N i k e l eng qimmatli legirlovchi elementda boʻlib, poʻlatga 1 dan 5% gacha miqdorda kiritiladi. M a r g a n e s

Download 8,15 Mb. Pdf ko'rish
bet	49/188
Sana	30.11.2023
Hajmi	8,15 Mb.
	#108303

1 ... 45 46 47 48 49 50 51 52 ... 188

Bog'liq
Mash texdan maruzalar TURSUNOV2

N i k e l  eng qimmatli legirlovchi elementda boʻlib, poʻlatga 1 dan 5%
gacha miqdorda kiritiladi.
M a r g a n e s  poʻlatga 1,5% gacha miqdorda kiritiladi. U ferrit bilan
sementit orasida u -taqsimlanadi. Nikel poʻlatning oquvchanlik chegarasini
oshiradi, lekin poʻlat oʻta qizdirilishga sezgir boʻlib qoladi. Shuning uchun
zarralarni maydalash maqsadida poʻlatga nikel bilan birgalikda karbid
hosil qiluvchi elementlar ham kiritiladi. Kremniy karbidi hosil qiluvchi
element hisoblanmaydi va u poʻlatga cheklangan miqdorda 2%) gacha
kiritiladi. U poʻlatning oquvchanlik chegarasini oshiradi, uning miqdori 1%
dan oshib ketganda poʻlatning qovushoqligi kamayadi va sovuqda
sinuvchanligi ortadi.
M o l i b d e n va v o l f r a m  karbid hosil qiluvchi element-
lar hisoblanib, sementitda koʻp qismi eriydi. Molibdenning 0,2-0,4% va
volframning
00,8-1,2%
miqdori
kompleks-legirlangan
poʻlatlarda
zarrachalarning maydalanishiga yordam beradi, qizdirilishini oshiradi va
poʻlatning boshqa baʼzi xossalarini yaxshilaydi.
V a n a d i y va t i t a n  kuchli karbid hosil qiluvchi element-
lar hisoblanib, tarkibida xrom, marganes, nikel boʻlgan poʻlatga zarrachalarini
maydalash uchun oz miqdorda (0,3% gacha V va 0,1% Ti) kiritiladi.
Qizdirilganda maxsus qiyin eriydigan karbidlar hosil boʻlganligidan
konstruksion poʻlatlarda vanadiy, titan, molibden va volfram miqdori
koʻp boʻlishiga yoʻl qo’yilmaydi. Ortiqcha karbidlar zarrachalar chegarasi
boʻylab
joylashganligidan
moʻrt
sinishga
sabab
boʻladi
va
poʻlatning qizdirilishini kamaytiradi.Poʻlatning qizdirilishini oshirish uchun
juda oz miqdorda (0,002-0,005%) bor qoʻshiladi.
Legirlangan poʻlatlarni markalash.
Legirlangan sifatli poʻlat markasi xarflar va poʻlatning ximiyaviy
tarkibini bildiruvchi raqamlar bilan belgilanadi. Legirlovchi elementlar
quyidagicha belgilanadi (GOST 4547- 71): xrom (X), nikel (N), marganes
(G), kremniy (S), molibden (M), volfram (V), titan (T), alyuminiy (Yu),
vanadiy (F), mis (D), bor (R), kobalt (K), niobiy (B), sirkoniy (S). Harfdan
keyingi raqam legirlovchi elementning protsentlardagi miqdorini koʻrsatadi.

58
Agar raqam yozilmagan boʻlsa, legirlovchi element 1,5% gacha boʻladi.
Konstruksion sifatli legirlangan poʻlatlarda dastlabki ikkita raqam poʻlat
tarkibidagi uglerod miqdorining protsentning yuzdan bir ulushini bildiradi.
Bundan tashqari yuqori sifatli legirlangan poʻlatlarning markasi soʻngida A,
juda sifatli poʻlatlarnikida esa Sh harfi yoziladi. Masalan, markasi
30XGSN2A boʻlgan poʻlat tarkibida 0,30% uglerod, 1% gacha xrom,
marganes, kremniy va 2% gacha nikel boʻlgan yuqori sifatli legirlangan poʻlat
ekanligini bildiradi. Markasi 95X18Sh boʻlgan poʻlat vakuumlangan
elektroshlak usulida qayta suyuqlantirilgan, tarkibida 0,9—1,0% uglerod,
17—19% xrom, 0,030% fosfor va 0,015% oltingugurt boʻlgan juda sifatli
poʻlatni bildiradi.
Legirlangan konstruksion poʻlatlar sementitlangan, yaxshilangan va
oʻta mustahkam xillarga boʻlinadi.

Download 8,15 Mb.

1 ... 45 46 47 48 49 50 51 52 ... 188

Download 8,15 Mb.

Pdf ko'rish