Filolog talabalarga nemis tilida grammatik kompetensiyani shakllantirishda AKT dan foydalanish bosqichlari

Filologiya ta'limi oluvchilari uchun Nemis tilida grammatik kompetensiyani o'rganishda AKT dan foydalanish bosqichlari quyidagilardir:

AKT sinovining mohiyati va formati haqida tushunchani olish:

AKT sinovi Nemis tilidagi lug'at bilish darajasini baholash uchun tuzilgan bir sinov hisoblanadi. Bu sinovni o'tish uchun kerakli o'quv materiallari va resurslardan

¹⁴Bofinger, J.: Neue Medien im Fachunterricht. ISB-Arbeitsbericht 325. Donauwörth 2004
foydalanishingiz yaxshi hisoblanadi.¹⁵ Shuningdek, sizning o'rni yaxshi tushunishingiz uchun, sinovning formatini va qanday tahlil qilinishini tushunishingiz kerak.

Grammatik qoidalarni va ko'nikmalarni o'rganish:

AKT sinovida grammatik qoidalarni yaxshi bilib olish juda muhim. Bu bilimlarni o'rganish uchun ko'plab online kurslar, grammatik darsliklari va videolarni topishingiz mumkin. Shuningdek, Nemis tilidagi matnlar va gaplar tushunish uchun zarur ko'nikmalarni bilishingiz yaxshi hisoblanadi.

AKT sinovi test materiallarini o'rganish:

AKT sinoviga tayyorlanish uchun test materiallariga ega bo'lishingiz kerak. Bu test materiallaridan foydalanib, grammatik bilimlarni mustaqil tarzda tekshirib chiqishingiz mumkin. Shu bilan birga, siz hammasini tushunish uchun Nemis tilida matnlarni yaxshi tushunishingiz, savollar berishingiz va javob beringiz kerak.

Online kurslarga yoki talim markazlariga qatnashish: AKT sinoviga tayyorlanishda online kurslarga yoki talim markazlariga qatnashish tavsifiy hisoblanadi. Bu kurslar sizga Nemis tilidagi grammatik qoidalarni tushunishda, matnlar yozish, gaplashish va savollar berishda yordam beradi. Shuningdek, siz bu kurslarda Nemis tilidagi so'zlar, fikrlar va matnlar bilan tanishingiz kerak.

Nemis tili grammatikasini zamonaviy texnologiyalardan foydalanib o’rgatish va o’rganish eng samador usullardan biridir.¹⁶ Bu jarayonda, jumladan: — kompyuterlardan foydalanganda o’quvchi chet tilidagi video roliklarni, namoyishlarni, dialoglarni kino yoki multfilmlarni ham ko’rishi ham eshitishi mumkin; — chet tilidagi radio eshittirishlar va televideniedagi dasturlarni eshitish va tomosha qilish mumkin; — ancha an’anaviy usul hisoblanadigan magnitafon va

¹⁵Mitzlaff, H., Speck-Hamdan, A.: Grundschule und neue Medien. Frankfurt/M. 1998
¹⁶ Grüner, H./Hassert, T.: Computer im Deutschunterricht. München 2000
cassetalardan foydalanish; — CD pleyerlardan foydalanish mumkin. Bu texnik vositalardan foydalanish o’quvchilarning chet tilini o’rganishlari jarayonini qiziarliroq va samaraliroq bo’lishini ta’minlaydi. Amaliy darsning o'ziga xos xususiyati o'qituvchi va talaba o'rtasida doimiy axborot almashinuvi zarurati, ya'ni.to'g'ridan-to'g'ri va fikr-mulohazalarni amalga oshirish. Biroq, o'qituvchi odatda dars davomida guruhdagi har bir talaba bilan individual ishlash uchun etarli vaqt ajratolmaydi. Ushbu qarama-qarshilikni, xususan, kompyuter yordamida o'qitish vositalaridan foydalanish orqali hal qilish mumkin.
Metodika va yangi axborot texnologiyalarining o'zaro bog'liqligi haqida gap ketganda, quyidagilarni ta'kidlash kerak:
Chet tillarini o'qitish jarayonida sun'iy chet tili muhitini yaratish zamonaviy metodik fanning muhim muammoli masalalaridan biridir. Eng yangi o'quv vositalaridan (NSO) oqilona foydalanish o'qituvchiga o'quvchilarning nutq va eshitish kanallarini har qanday oqilona chegaralarga yuklash va ularning nutq faoliyatini kerakli yo'nalishda faollashtirish imkoniyatini beradi. Chet tili kompyuter texnologiyasi Polat E. S. ning so'zlariga ko'ra, ta'lim sohasidagi integratsiyaga intilish, eng aniq tendentsiyalardan biri sifatida, yagona dunyo ta'lim makoniga kirish zarurligini taqozo etadi.
Yangi texnologiyalar ta'lim mazmuniga ham ta'sir qiladi, chunki u hal qiladigan vazifalardan biri insonga o'zi yashayotgan dunyoni tushuntirishdir va biz texnologik dunyoda yashayapmiz. O'qitish usullari ham katta o'zgarishlarga duch keldi. Ochiq brifing tadqiqot bilan almashtiriladi, uning maqsadi talabaning shaxsiyati va iste'dodlarini to'liq ochib berishdir. Tadqiqot zamonaviy kompyuter texnologiyalari asosida amalga oshirilsa, ayniqsa samarali bo'ladi. O'qitish motivatsiyasi va ma'lumotni uzatish usullari katta ahamiyat kasb etadi, o'qituvchining roli oshadi, o'qitish sifati, moslashuvchanligi va o'zgarishlarga tayyorligiga alohida e'tibor beriladi. Bugungi kunda ro'y berayotgan axborot
o'zgarishlarining globallashuvi aniq, shuningdek, umuman ta'limga yondashuvlarni qayta ko'rib chiqish zarurati aniq. Pedagogika fanining zamonaviy rivojlanishi, uni stereotiplardan ozod qilish va innovatsion yo'nalish oliy ta'lim tizimidagi zamonaviy yondashuvlarning ijodiy integratsiyasini talab qiladi. Umuman olganda, ta'lim tizimini axborotlashtirish-bu ta'lim sohasini psixologik va pedagogik o'quv maqsadlarini amalga oshirishga qaratilgan yangi axborot texnologiyalarini ishlab chiqish va ulardan foydalanish nazariyasi va amaliyoti bilan ta'minlash jarayoni.
Kompyuter yordamida o'qitish texnologiyalaridan foydalangan holda amaliy mashg'ulotlarda talabalar o'zlarining qobiliyatlari, qiziqishlari, ehtiyojlarini inobatga olgan holda, o'quv materialini o'zlashtirish hajmi va chuqurligini tanlash, o'quv yukini o'zgartirish huquqi va imkoniyatiga ega bo'ladilar va o'qituvchi ularning ishlarini nazorat qiladi va agar kerak bo'lsa, individual yordam ko'rsatishi mumkin. "Kompyuter texnologiyalari, shuningdek, o'qitishning yangi usullarini ishlab chiqish, amalga oshirish va asoslash bilan bog'liq yangi didaktik muammolarni hal qilishdir."
Talabalarning asosiy kompetentsiyalarini shakllantirish jarayonida kompyuter o'qitish vositalari talabaning kognitiv faoliyatining dastlabki va hozirgi holatiga mos keladigan o'quv vazifalarini tezda tayyorlashga, ularning bajarilishini nazorat qilishni ta'minlashga imkon beradi. Ommaviy ta'lim sharoitida bu ta'limni individuallashtirish muammosini tubdan hal qiladi. Assimilyatsiya nazariyasining asosiy talablarini amalga oshirish, har bir talabaga ma'lumotni assimilyatsiya qilishning hozirgi bosqichiga mos keladigan shaklda taqdim etish mumkin bo'ladi. Axborot berish va mashq qilishning didaktik funktsiyalarining kombinatsiyasi tufayli o'quv materialini nazariy jihatdan tushunish va mashqlar davomida uning haqiqiy assimilyatsiyasi o'rtasidagi tafovut bartaraf etiladi. Biroq, kompyuter texnologiyalarining afzalliklari bilan bir qatorda bir qator muammolar mavjud. Birinchisi, maktab resurslarining cheklanganligi (moliyalashtirish,
maktabda ishlatiladigan kompyuter texnologiyalari darajasi, aloqa kanallarining
sifati). Bugungi kunda ikkinchi muammo-bu o'qituvchilar tarkibining psixologik va amaliy tayyorgarligi, o'quv dasturlarida, o'qitish usullari va didaktik usullarida zarur o'zgarishlarning yo'qligi. Hozirgi vaqtda ta'lim jarayonlarini qo'llab-quvvatlashning zamonaviy vositalaridan samarali foydalanishni ishlab chiqish, eksperimental tekshirish va tashkil etish, shuningdek tashkiliy va uslubiy yordamni tayyorlash talab etiladi.
AKTdan foydalangan holda chet tili darsida ishning tashkiliy shakllari bir xil bo'lib qoladi: individual, guruh va juftlik. Hozirgi bosqichda ta'lim multimedia va raqamli texnologiyalarga qo'yiladigan asosiy talablar:

tinglovchilarning yosh xususiyatlariga muvofiqligi;

o'qitishning yondashuvi, usullari va tamoyillariga rioya qilish;

talabalarning qiziqishlari va ehtiyojlariga muvofiqligi;

kadrlar tayyorlashning maqsad va vazifalariga muvofiqligi;

maqsadga muvofiqligi, proksimal rivojlanish zonasiga yo'naltirilganligi;

mustaqillik va ijodkorlikni rivojlantirishga e'tibor qaratish

Multimedia va raqamli texnologiyalarni o‘quv jarayoniga muvaffaqiyatli joriy etish vazifasi o‘quv xonalarining jihozlanishiga yuqori talablar qo‘yadi. Talabalar uchun 10–15 ta kompyuter ish stansiyasi va internet tarmog‘iga ulangan bitta o‘qituvchi shaxsiy kompyuteri bo‘lishi taxmin qilinmoqda. Auditoriyaning multimedia jihozlari interfaol doska, proyektor va audiotizimni o'z ichiga olishi kerak. Umumta’lim maktablarida chet tilini o‘qitish jarayonida multimedia va raqamli texnologiyalarning integratsiyasi alohida o‘ziga xos xususiyatga ega. Darsni rejalashtirishda o'qituvchi maktablar uchun sanitariya-epidemiologiya talablarini hisobga olishi kerak. o‘rganilgan adabiyotlar asosida bugungi kunda multimedia va

raqamli texnologiyalarni joriy etish amaliyoti nazariyadan oldinda, degan xulosaga kelishimiz mumkin. O'qituvchilar o'quv jarayonini faollashtirish uchun zamonaviy texnologiyalarga tobora ko'proq murojaat qilmoqdalar, ammo bunday urinishlar har doim ham muvaffaqiyatli emas. Mahalliy tadqiqotchining fikricha, kompyuter lingvodidaktikasi sohasida R.K. Potapovaning ta'kidlashicha, bu muammolar haqiqatan ham chet tillarini o'qitish amaliyotida keng tarqalgan, ammo ular chet tillarini o'qitishda AKTdan foydalanishga nisbatan eskirgan yondashuvni aks ettiradi. Misol uchun, bugungi kunda foydalanuvchiga ularni mustaqil ravishda kontent bilan to'ldirish imkonini beruvchi ochiq turdagi ¹⁷kompyuter dasturlari (Hot Potatoes) taqchil emas, ya'ni bunday dasturlarni o'quv rejasiga kiritish mumkin emasligi haqida gapirish noto'g'ri. Hozirgi vaqtda bunday qobiq dasturlarini to'ldirish uchun tarkibni tanlash muammosi asta-sekin dolzarb bo'lib bormoqda.
Nemis tili grammatikasini bir necha oylar davomida to’liq va eng muhimi oson o’rganish uchun quyidagi sinovdan o’tgan, ishonchli hamda to’liq yaxshi natija beradigan oddiy ko’rsatmalarga amal qilgan holda o’rganishga kirishign:

Nemis tili grammatikasini o’rganishdan avval o’zbek tili grammatikasini yaxshi tushunib olgan yaxshi bo’ladi.

O’z ona tilini bilmagan kishi xorijiy tilni mukammal darajada o’rgana olmaydi. Nemis tili grammatikasini o’rganishga kirishganingiz juda yaxshi, ammo bundan oldin o’zbek tili grammatikasini o’rgansangiz yoki mavjud bilimlaringizni takrorlasangiz, xorijiy til grammatikasini o’rganishingiz oson kechadi.¹⁸ O’zbek tili va nemis tili grammatikalari tuzilish, kelib chiqish va o’rganilish jihatidan ancha

¹⁷Ковалёва А. Г. Использование информационно-компьютерных технологий при обучении в начальной школе. 2006.

¹⁸Okhunov, M., & Minamatov, Y. (2021). Application of Innovative Projects in Information Systems. European Journal of Life Safety and Stability (2660-9630), 11, 167-168.
farqli bo’lishiga qaramasdan tilni o’rganishda ishlatiladigan asosiy grammatika tushunchalar bu ikki tilda bir xildir. Shu sababli ularni qiyoshlash, taqqoslash hamda umumiy tushunchalarni birlashtirish orqali nemis tili grammatikasini yaxshiroq tushunish mumkin. O’z ona tilingizni qancha yaxshi bilsangiz, uning grammatika qoidalarini qancha yaxshi tushunsangiz, nemis tili grammatikasini ham shunchalik oson o’rganasiz. Tilni shunchaki o’rganish orqali uning grammatikasini yaxshi tushunib olish juda qiyin. Ingliz tili grammatikasini oson o’rganish uchun grammatik qoidalarni yodlash, grammatikaga oid kitoblar o’qish yoki zerikarli grammatika darslariga qayta-qayta qatnashaverishning o’zi yetarli emas. Grammatikani o’rganishni osonlashtirishdagi birinchi qadam – bu til grammatikasi qurilishini butun vujudingiz bilan his qilgan holda uning har bir qoidasi mazmunini tushunib olishingiz hisoblanadi. Bir so’z bilan aytganda, grammatikani o’rganish uchun Siz uni butun vujudingiz bilan his qila olish darajasida tushunishingiz, shu tushunchani aqliy hayotingizga kirita olishingiz kerak. Buni qanday amalga oshirsa bo’ladi? Tasavvur qiling, Siz ingliz tili grammatikasida son (Zahlen) mavzusini o’rganmoqchisiz. Buning uchun Siz faqatgina son haqidagi qoidalarni o’qish bilan cheklanib qolmang. Qo’lingizga ruchka va yangi varaq oling-da, mavzu haqidagi Siz tasavvur qilgan eng sodda, eng tushunarli, eng qiziqarli bo’lgan qoidani o’zingiz uchun yarating. Agar zarur bo’lsa qo’shimcha tushunchalarni yozing. Mayli, bu yozganlaringiz kitoblardagidek murakkab bo’lmasin, muhimi u Sizning qarashlaringizga uyg’un holda tabiiy bo’ladi! Qarabsizki, son mavzusining sizga mos, tushunarli va muhimi o’rganishingiz uchun qulay bo’lgan tushunchalari paydo bo’la boshlaydi. Shu tariqa har bir mavzuni o’zingizga moslagan holda ingliz tili grammatikasini o’z xohishlaringiz, uslubingiz, qarashlaringizdan kelib chiqqan holda oson o’rganishni boshlaysiz. Muhimi tashqi muhit emas. Eng muhimi – bajarayotgan ishingizga nisbatan munosabatingiz!

Download 1.85 Mb.

1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 ... 24

Download 1.85 Mb.