51
shaxsida mujassamlangan sifatlarni amalga oshirish va
undan o‘quvchiga axloqiy fazilatlarni o‘tkazish
vositasiga
aylanadi. Shuning uchun ham, pedagogik mahoratni
o‘qituvchi shaxsi sifatlarining
majmui sifatida qarab, uni
o‘qituvchi yuqori darajada psixologik-pedagogik tayyorgar-
likka ega bo‘lishi bilan bog‘liq bo‘lishini e‘tirof etish lozim.
3.4. Kommunikatsiya haqida tushuncha
Kommunikatsiya
(lot. communicatio – umumlash-
tiraman, bogʻlayman) Kommunikatsiyalar mavjud. Jismoniy
nuqtayi nazardan yondoshiladigan Kommunikatsiyani
aloqa ham deb ataladi.
“Kommunikatsiya” atamasi fanga XX asrning boshida
kirib kelgan. “Kommunikatsiya” lotincha communicatio,
communico so‘zlaridan kelib chiqqan bo‘lib, bogʻlay-
man, muloqot qilaman manolarini anglatadi.
Ijtimoiy
fanlarda kommunikatsiya birgalikda harakat qilish,
o‘zaro tasir haqidagi ilmiy bilim sohasi hamda ushbu
jarayonlar va ularning natijalarini ifodalash uchun qo‘llaniladi.
Kommunikatsiya
muammolariga tadqiqotchilar, ayniqsa, Ikkinchi jahon urushidan keyin
qiziqa boshlashdi yillar boshida falsafa va sotsiologiya ilmiy adabiyotlarida kommunikatsiya
tushunchasining yuzdan ortiq ta’rifi yuzaga keldi. Masalan:
1. “Kommunikatsiya” – bu murakkab dinamik tizimlar va
uning axborotni qabul qilish,
to‘plash, o‘zgartirish imkoniga ega qismlari o‘rtasida axborot almashinuvi”.
2. “Kommunikatsiya” – bu axborotni o‘ziga xos almashish, uning emotsional va intellektual
mazmunini aks ettirish jarayoni.
3. “Kommunikatsiya” – insonlarning kognitiv (kognitiv – shaxsning tashqi ma’lumotni aqliy
idrok etish va qayta ishlash qobiliyatini bildiruvchi atama) va mehnat faoliyati jarayonida o‘zaro
munosabatlarga kirishishining o‘ziga xos shakli”.
4. “Kommunikatsiya” – noverbal va verbal harakatlar natijasida axborot olish.
Kommunikatsiyaning tarixiy taraqqiyoti Kanadalik sotsiolog Marshal Maklyuen fikricha,
kommunikatsiya usulining almashishi tarixning rivojlanish bosqichlarini ifoda etadi. Shunga ko‘ra u
insoniyat rivojlanishning quyidagi davrlarini ajratgan: og‘zaki kommunikatsiya (bu davrda jamoa
