145
Yuqori nafas – yelkalarning ko‘tarilib tushishi va ko‘krak qafasining yuqori qismi ishtirokida
hosil qilinadi. Bu bo‘sh yuzaki nafas bo‘lib, unda o‘pkaning faqat yuqori qismi ishtirok etadi.
Ko‘krak nafas – qovurg‘alar o‘rtasidagi mushaklar yordamida hosil bo‘ladi. Bunda ko‘proq
nafasning ko‘ndalang hajmi o‘zgaradi.
Diafragma ishtirokidagi nafas – ko‘krak nafasning bo‘ylama hajmini oshishi hisobiga vujudga
keladi.
Diafragma – qovurg‘ali nafas, diafragmaning qisqarishi qovurg‘alar oralig‘idagi nafas
mushaklari ishtirokida vujudga keladi.
Tovush – chiqarilayotgan havo hiqqildoqdan o‘tishi paytida ovoz
pardalarining tebranishi
natijasida vujudga keladi.
Tovush o‘zining quyidagi xususiyatlari bilan xarakterlanadi:
Tovush kuchi – tovush apparati organlarining faol ishlashiga bog‘liq. Chiqarilayotgan havo
oqimining tovush tarqalishiga bo‘lgan bosimi qancha katta bo‘lsa,
tovush ham shuncha kuchli
bo‘ladi.
Diapazon
– tovush hajmi bo‘lib, uning chegarasi eng yuqori va quyi ohang bilan belgilanadi.
Diapazon qisqarishi nutqning bir ohangli bo‘lib qolishiga sabab bo‘ladi. Bir ohangda gapirish
axborotni
idrok qilishni susaytiradi, uyquni keltiradi.
