Increase Volume (25% ) - tovush quvvatini (25% ) oshirish;
Decrease Volume (25% ) - to v u sh quvvatini (25%) kam aytirish;
Increase Shced (Ig 100%) - ifodasi tezligini ikki barobar oshirish;
Decrease Volume - ifodalash tezligini ikki barobar kamaytirish;
Add Echo (Эхо) - aks sado effektini qo ’shish;
R evers - tovushli faylni q ay ta y o ’naltirish. Bu amaldan so’ng fayl teskari
ta rtib d a ifodalana boshlaydi;
O chilgan tovushli faylning b ir yoki bir necha parametrlarini o ’zgartirish
u c h u n
tavsiyanomaning
File
(Fayl) bandidagi Properties (Свойства)
b u y ru g ’idan foydalanish m um kin. Bu almashtirishni tovushli faylni yozishdan
a v v a l bajarilgani kabi am alga oshiriladi.
H ujjatlarni tovush lar bilan to’ldirish
Ixtiyoriy tovushli fayl m axsus b o ’lsada, muayyan hujjatni o ’z ichiga oladi va
uni boshqa, masalan, matnli fayl bilan tutashtirish mumkin. N atijada matnli fayl
to v u sh la r bilan to’ldiriladi. B unday tutashtirishni hujjatlarni tovushlar bilan
t o ’ldirish deb talqin qilishim iz tabiiy albatta. Agar mos hujjatning pikto-
g ram m asid a sichqoncha klavishasi ikki marta bosilsa, mos tovushlar ifodalana
152
boshlaydi. Tovushli to’ldirmalar bilan ishlash buyruqlari dastlabki tav siy a-
nomada joylashtiriladi. Xususan, agar sichqoncha bilan kerakli to v u sh lam i
ifodalash m a’qul b o ’lmasa, Play (В оспроизвести) buyrug’idan foydalanish
mumkin. A gar tovushli qism mos rav ish d a ajratilgan bo’lsa, E d it/O b je c t
(Правка/О бъект) buyrug’idan ham foydalanish mumkin.
Tovushli faylni muayyan matnli hujjat bilan tutashtirish, aniqrog’i, u ning
ichiga tovushli fayining nusxasini joylashtirish uchun S ounf R e c o rd e r dasturi
vositasida audiofaylni ochamiz va tavsiyanom aning E dit (Правка) bandidagi
C opy (Копировать) buyrug’ini beram iz. N atijada tovushli fayl y ozuvlari
m a’lumot
alm ashish
buferiga joylashtiriladi
va an’anaviy
uslublardan
foydalanib bu m a’lumotni hujjatga joy lash tira olam iz.
W indows tarkibiga kiruvchi M ed ia P la y e r dasturi multimedia fayllarini
ifodalovchi universal vosita rolini o ’ynay oladi. Shu bois ham u W indow s ning
ruscha variantida У н и в ер сал ьн ы й п р о и г р ы в а т е л ь deb ataladi.
Bu dastur:
MIDI fayllam i ifodalash;
videofayllarni k o ’rish;
tovushli kom pakt disklami tiklash;
WAV fayllam i ifodalash imkonini beradi.
Dasturdan odatda birinchi va ikkinchi m asalalam i echishda foydalaniladi.
Qolgan m asalalarni echish uchun yuqorida tavsiflangan CD P la y e r va S o u n d
R e co rd er dasturlaridan foydalanish m aqsadga muvofiq.
Media
Player
dasturini
ishga
tushirish
uchun
tizim ning
bosh
tavsiyanom asidagi
P ro g ram s/A cc esso rie s/M u ltim e d ia/M ed ia
P la y e r
(П роф ам м ы / стандартные / м ультим едиа / универсальный проигры ватель)
buyrug’idan foydalanamiz.
Endi M edia P lay e r dasturi oynasini tavsiflaym iz. Oynadagi siljig ich
ochilgan m ultim edia fayl ichidagi holatni o ’zgartirish imkonini beradi. U ning
tagida o ’lchash tasmasi mavjud. Undagi k o ’rsatkichlar birliklarini o ’zgartirish
tavsiyanom aning Scale (Шкапа) bandidagi buyruqlar bilan bajariladi.
T im e (В рем я) - vaqt (minut va sekundlarda);
F ra m es (Кадры ) - kadrlar raqamlari;
T ra c k s (Записи) - asarlar raqamlari.
O ’lchov birliklarini o ’zgartirish im koniyatlari ochilgan faylga b o g ’liq.
Oynaning pastki qismida m a’nosi yuqoridagi tavsiflardan tushunarli
b o ’ladigan boshqarish tugmalari joylashgan. P a u se (Пауза) klavishasi P lay
(Воспроизведение) klavishasi bilan tutashtirilgan va bular vaziyatga k o ’ra biri-
birini almashtiradi. Sound Recorder dasturidagi kabi S top (Стоп) klavishasi
sifatida Esc klavishi ishlatilishi mumkin.
Muayyan m ultim edia fayli ochilgach, M edia Player dasturi o y n asin in g
sarlavhasida sichqoncha chap klavishasini ikki m arta bossak, ekrandagi jo y
shakllanadi. N atijada ekranda eng zarur boshqaruv belgilari qoladi.
153
Tavsiyanomaning Device (У стройство) bandidagi V olum e (Громкость)
b u y ru g ’i bilan tovushning baland-pastligi, muvozanati va tembri boshqariladi.
M edia P layer dasturi holatlarini sozlash muloqot oynasidagi ikki
bayroqcha bilan amalga oshiriladi. Bu oyna o’z vaqtida tavsiyanom aning E dit
(П равка) bandidagi O p tio n s (П арам етры ) buyrug’i bilan ochiladi va quyidagi
k o ’rinishlarga ega:
A uto Revinel (А втоперемотка) - multimedia fayli oxirigacha ifodalanasin,
s o ’ng avtomatik tarzda qayta g ’altaklab q o ’yilsin.
A uto R epeat (А втоповтор) - multimedia fayli uzluksiz tarzda maxsus
k o ’rsatma bo’lmaguncha, qayta ifodalanaversin.
Bu muloqot oynasining qolgan bandlari multimedia m a’lumotlarini boshqa
hujjatlarga uzatishga taalluqli.
T o v u sh li fa y lla rn i ifodalash
Device (Устройство) tavsiyanom asida S equencer (Секвенсер) buyrug’i
beriladi;
Ochilgan O pen (Открыть ф айла) muloqot oynasida kerakli faylni tanlab,
O p e n (Открыть) buyrug’i bajariladi;
Play (Воспроизведение) klavishasi bosiladi.
M ID I faylini ochish tavsiyanom aning File (Ф айл) bandidagi O pen
(О ткры ть) buyrug’i bilan ham am alga oshirilishi mumkin. Farqi, O pen
(О ткры ть файла) m uloqot oynasida M ID I S equencer (Секвенсер) buyrug’i
bilan ochiladi. Tanlangan fayllar turini belgilash uchun Files o f T ype (Тип
ф айлов) buyrug’iga m urojaat qilish kerak.
M ID I faylini ishga tushirish uchun sichqoncha klavishasi bilan uning
piktogram m asini ikki m arta bosish mumkin. Buning uchun avval mos papkani
ochish lozim.
M ID I fayllarining ifodalanishini ta ’minlaydigan vositalam i sozlashni
D evice (Устройство) tavsiyanom asining P roperties (Свойства) buyrug’i bilan
ochiladigan M ID I P ro p e rtie s (С войства MIDI) m uloqot oynasida bajarish
m um kin. O ’z vaqtida bu m uloqot oynasi m ultimediaga mansub barcha
im koniyatlam i sozlash M u ltim e d ia P roperties (Свойства мультимедиа)
um um iy m uloqot oynasining bir qism ini tashkil qiladi.
V id e o fa y lla rn i ko’rish
Videofayl o ’zida bir q ato r statik rasmlami mujassamlashtiruvchi oddiy
multiplikatsiyadan farqli o ’laroq, raqamlar shakliga o ’tkazilgan muayyan
shakllam i o ’zida saqlovchi fayldir. Bu ikki tushunchalar orasidagi farq nisbiy
b o ’lib, avvalo kadrlam i hosil qilish uslublari bilan farq qiladi. M a’lumki,
m ultiplikatsiya yoki anim atsiya tez ko ’rsatilishi natijasida harakatning sun’iy
tarzda tasavvurini hosil qiluvchi bir qator rasmlar to ’plamini hosil qilishdan
154
iborat. Haqiqiy video esa videos’yom ka y a ’ni videokam craga haqiqiy voqeani
olishdan iborat. WINDOWS videofayllarni tovush bilan tutashtirilgan m ax su s
formatini ifodalash vositalarini o ’zida qam raydi.
Bunday formatdagi fayllar AVI fayllar deb ataladi va mos .AV I
kengaytmasiga ega b o ’ladi. AVI qisqartm asi (abbreviatura), y a’ni A udio-V ideo
Interleared - audio bilan vidconing birlashm asini anglatadi. M uqobil atam a FVI
Video for WINDOW S.
Videofaylni ochish uchun an’anaviy tavsiyanom aning File (Ф айл) ban d id a
O pen (Открыть) buyrug’ini beramiz. V ideo o ’z oynasida ochiladi va unda
namoyish etiladi. Agar M edia P la y e r dasturi oynasining sarlavha satriga
sichqoncha ko ’rsatkichini olib borib ikki m arta bosish bilan ikki m arta
kengaytirilsa, u videofayl oynasi bilan ustm a-ust tushadi. V ideofaylni ham m os
papka ochilgandan keyin uning piktogram m asida sichqonchani ikki m arta
bosish bilan k o ’rish mumkin. Bu holda birlam chi • ijro O p en (О ткры ть)
buyrug’iga emas, balki Play (В оспроизвести) buyrug’iga belgilangan b o ’ ladi.
Videofayl oynasi dasturning kengaytirilgan oynasi bilan ustm a-ust tushadi.
Keltirilgan usullar bilan nafaqat videofayllar, balki O p en (О ткры ть)
muloqot oynasidagi Files o f ty p e (Тип файла) ro’yxatida kengaytm asi
keltirilgan animatsion fayllarni ham k o ’rish mumkin. Videofayl nam oyish
etiladigan oyna o ’lchamlari tavsiyanom aning D cvice (У стройства) b an d id ag i
P ro p e rties (Свойства) buyrug’i bilan ochiladigan V ideo P ro p e rtie s (С вой ства
видео) muloqot oynasida o ’m atiladi. U m ultim edia vositalarini sozlash uchun
ishlatiladigan
M ultim edia P ro p e rtie s
(С войства multim edia)
m u loqot
oynasining qism laridan bin. Videofayllarni W indow (В окне - oynada) yoki
F ull S creen (Во весь экран - to ’liq oynada) holatlarida ko’rish m um kin. A gar
oynada holat tanlangan bo’lsa, uning o ’lcham larini Size buyrug’i bilan b elg ilash
mumkin.
T ovushli kom pakt d isk la r v a W A V fa y lla r bilan ishlash
Dastur videofayllarini ifodalash va k o ’rishdan tashqari, universal vosita
sifatida audio kompakt disklami ifodalash ham da tovushli fayllarni tin g lash
imkonini beradi.
Kompakt diskni ifodalash uchun tavsiyanom aning Device (У строй ство)
bandidagi C D A udio (Аудио ком пакт диск) buyrug’ini tanlab
P lay
(Воспроизведение) klavishasini bosam iz. U shbu natijaga tavsiyanom aning F ile
(Файл) bandidan O pen (Открыть) b u y ru g ’ini berib, mos O p en (О т кр ы т ь)
muloqot oynasidagi Files o f type (Тип ф айла) ro ’yxatidan C D A u d io (А у д и о
компакт диск) elementini tanlash bilan erishish mumkin. Shunday qilib, M edia
Player dasturi muhitida audio kom pakt disk standart multimedia fayl ta riq asid a
qaraladi.
155
Bu fayl ochilganidan so ’n g tavsiyanomaning Device (Устройство)
bandidan P ro p e rties (С войства) buyrug’i orqali mos m uloqot oynasini ochamiz
va unda jam lovchilardan birini tanlab tovushning balandligini o ’m atam iz. O ’z
vaqtida W AV faylini ochish uchun esa tavsiyanomaning D evice (Устройство)
bandidagi S ound (Звук) yoki F ile (Файл) bandidagi O p e n (Огкрыть)
buyrug’ini tanlab Play (В оспроизведение) klavishasini bosamiz.
Agar WAV fayli ochilgandan keyin tavsiyanomaning Device (Устройство)
bandidagi P ro p e rties (С войства) buyrug’ini tanlasak, m os m uloqot oynasi
ochiladi va unda videom a’lum otlam i saqlash va ifodalash uchun ajratilgan
bufem i qism an o ’zgartirish m um kin.
Bufer hajmi bevosita sekundlardagi yozuvni ifodalash uzoqligi bilan
beriladi. Bunday tahrirlashsiz bufem ing hajmi 4 sekundga teng. Tovushli fayllar
bilan ishlash imkoniyatlari nuqtai nazaridan bufeming o ’lchovi qanchalik katta
b o ’Isa, foydalanuvchiga shuncha qulayliklar kiritilgan b o ’ladi, aslida bu o ’z
vaqtida boshqa xotira hajm ini kam aytiradi.
H u jja tla rg a m u ltim e d ia q ism larini jo y la sh tirish
M ultimedia faylidagi ixtiyoriy bo’lakni, agar u M e d ia P la y e r dasturi
vositasida ochilgan bo’Isa, boshqa, masalan, matnli fayl bilan tutashtirish va
joylashtirish mumkin. Bu M e d ia P lay e r dasturi OLE server vazifasini o ’tay
olishi evaziga erishiladi.
Almashuv buferi orqali m ediam a’lumotlami boshqa hujjatga uzatish uchun
quyidagilam i bajarish zarur:
1) m ediam a’lum otlam ing ifodasini tuziladigan hujjatda k o ’rsatish;
2) uzatiladigan bo’lakni ajratish;
3) m a’lumot alm ashish buferiga bu bo’lakni joylashtirish uchun
tavsiyanom aning E d it (П равка) bandidan Copy o b je ct (Копировать объект)
y oki C trl+ C buyrug’ini bcrish;
4) m a’lum usul lardan biriga ko’ra m a’lumot alm ashish buferidagi
m a ’lumotlami hujjatning kerakli qism iga joylashtirish.
O ’z vaqtida m ultim edia
m a’lumotlarini
tuzilgan (tutash) hujjatda
ifodalashga tavsiyanom aning E d it (Правка) bandidagi O p tio n s (Параметры)
buy ru g ’i bilan ochiladigan O L E o b je k ts (Объекг O LE) m uloqot oynasining
kom ponentlarini belgilash orqali erishiladi. Muqobi! tugm alar sifatida bu holda
C trl+ C tugmalari tanlangan.
M ultimedia fayli b o ’lagini M edia Player oynasidagi tugm alar orqali ajratish
m um kin. Buning uchun quyidagilam i bajarish lozim:
sichqoncha
ko’rsatkichini
ajratiladigan
lavha
(Ф рагмент)
boshiga
keltiram iz;
156
| 