O’zbekiston respublikasi oliy talim vazirligi samarqand veterinariya medisinasi instituti tabiiy va ilmiy fanlar kafedrasi

Download 1,54 Mb. Pdf ko'rish
bet	17/77
Sana	18.05.2024
Hajmi	1,54 Mb.
	#241484

1 ... 13 14 15 16 17 18 19 20 ... 77

Bog'liq
Shamsiddinov Bexruz

Klauzius ta’rifi: issiqlik o’z – o’zidan harorati past jismdan harorati yuqori bo’lgan jismga o’ta olmaydi. 2. Tomson ta’rifi

Mayer tenglamasi
deyiladi.
Energiyaning saqlanish qonuni hisoblangan termodinamikaning birinchi
qonuni jarayonlarning borishi mumkin bo’lgan yo’nalishlarni ko’rsatmaydi.
Masalan: termodinamikaning birinchi qonunga binoan issqlik almashinishda
issiqlikning issiqroq jismdan sovuqroq jismga o’z – o’zidan o’tishi mumkin
bo’lganidek, buning teskarisi, issiqlikning sovuqroq jismdan issiqroq jismga o’tishi
mumkin. Lekin kundalik xayotda ikkinchi
jarayon o’z – o’zidan yuz bermaydi. Masalan: xona ichidagi havoni sovutish
hisobiga choynakdagi suv o’z – o’zidan isimaydi.
Termodinamikaning ikkinchi qonuni shu savollarga javob beradi.
Termodinamika ikkinchi qonunning bir qancha ta’riflari mavjud.
1.
Klauzius ta’rifi:
issiqlik o’z – o’zidan harorati past jismdan harorati yuqori
bo’lgan jismga o’ta olmaydi.
2.
Tomson ta’rifi
: ikkinchi tur abadiy dvigitel bo’lishi mumkin emas, ya’ni
bir jismning sovushi hisobiga issiqlikning ishga aylanishi mumkin bo’lgan yagona
davriy jarayon bo’lishi mumkin emas.
Issiqlik mashinasida berilgan issiqlik miqdori hisobiga ish bajariladi, lekin
bunda issiqlikning bir qismi albatta sovutgichga uzatiladi.
Foydali ish koeffisenti
1
Q
A
n

T.Ishchi modda tomonidan olingan yoki berilgan issiqlik miqdorining issiqlik
almashinish jarayonidagi haroratiga nisbati
keltirilgan issiqlik miqdori
deyiladi,
ya’ni
T
Q
Demak kichik sikllar uchun
0


T
Q
d
(2.29) ifodani yozish mumkin.

26
Jarayon yoki ko’chishga bog’liq bo’lmagan fizik xarakteristikalar odatda
sistemaning vaziyatiga yoki boshlang’ich va oxirgi holatiga mos keluvchi biror
funksiya ikki qiymatining ayirmasi kabi ifodalanadi. Qaytuvchi jarayon uchun
keltirilgan issiqlik miqdorining yig’indisini sistema holatining entropiyasi deb
ataluvchi biror funksiya ikki qiiymatining ayirmasi kabi ifodalash mumkin:





T
dQ
S
S
S
2
1
1
2
(2.30)
Bu yerda
2
S
va
1
S
sistemaning oxirgi va boshlang’ich holatlariga mos
keluvchi entropiyasi. Shunday qelib, entropiya sistemaning holat funksiyasi bo’lib,
ikki holat uchun entropiya qiymatlarining ayirmasi sistemaning bir holatidan
boshqa holatiga qaytuvchi o’tishlaridagi keltirilgan issiqlik miqdorlarining
yig’indisiga teng. Molekulyar – kinetik nazariya bo’yicha entropiya sistema
zarralari tartibsizligining o’lchovi deb olish mumkin. Sistemadagi tartibsizlik
miqdoran termodinamikaviy extimollik
тар
W
bilan xarakterlanadi.

Download 1,54 Mb.

1 ... 13 14 15 16 17 18 19 20 ... 77

Download 1,54 Mb.

Pdf ko'rish