25
Biologik sistemalar ochiq sistemaga kiradi, chunki tashqi muhitdan qabul
qilingan mahsulot hisobiga organizm rivojlanadi va yashaydi, ya’ni modda
almashinuvi doimo yuz berib turadi. Umuman tirik organizm stasionar holatda
bo’lmaydigan rivojlanuvchi sistemadir. Ammo odatda kichik vaqt oralig’ida
biologik sistemalar holatini stasionar holat deb olish mumkin. Stasionar holatda
bo’lganda sistemaning turli qismlaridagi parametrlarning qiymatlari odatda bir
biridan farq qiladi: odam tanasining turli qismlari temperaturasi, biologik
menbrananinng turli qismlaridagi diffuziyalanuvchi molekulalar konsentrasiyasi va
hokozolar. Shunday qilib, sistema ayrim parametrlarining gradiyenti doimiy tutib
turiladi shu sababli ximiyaviy reaksiyalar o’zgarmas tezlik bilan o’tishi mumkin.
Har qanday real termodinamik sistema ochiq sistemadir lekin ma’lum vaqt
oralig’ida ideal model yopiq sistema deb olish mumkin. Yopiq sistemaning
atrofidagi jismlar bilan o’zaro ta’sirini batafsilroq qarab chiqamiz. Issiqlik
jarayonlari uchun energiyaning saqlanish qonuni
termodinamikaning birinchi
qonuni
kabi ta’riflanadi. T.Sistemaga berilgan issiqlik miqdori sistemaning ichki
energiyasini o’zgarishiga va sistema bajaradigan ishga ketadi.
A
U
Q
(2.28)
Biz sistemaning ichki energiyasi deganda uni tashkil etuvchi zarrachalarning
kinetik va potensial energiyalari yig’indisini tushunamiz
R
C
Cp
V
