vaqtda ishlaydi, tashqi akkumulyator batareyalari yoki aloqa korxonalarining
zahira elektr stansiyalaridan oziqlanishga ulanadi.
Insonlar evakuatsiyasi uchun avariyali yoritishni qo‘l yordamida yoqishga ruxsat beriladi.
Pol sathida va zinapoyalar pog‘onalarida asosiy o‘tish liniyalari bo‘yicha yoritish kamida 0,3 lk
bo‘lishi, ochiq joylarda-kamida 0,2 lk bo‘lishi zarur. Jamoatchilik binolarining chiqish
eshiklarida (bir vaqtning o‘zida 50 dan ortiq kishi bo‘lishi mumkin). Chiqishda yonuvchi
ko‘rsatkichlar bo‘lishi lozim.
Avariyali yoritish uchun ishchi yoritgichlardan yoritish tipi, xajmi yoki maxsus belgilari
bilan
farqlanadigan
yoritgichlar
qo‘llaniladi.
Antenna
maydonlarini
yoritish
va
radiomachtalarning signal yoritilishi maxsus yo‘riqnoma talablariga muvofiq tarzda amalga
oshiriladi.
