• Organizm Dominant belgi Retsessiv belgi
  • O`zbеkistоn rеspublikаsi хаlq tа’limi vаzirligi хоrаzm VIL




    Download 0,75 Mb.
    bet12/12
    Sana31.12.2019
    Hajmi0,75 Mb.
    #7105
    1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12

    V – ilova. Ayrim o’simlik, hayvon turlariga hamda odamlarga hos dominant va retsessiv tarzda nasldan – naslga o’tuvchi belgilarning ro’yxati.





    Organizm

    Dominant belgi

    Retsessiv belgi

    1

    2

    3

    4

    1.


    Ekiladigan no’xat

    1. Donining sariq ranligi.

    2. Donining silliqligi.

    3. Gultojining qizil rangliligi

    4. Gulning qo’ltiqda joylashishi


    5. Poyasi baland bo’yliligi

    6. Mevasi yashil ranglligi

    7. Yetilgan mevasi qavariq shaklliligi


    1. Donning yashil rangligi

    2. Donning burushganligi

    3. Gultojining oq rangliligi

    4. Gulni tepa qismida joylashishi

    5. Poyasi past bo’yliligi

    6. Mevasi sariq ranglligi

    7. Yetilgan mevasi bo’g’inliligi





    2.

    Tomosha qovoq

    1. Mevasining oq rangliligi
    2. Mevaning yapaloqligi

    1. Mevaning sariq rangliligi

    2. Mevaning yumaloqligi






    3.


    Pomidor (tomat)

    1. Mevaning qizil rangliligi
    2. Poyaning baland bo’yliligi

    3. Mevaning sharsimon shaklliligi

    4. Poyaning qizil rangliligi


    1. Mevaning sariq rangliligi

    2. Poyaning past bo’yliligi

    3. Mevaning noksimon shaklliligi

    4. Poyaning yashilligi






    4.

    Suli

    1. Tez pisharligi

    2. Normal bo’ylik


    3. Zang zamburugiga chidamliligi

    4. Poyaning kaltaligi



    1. Kech pisharligi

    2. Baland bo’ylik (gigantizm)

    3. Zang zamburugiga moyillik

    4. Poyaning uzunligi






    5.

    G’o’za

    1. Poyaning normal bo’yliligi

    2. Bargning cheklanmagan shoxlanishi

    3. Tolaning qo’ng’ir rangliligi

    4. Tananing antatsion rangliligi


    5. Barg plastinkasining chuqur kesilganligi

    1. Poyaning past bo’yliligi

    2. Bargning cheklangan shoxlanishi

    3. Tolaning oq rangliligi

    4. Tananing yashil rangliligi

    5. Barg plastinkasining kyesilmaganligi





    6.

    Xushbo’y no’xat

    1. Poyaning baland bo’yligi

    2. Yashil dukkaklik

    3. Donning silliqligi

    4. Qizil gullik



    1. Poyaning past bo’yligi

    2. Sariq dukkaklik

    3. Donning burushganligi

    4. Oq gullik






    7.

    Shaftoli

    1. Mevaning tukliligi

    2. Meva etining oqligi

    3. Gultojibargning oq rangliligi
    4. Gultojibargning tekisligi


    1. Mevaning silliqligi

    2. Meva etining sariqligi

    3. Gultojibargning sariq rangliligi

    4. Gultojibargning voronkasimonligi









    8.

    Qulupnay

    1. Mevaning qizil rangliligi
    2. Gulkosabargning normalligi

    1. Mevaning oqish rangliligi

    2. Gulkosabargning birlashmaganligi



    9.

    Bug’doy

    1. Boshoqning qiltiqsizligi

    2. Boshoqning qizil rangligi

    3. Poyaning pastligi
    4. Tezpisharligi


    1. Boshoqning qiltiqliligi

    2. Boshoqning oq rangligi

    3. Poyaning normal bo’yligi

    4. Kechpisharligi



    10.

    Itogiz

    Gulning qizil rangligi

    Gulning oq rangligi

    11.

    Bangidevona

    Gultojibargning qizil rangligi

    Gultojibargning oq rangligi

    12.

    Drozofila

    1. Ko’zning qizilligi

    2. Tananing kulrangligi

    3. Normal qanotlilik

    4. Normal, to’g’ri qanotlilik



    1. Ko’zning to’q qizilligi

    2. Tananing qoraligi

    3. Rudiment qanotlilik

    4. Qayrilgan qanotlilik



    13.

    Dengiz cho’chkasi

    1. Qora junlilik

    2. Qora junlilik

    3. Uzun junlilik

    4. Junning xurpayganligi



    1. Oq junlilik

    2. Jigarrang junlilik

    3. Kalta junlilik

    4. Junning silliqligi



    14.

    Tovuq

    1. Oq patlik

    2. Tojlilik

    3. Gulsimon tojlilik

    4. No’xatsimon tojlilik

    5. Oyoqning patdorligi

    6. Nomal patlanish



    1. Rangdorlik

    2. Tojsizlik

    3. Oddiy tojlilik

    4. Oddiy tojlilik

    5. Oyoqning silliqligi

    6. Ipaksimon patlanish



    15.

    Quyon

    1. Junning kul rangligi

    2. Junning qoraligi

    3. Junning xurpayganligi

    4. Junning normalligi



    1. Junning qoraligi

    2. Junning oqligi

    3. Junning silliqligi

    4. Junning qisqaligi



    16.

    Tulki

    Junning platina rangliligi

    Junning kumush rangliligi

    17.

    Qorako’l qo’y

    1. Junning kulrangligi

    2. Junning oqligi

    3. Quloq suprasining uzunligi


    1. Junning qoraligi

    2. Junning qoraligi

    3. Quloq suprasining bo’lmasligi


    18.

    Sichqon

    1. Junning qoraligi

    2. Uzun quloqlilik



    1. Junning jigarrangligi

    2. Kalta quloqlilik



    19.

    Qoramol

    1. Junning qoraligi

    2. Shoxsizlik

    3. Olachiporlik


    1. Junning jigarrangligi

    2. Shoxlilik

    3. Junning sidirg’a, bir tekis rangliligi


    20.

    Cho’chka

    1. Junning uzunligi

    2. Junning oqligi

    3. Junning qoraligi

    4. Shokalda borligi



    1. Junning kaltaligi

    2. Junning qoraligi

    3. Junning mallaligi

    4. Shokaldaning bo’lmasligi






    21.

    It

    1. Junning qoraligi

    2. Junning sidirg’aligi

    3. Quloq suprasining osilganligi

    4. Junning qattiqligi



    1. Junning jigarrangligi

    2. Junning ola-chiporligi

    3. Quloq suprasining tik turishi

    4. Junning mayinligi



    22.

    Eron mushugi

    Junning kaltaligi

    Junning uzunligi

    23.

    Qoraquzan (norka)

    Junning jigarrangligi

    Junning platina rangligi

    24.

    Ipak qurti

    1. Urug’ning qoramtirligi

    2. Urug’ning qoramtirligi

    3. Urug’ning qoramtirligi

    4. Yosh lichinkalarning qoraligi

    5. Lichinka po’stining xoldorligi

    6. Kapalakning qoramtirligi

    7. Lichinka rangining yo’l-yo’lligi


    1. Urug’ning oqligi
    2. Urug’ning qizilligi
    3. Urug’ning pushtirangligi

    4. ©sh lichinkalarning oq-sariqligi

    5. Lichinka po’stining och rangligi

    6. Kapalakning oq rangligi

    7. Lichinka rangining sidirg’aligi


    25.

    Odam

    1. Sochning qoramtir rangligi

    2. Sochning mallamasligi

    3. Teri, soch va ko’zning normal pigmentatsiyaligi

    4. Qo’y ko’zlik

    5. Yirik ko’zlilik

    6. Qalin lablilik

    7. Polidaktiliya (oshiqcha barmoq bo’lishi)

    8. Braxidaktiliya (qisqa panjalik )

    9. Sepkillik

    10. Normal eshitishlik

    11. Normal sog’lomlik

    12. Shapko’rlik


    13. Musbat ryezus

    14. O’naqaylik

    15. Normal ko’rish

    16. Oziq tishlarning bo’lmasligi



    1. Sochning malla rangligi

    2. Sochning mallaligi

    3. Al’binizm
    4. Ko’k yoki kulrang ko’zlik

    5. Kichik ko’zlilik

    6. Yupqa lablilik

    7. Besh barmoqlilik


    8. Normal panjalilik

    9. Tekis yuzlik

    10. Tug’ma karlik

    11. Qandli diabyet kasalligi

    12. Qorong’ida normal ko’rishlik

    13. Manfiy rezus

    14. Chapaqaylik

    15. Tug’ma ko’rlik

    16. Oziq tishlarining bo’lishligi


    VI. Chala dominantlik tarzida nasldan-naslga o’tuvchi belgilar.






    Dominant belgilar

    Gomozigota organizmlar

    Geterozigota organizmlar




    Retsessiv belgilar

    Oraliq belgilar




    QULUPNAY




    1

    Mevaning qizil rangligi

    Mevaning oq rangligi

    Mevaning pushti rangligi




    2

    Normal gulkosalilik

    Bargsimon gulkosalilik

    Oraliq shaklga ega bo’lgan gulkosalik




    XUSHBO’Y NO’HAT




    3

    Gulning qizilligi

    Gulning oqligi

    Gulning pushtirangligi




    IT OG’IZ GUL




    4

    Gulning qizilligi

    Gulning oqligi

    Gulning pushti rangligi




    NOMOZSHOM GUL




    5

    Gulning qizilligi

    Gulning oqligi

    Gulning pushti rangligi




    G’O’ZA




    6

    To’q antotsian ranglilik

    Yashil ranglilik

    O’rtacha ranglilik




    7

    Bargning chuqur kesilganligi

    Barg chetining sidirg’aliligi

    Bargning bo’lakchaligi




    8

    Tolaning jigarrang (qo’ng’ir) tusdaligi

    Tolaning oqligi

    Tolaning navvot rangligi




    ANDALUZ TOVUQLARI

    9

    Qora patlanish

    Oq patlanish

    Havorang patlanish




    10

    Jingalak patlanish

    Silliq patlanish

    Bilinar-bilinmas jingalak patlanish




    QORAQUZAN (NORKA)

    11

    Junning qoramtirligi

    Junning oqligi

    Junning qo’xinurligi (yelkasida och rangli butsimon belgisi bor).




    DENGIZ CHO’CHQASI




    12

    Junning qoramtirligi

    Junning oqligi

    Junning nimqoramtirligi







    QO’YLAR




    13

    Uzun quloqlilik

    Quloq suprasining yo’qligi

    Kalta quloqlilik







    X. SHOTGORN ZOTLI QORA MOL







    14

    Junning qizilligi

    Junning oqligi

    Junning ola-bulaligi







    ODAM







    15

    Sochning jingalakligi

    Sochning silliqligi

    Sochning to’lqinsimonligi



    VII. Jins bilan birikkan holda nasldan-naslga o’tuvchi belgilar.






    Belgilar

    Dominant belgi

    Retsessiv belgi

    ODAM

    1

    Qon

    Qonning normal ivishi

    Gemo filiya

    2

    Ko’z

    Normal ko’rishlik

    Dal’tonizm

    3

    Gonadalar

    Jinsiy bezlarning normal taraqqiyoti

    Jinsiy belgilar faoliyatining sustlashishi

    4

    Mushaklar

    Sog’lom

    Dyushyen mushak distrofiyasi

    DROZOFILA

    5

    Tana rangi

    Kulrangligi

    Sariqligi

    6

    Ko’z

    Qizilrangligi

    Oq rangligi

    IPAK QURTI

    7

    Lichinka

    Normal po’stlilik

    Yaltiroq po’stlilik

    MUSHUK

    8

    Jun

    Qora ranglik

    Sariq ranglik (duragaylarda ola-bulalik) toshbaqasimon, yo’lbarssimon chiporlik

    VIII. Ba’zi ma’daniy o’zimlik va honaki hayvonlarga hos

    xromosomalar to’plami.


    T/r

    Madaniy o’simliklar va hayvonlarning o’zbekcha nomi

    Hujayradagi xromosomalar soni

    Jinsiy hujay- Tana hujay-

    radagi (n) radagi (2n)



    1.

    2.



    3.

    4.

    5.



    6.

    7.

    8.



    9.

    10.


    11.

    12.


    13.

    14.


    15.

    16.


    17.

    18.


    19.

    20.


    21.

    22.


    23.

    24.


    25.

    26.


    27.

    28.


    O’simliklar:

    Qattiq bug’doy

    Yumshoq bug’doy

    Suli


    Javdar

    Makkajo’xori

    Sholi

    Arpa


    Tariq

    No’xat


    Loviya

    Kungaboqar

    Yeryong’oq

    Go’za


    Qand lavlagi

    Kartoshka

    Pomidor

    Sabzi


    Bodring

    Karam


    Tavruz

    Qovun


    Olma

    Nok


    O’rik

    Yong’oq


    Shaftoli

    Tok


    Olcha

    14

    21



    21

    7

    10



    12

    7

    18



    7

    11

    17



    20

    26

    9



    24

    12

    9



    7

    9

    11



    11

    17

    17



    8

    16

    8



    38

    16

    28

    42

    42



    14

    20

    24



    14

    36

    14



    22

    34

    40



    52

    18

    48



    24

    18

    14



    18

    22

    22



    34

    34

    16



    32

    16

    76



    32

    1.

    2.



    3.

    4.

    5.



    6.

    7.

    8.



    9.

    10.


    11.

    12.


    13.

    14.


    15.

    16.


    17.

    18.


    19.

    20.


    21.

    22.


    23.

    24.


    25.

    26.


    Hayvonlar:

    Bezgak chivini

    Chuchuk suv gidrasi

    Osiyo chigirtkasi

    Uy pashshasi

    Karam kapalagi

    Suvarak

    Tut ipak qurti



    Meva pashshasi

    Sazan


    Ko’k baqa

    Tez kaltakesak

    Kaptar

    Quyon


    Uy tovug’i

    Uy sichkoni

    It

    Tulki


    Mushuk

    Qoramol


    Qo’y

    Echki


    Yovvoyi cho’chqa

    Ot

    Shimpanze



    Odam

    1

    16



    11,12

    6

    15



    24

    28

    4



    52

    13

    19



    40

    22

    39



    20

    39

    19



    19

    30

    27



    30

    20

    20



    24

    23

    23


    2

    32



    23

    12

    30



    48

    56

    8



    104

    26

    38



    80

    44

    78



    40

    78

    78



    78

    60

    54



    60

    40

    40



    48

    45

    46


    IX. Foydalanilgan adabiyotlar:


    1. Хелевин Н.В с соавт. Задачник по общей и медицинской генетике. M. «Высщая школа», 1976.

    2. Гофман. – Кадошников П.Б. и Ларцева С.Х. Руководство к практическим занятиям по генетике , М. «Колос», 1975.

    3..Maqsudov Z.Yu. Umumiy genetika. T. «O’qituvchi», 1980.

    4. Муртазин Г.М. Задачи и упражнения по общей биологии. Изд-во «Просвещение», 1981.

    5.G’ofurov A.T. va boshq. Genetikadan masala va mashqlar. T. «O’qituvchi», 1991.

    6. Xalikov P.X. Sharofitdinxo’jaev N.Sh.. Umumiy va meditsina genetikasida Masalalar. T. 1990.

    7. Халиков П.Х.,Рахимов Д.Р. Сборник задач по медицинской генетике T. 1982.

    8. Xalikov P.X., Sharofitdinxo’jaev N.Sh., Olimxo’jaev P.R., Raximov J.R., Toshxo’jaev P.I.. Biologiya. T. Abu-Ali ibn-Sino nomidagi tibbiyot nashriyoti, 1996.

    9.To’raqulov Y.X. va boshq. Umumiy biologiya. T. «Sharq» NMK, 1995.

    10. G’ofurov A.T. va boshq. Genetik bilimlarni puxta o’zlashtirish va Masalalar yechish metodikasi. T. 2000.

    11. Bekchanov X.U., A.S.Almatov, I.I.Abdullaev. Genetikadan mustaqil ishlash uchun qo’llanma. Urganch. 1994.

    12. Xalikov P.X., Sharofiddinxo’jaev N.Sh., Olimxo’jaeva P.R., Raximov J.R., Toshxo’jaev P.I. Biologiya. «O’zbekiston milliy entsiklopediyasi» Davlat ilmiy nashriyoti. –T.; 2005.

    13. Ватти К.В., Тихомирова М.М. Руководство по практическим занятиям по генетике «Просвещение», 1979.

    14. Лобашев М. Е., Ватти К.В., Тихомирова М.М. Генетика с основами селекции. Москва, «Просвещение», 1980.

    15. Грин Н., Стайт У. Биология в 3-х томах, «Мир» 1980.

    16. Айла Ф., Кайгер С. Современная генетика в 3-х томах «Мир» 1987.

    17.Щербатых Ю. В. Биология в схемах и таблыцах. Издательство «Эксмо», 2006.

    18. Захаров В.Б., Мамонтов С.Г., Сонин Н. И. Общая биология Издательство «Дрофа», Москва, 2003

    19. Уиллет Э. Генетика. Москва «Эксмо», 2008.

    20. Bekchanov X. U. Genetika va seleksiya asoslari fanidan amaliy mashg’ulotlar (o’quv-uslubiy qo’llanma), Xiva-2008.



    21. Zikryayev A., To’xtayev A., Azimov I., Sonin N.I. Biologiya (Sitologiya va genetika asoslari) 9-sinflar uchun darslik. Toshkent Abu Ali ibn Sino nomidagi tibbiyot nashriyoti 2002.

    MUNDARIJA





    Kirish . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

    3

    I.Bo’lim

    Molekulyar genetikaga oid masalalar va ularni yechish metodikasi

    4

    II.Bo’lim

    Gametalar hosil qilishga oid masalalar va ularni yechish metodikasi

    10

    III.Bo’lim

    Monoduragay chatishtirishga oid masalalar va ularni yechish metodikasi

    12

    IV.Bo’lim

    Diduragay chatishtirishga oid masalalar va ularni yechish metodikas

    15

    V.Bo’lim

    Poliduragay chatishtirishga oid masalalar va ularni yechish metodikasi

    18

    VI.Bo’lim

    Genlarning o’zaro ta’siriga oid masalalar va ularni yechish metodikasi

    20

    VII.Bo’lim

    Jins bilan bog’liq holda irsiylanishga oid masalalar va ularni yechish metodikasi

    26

    VIII.Bo’lim

    Genlarning birikkan holda irsiylanishga oid masalalar va ularni yechish metodikasi

    31

    IX.Bo’lim

    Odam genetikasiga oid masalalar va ularni yechish metodikasi

    35




    ILOVALAR:




    I

    Asosiy genetik atama va iboralarning qisqacha izohli lug’ati.

    50

    II

    Masala yechishda qo’llaniladigan mahsus genetik simvollar.

    52

    III

    Genetik kod jadvali

    53

    IV

    Har xil chatishtirishda hosil bo’ladigan kombinatsiyalar hamda fenotip va genotip bo’yicha ajralish klasslar soni.

    53

    V

    Ayrim o’simlik, hayvon turlariga hamda odamlarga hos dominant va retsessiv tarzda nasldan – naslga o’tuvchi genlarning ro’yxati.

    54

    VI

    Chala dominantlik tarzida nasldan-naslga o’tuvchi belgilar.

    56

    VII

    Jins bilan birikkan holda nasldan-naslga o’tuvchi belgilar.

    58

    VIII

    Ba’zi ma’daniy o’zimlik va honaki hayvonlarga hos xromosomalar to’plami.

    58

    IX

    Foydalanilgan adabiyotlar:


    60






    Download 0,75 Mb.
    1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12




    Download 0,75 Mb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    O`zbеkistоn rеspublikаsi хаlq tа’limi vаzirligi хоrаzm VIL

    Download 0,75 Mb.