O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi buxoro davlat pedagogika instituti

103 
chiqishlari, pantomima va boshqalar mavjud. 
O‘zbekistonda (boshqa Sharq mamlakatlarida bo‘lgani kabi) 
estradaning rivojlanishi quyidagi ko‘rinishlarda bo‘lgan: bir tomondan 
unda an
ʼ
anaviy san
ʼ
at namunalari sahna talablariga moslashtirib 
o‘zgartirilgan (mas, Tamaraxonim va M.Qoriyoqubov ijrosidagi xalq 
lalarlarining sahna talqinlari, Yusufjon qiziqchi askiya an
ʼ
analariga 
asoslangan konferansyelik chiqishlari va boshqalar) yoki milliy janrlar 
negizida yangi sahna turlari yaratilgan (M.Turg‘unboyeva Usta Olim 
bilan birgalikda ijod qilgan “Paxta”, “Pilla” kabi ommaviy sahna raqslari). 
Ikkinchi tomondan O‘zbekiston estradasi chet el san
ʼ
ati shakl va uslublari 
(mas, jaz, estrada orkestri, myuzikxoll)ni o‘zlashtirishi bilan boyidi. 1956 
yildan o‘zbek estrada teatri, keyinchalik o‘zbek davlat estrada birlashmasi 
(1996 yilgacha) faoliyat ko‘rsatgan. Hozirda O‘zbekistonda estrada 
san
ʼ
atini rivojlantirish, estrada jamoalari hamda yakka ijrochilar faoliyatini 
muvofiqlashtirish kabi vazifalar “O‘zbeknavo” birlashmasiga yuklatilgan. 
Estrada o‘quv yo‘nalishi sifatida maxsus ta
ʼ
lim tizimiga kiritilgan. 1996 
yildan Toshkent estrada kolleji, O‘zbekiston davlat konservatoriyasi va 
boshqalar san
ʼ
at (musiqa) o‘quv yurtlarida estrada ftlari faoliyat 
ko‘rsatmoqda (yana qo‘shimcha Miniatyuralar teatri, Ommabop musiqa). 

O‘zbek Estrada san’ati asoschisi Botir Zokirov

 
(1936. 26.4, Moskva 
— 1985.23.1, Toshkent) — xonanda (lirik-dramatik tenor), aktyor, rassom. 
O‘zbekiston xalq artis-ti (1965). O‘zbek zamonaviy professional estrada 
qo‘shiqchi (ijrochi)ligining asoschisi. Toshkent davlat konservatoriyasining 
vokal fakulteti (1952— 57), Toshkent davlat teatr va rassomlik san
ʼ
ati 
institutining rejissyorlik fakulteti (1958—62)da ta
ʼ
lim olgan. «Yoshlik» 
ansambli (1957), O‘zbek davlat estrada orkestri (1958—70) yakkaxon 
xonandasi. Toshkent myuzikxollining tashkilotchisi, yakkaxoni va badiiy 
rahbari (1972—78). 1978 yildan “O‘zbekkonsert”ning yakkaxon xonandasi. 
Botir Zokirov o‘ta ta
ʼ
sirchan tembrli, shirador ovozga ega bo‘lgan. Ijro 
etgan qo‘shiklarining aksariyatini tugal va teran lirik-dramatik asar 
darajasiga ko‘tara olgan. Repertuaridagi qator qo‘shiqlar kompozitorlar 
tomonidan Botir Zokirov hamkorligida, uning ovoziga mo‘ljallab 
yaratilgan. Ijodida o‘zbek kompozitorlarining romans va qo‘shiqlari 
muhim o‘rin tutadi: M. Burhonov — “Maftun bo‘ldim”, “Namedonam, chi 
nom dorad”; I. Akbarov — “Yor kel”, “Ra
ʼ
no”, “Gazli”, “Seni eslayman”; 
Sayfi Jalil — “Majnun monologi”, “Kechalar yulduz sanab” va boshqa 
shuningdek, estrada uslubida kayta ishlangan hind (“Nechun xayolga 
cho‘mding?”, “Dil orzusi”, “Meychale”), eron (“Maro bebus”, “Ayriliq 
qo‘shig‘i”), 
misr 
(“Arabcha 
tango”, 
“Uyqum 
o‘g‘risi”), 
suriya 
(“O‘tmishimga yig‘layman”), livan (“Go‘zal qiz”), meksikan (“Alvido 
muhabbat”), italyan (“Yashasin muhabbat”) qo‘shikdarini, chet el 
mualliflaridan E. Masias, J. Brel (Fransiya), Choudhuri, R. Shankar 

104 
(Hindiston), Fatxulla Sulaymon (Suriya), Farid al-Atrash (Misr), aka-uka 
Rahboniylar (Livan), D. Ristich (Yugoslaviya) asarlarini original (har birini 
o‘z tilida) ijro etgan. B. Z.ning rassom sifatida yaratgan “Avtoportret”, 
“Saraton”, “Gumbazlar”, “Bolalik ko‘chasi”, “Chor minor” kabi asarlari 
ma
ʼ
lum. Bir qancha hikoya, ocherk va she
ʼ
rlar, shuningdek, “So‘g‘d elining 
qoploni” operasi (I. Akbarov)ning librettosini yozgan. “Kichik shahzoda” 
(A. de Sent-Ekzyuperi), “Soya” (Ye. Shvars) asarlarini o‘zbek tiliga tarjima 
qilgan. Kinoaktyor sifatida Yosh muhandis (“Gullar ochilganda”), 
Rabindranat Tagor (“Olovli yo‘llar”), Abdullo (“Dahoning yoshligi”) kabi 
obrazlar 
yaratgan. 
“O‘zbektelefilm” 
studiyasi 
Botir 
Zokirovga 
bag‘ishlangan “Menga qo‘shiqchizib ber” va “Aytilmay qolgan qushiq” 
hujjatli filmlarni, o‘g‘li Bahodir Zokirov “O‘sha, o‘tgan kunlar” filmini 
suratga olgan. Toshkent ko‘chalaridan bi-riga Botir Zokirov nomi berilgan. 
Shuningdek, Jizzaxdagi san
ʼ
at bilim yurti, Samarqanddagi yoshlar san
ʼ
at 
markazi uning nomi bilan yuritiladi. 1994 yil Botir Zokirov nomida estrada 
orkestri tashkil etildi (hozirgi “O‘zbeknavo” qoshida). Fransiya, Avstriya, 
Germaniya, Kuba, shuningdek, Afrika mamlakatlarida gastrolda bo‘lgan. 
1995 yil “Botir Zokirov jamg‘armasi” tashkil etildi. 1989 yil dan uning 
nomida zamonaviy estrada qo‘shiqchilari tanlovi o‘tkaziladi. 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning 2020 yil 2 
dekabr PQ-4908-sonli qaroriga asosan: 
2021-yil dekabr oyining birinchi o‘n kunligida O‘zbekiston Xalqaro 
anjumanlar saroyida Botir Zokirov tavalludining 85 yilligiga bag‘ishlangan 
xotira kechasini o‘tkazish;
13
Toshkent shahrida O‘zbekiston xalq artisti Botir Zokirov nomidagi 
milliy estrada oliy maktabini tashkil etish, u yerda xonanda xotirasiga 
bag‘ishlangan yodgorlik majmuasini va muzeyini barpo etish; 
Badiiy akademiya tomonidan Botir Zokirov haykalini yaratish 
bo‘yicha tanlov e’lon qilish va uni Toshkent shahrida belgilangan tartibda 
o‘rnatish; 
Botir Zokirov yashagan Toshkent shahri, Shayxontohur tumani, 
Navoiy ko‘chasi, 3-uyga yodgorlik lavhasi o‘rnatish; 
Botir Zokirov tahsil olgan O‘zbekiston davlat konservatoriyasi 
joylashgan ko‘chaga Botir Zokirov nomini berish; 
O‘zbekiston davlat filarmoniyasining Milliy estrada-simfonik orkestri 
bilan Botir Zokirov nomidagi estrada orkestrini birlashtirib, Botir Zokirov 
nomidagi milliy estrada-simfonik orkestrini tashkil etish; 
Botir Zokirov nomidagi jamoat fondi faoliyatini qo‘llab-quvvatlash; 
O‘zbekiston kompozitorlari va bastakorlari uyushmasi hamda 
Yozuvchilar uyushmasi ishtirokida “Botir Zokirov zamondoshlari 
xotirasida” nomli kitobni nashrga tayyorlash va chop etish; 
13
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning 2020 yil 2 dekabr PQ-4908-sonli qarori 

105 
Botir Zokirov ijodiga mansub tasviriy san’at namunalari hamda 
adabiy asarlardan iborat kitob-albomni o‘zbek, qoraqalpoq, rus va ingliz 
tillarida nashr etish; 
Botir Zokirov nomidagi zamonaviy estrada qo‘shiqchilari tanlovini 
yuqori saviyada o‘tkazish; 
Botir Zokirovning hayoti va ijodiy faoliyati haqida yangi hujjatli film 
yaratish; 
O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi orqali Botir Zokirov va 
Zokirovlar ijodiy sulolasi haqida hikoya qiluvchi hujjatli filmlarni 
namoyish etish; 
Respublika teatrlarida Botir Zokirov hayoti va faoliyatiga 
bag‘ishlangan spektakllar sahnalashtirish; 
O‘zbekiston davlat konservatoriyasida “Botir Zokirov ijodiy 
merosining milliy san’atimiz taraqqiyotidagi o‘rni va ahamiyati” 
mavzusida ilmiy konferensiya o‘tkazish va anjuman materiallarini to‘plam 
holida chop etish; 
ta’lim muassasalari, mehnat jamoalari, harbiy qismlar va 
mahallalarda 
taniqli 
ijodkorlar, 
olimlar, 
madaniyat 
va 
san’at 
namoyandalari 
ishtirokida 
Botir 
Zokirov 
ijodiga 
bag‘ishlangan 
uchrashuvlar va ijodiy kechalar tashkil etish vazifalari mazkur qarorda 
ko‘rsatib o‘tildi va tasdiqlandi hamda O‘zbekiston Milliy axborot agentligi, 
O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi, O‘zbekiston elektron ommaviy 
axborot vositalari milliy assotsiatsiyasi va boshqa ommaviy axborot 
vositalariga Botir Zokirov tavalludining 85 yilligini nishonlash bilan 
bog‘liq tadbirlarni keng yoritish tavsiya etildi. 

Download 5,14 Mb.