O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maхsus ta’lim vazirligi

115 
Belgilangan me’yorlarga mos kelishini tekshirish uchun sinovlar 
o‘tkazish lozim. Sinovlar texnik operatsiyalar bo‘lib, mahsulotning bir 
yoki bir necha tavsifnomalarini aniqlashdan iboratdir. Sinovlar sinov 
laboratoriyalarida amalga oshiriladi. Me’yorlarga moslik darajasini 
tizimli tarzda tekshirish me’yorlariga moslikni baholash deyiladi. "3-
tomon" 
amalga 
oshirishi 
maqsadga 
muvofiqdir. 
Sertifikatsiya 
mahsulotning (jarayonning, xizmatning) berilgan talablariga mosligini 
isbotlovchi asosiy ishonchli usuli hisoblanadi. Sertifikatsiya jarayonining 
tashkil etuvchilari, qoidalar, sinovlar va boshqalar quyidagi omillarga 
bog‘liq bo‘ladi. Bu omillarga standartlash, sifat va bevosita 
sertifikatsiyaga taalluqli bo‘lgan qonunchilik, sertifikatsiya obyektining 
o‘ziga xos xususiyatlari kiradi. Sertifikatsiyalash terminini uning 
markaziy organi amalga oshiradi va bu organning vazifalariga 
quyidagilar kiradi:
- Tizim ustidan boshqaruvni amalga oshirish; 
- Faoliyat ustidan nazoratni amalga oshirish va boshqa organlarga 
sertifikatsiyani o‘tkazish bo‘yicha huquqni berish. 
- Sertifikatsiyani o‘tkazishning qoidalari va tartibini belgilash; 
- Sertifikatsiyani amalga oshirish uchun me’yoriy hujjatlarni 
tayyorlash; 
- Sertifikatsiya jarayonini amalga oshirish; 
- Sertifikatsiya jarayoni ustidan nazorat o‘tkazish tartibini belgilash. 
Sanoat korxonalarida ishlab chiqarilayotgan turli xil mahsulotlar 
muayyan sifat ko‘rsatkichlariga javob berishi kerak. Sifat ko‘rsatkichlari 
esa ma’lum belgilangan talablarga ma’lum standartga yoki boshqa 
me’yoriy hujjatlarga mos kelishini talab etadi. 
Muvofiqlikni 
sertifikatlashtirish mumkin. 
Sertifikatlashtirish deganda kerakli ishonchlilik bilan mahsulotning 
muayyan 
standartga 
yoki 
texnikaviy 
hujjatga 
muvofiqligini 
tasdiqlaydigan faoliyat tushuniladi.
"Sertifikatlashtirish" 
tushunchasi 
birinchi 
marta 
Xalqaro 
standartlashtirish tashkiloti Kengashining sertifikatlashtirish masalalari 
bo‘yicha maxsus qo‘mitasi tomonidan ishlab chiqilib, uning 
"Sertifikatlashtirish, sertifikatlashtirish va sinov labaratoriyalarining 
akkreditatsiyalash sohalaridagi asosiy atamalar va ularning qoidalari" 
qo‘llanmasiga kiritilgan. Qayta ishlangan Xalqaro standartlashtirish 
tashkilotining qo‘llanmasida "sertifikatlashtirish" atamasining faqatgina 
izohlari berilgan: 

116 
- sertifikatlashtirish umumiy atama bo‘lib, mahsulot, texnologik 
jarayon va xizmatlarning sertifikatlashtirishda (muvofiqlikni sertifikat-
lashtirish) uchinchi tomonning qatnashishi tushuniladi; 
- sifat tizimini baholash sohasidagi taraqqiyot sifat tizimini 
sertifikatlashtirish bo‘yicha yangi (ta’minlovchining imkoniyatlarini 
sertifikatlashtirish) tushuncha zaruriyatini tug‘dirmoqda. Qo‘llanmaning 
qayta ishlangan nusxasida muvofiqlikni "sertifikatlashtirish" tushunchasi 
tegishli atamalar guruhiga kiritilgan. 
Muvofiqlik atamasi mahsulot, jarayon, xizmatga belgilangan barcha 
talablarga rioya qilishni o‘z tarkibiga oladi. Bunda Muvofiqlikni uchta 
ko‘rinishi - Muvofiqlik bayonoti, Muvofiqlikni attestatlash, Muvofiqlikni 
sertifikatlash belgilaydi. Muvofiqlik bayonoti deb yetkazib beruvchining 
mahsulot, jarayon va xizmatlarning aniq bir standartga yoki boshqa 
me’yoriy hujjatga to‘la-to‘kis Muvofiqlik haqida butun mas’uliyatni o‘z 
ustiga olganligini bayon etishga aytiladi. Bu atama so‘nggi vaqtlarda 
"o‘z o‘zini sertifikatlashtirish" tushunchasi bilan almashinayotgani qayd 
qilinmoqda. O‘z-o‘zini sertifikatlashtirish deganda mahsulot ishlab 
chiqaruvchi tomon butun mas’uliyatni o‘ziga olgan holda sertifikat-
lashtirishning o‘zini o‘tkazadi va mahsulotning kerakli darajada sifatliligi 
haqidagi kafolatini o‘z ichiga oladi. Bunday sertifikatlashtirish faoli-
yatini o‘z-o‘zini sertifikatlashtirish deb yuritiladi.
Muvofiqligini attestatlash uchinchi tomon tarafidan "sinov labora-
toriyasining bayonoti" tushunilib, malum namuna mahsulotga bo‘lgan 
talablarni belgilovchi ma’lum standartlar yoki boshqa hujjatlar bilan 
muvofiq ekanligini bayon etishiga aytiladi. 
Sertifikatlashtirish deganda mahsulot (buyum, mol) yoki xizmat 
muayyan standartga yoki texnikaviy shartlarga mos kelishini tasdiqlash 
maqsadida o‘tkaziladigan faoliyat tushunilib, ushbu faoliyat natijasida 
mahsulot (buyum, molning) sifati haqida iste’molchini ishontiradigan 
tegishli hujjat-sertifikat beriladi.
Yana bir zarur atamalardan biri "sertifikatlashtirish tizimi", u quyi-
dagicha ta’riflanadi: Sertifikatsiyalashtirish tizimi - muvofiqlikning 
sertifikatsiyalashtirish faoliyatini o‘tkazish uchun ish tartibi qoidalariga 
va boshqalariga ega bo‘lgan tizimdir. 
"Sertifikatsiyalashtirish tizimi" atamasidan tashqari Sertifikatlash-
tirish sxemasi tushunchasi kiritilib, u quyidagicha ta’riflanadi: 
Muvofiqlikni sertifikatlashni o‘tkazishdagi uchinchi tomon faoliyatining 
tarkibi va tartibi".

117 
Sertifikatlashtirish tizimlarida qatnashuvchi uchta tushuncha to‘g‘ri-
sida to‘xtalib o‘tamiz: sertifikatlashtirish tizimidan foydalanish, serti-
fikatlashtirish tizimida qatnashuvchi va sertifikatlashtirish tizimi a’zosi. 
Sertifikatlashtirish tizimidan foidalanish deganda sertifikatlashtirish 
tizimining qoidalariga muvofiq guvohnoma talabgoriga berilgan 
sertifikatlashtirishdan 
foydalanish 
imkoniyatlari 
tushuniladi. 
Sertifikatlashtirish 
tizimida 
qatnashuvchi 
deb 
ushbu 
tizimning 
qoidalariga binoan faoliyat ko‘rsatadigan, lekin tizimni boshqarish 
imkoniyatiga ega bo‘lmagan sertifikatlashtirish idorasi tushuniladi. 
Sertifikatlashtirish tizimi a’zosi deganda ushbu tizimning qoidalariga 
binoan faoliyat ko‘rsatadigan va tizimni boshqarishda qatnashadigan 
sertifikatlashtirish idorasi tushuniladi.

Download 3,46 Mb.