O’zbekisтon respublikasi oliy va o’rтa maхsus

Download 3,59 Mb. Pdf ko'rish
bet	49/99
Sana	18.05.2024
Hajmi	3,59 Mb.
	#242311

1 ... 45 46 47 48 49 50 51 52 ... 99

Bog'liq
darslik avtomatika asoslari

(10.10)

bunda s – sig‘im koeffitsiyenti.
Sig‘im koeffitsiyentiga teskari kattalik ob‘ektning g‘alayonlovchi ta‘sirlarga
bo`lgan sezgirligini ifodalaydi. Ob‘ektning rostlanuvchi ko`rsatkichi bo`yicha
sig‘im rostlanuvchi kattalik qiymati va sig‘im koeffitsiyentlarining ko`paytmasiga
teng.
S =

s
(10.11)
Shunday qilib, sig‘im o`lchovi modda yoki energiyaning ob‘ektga
keltirilgan va ob‘ekt chiqishining o`zgarishiga sarflangan miqdoridan iborat.
Ob‘ektga biror miqdorda modda yoki energiya keltirishda ma‘lum qarshiliklardan
o`tish kerak (qizitishda ob‘ektga berilgan issiqlik oqimi termik qarshilikka
uchraydi: apparatga suyuqlik keltirilgan oqim gidravlik qarshilikka uchraydi).
Qarshilik o`lchovi potensiallar farqining bir o`lchov birligiga teng bo`lgandagi
modda yoki energiyaning ob‘ektga keltirilgan miqdoridan iborat. Ob‘ektning
inersionligi uning sig‘imi va qarshiligiga bog‘liq. Sig‘im va qarshilik qancha katta
bo`lsa, ob‘ektning inersionligi shuncha katta bo`ladi. Inersionlik o`lchovi chiqish
kattaligining doimiy tezlik bilan o`zgarib, o`zining turg‘unlashgan holatiga
yetguncha ketgan vaqtini ko`rsatuvchi vaqt doimiysidir.
Bir va ko`p sig‘imli rostlanuvchi ob‘ektlar mavjud. Bir sig‘imli ob‘ekt bitta
sig‘im va bitta qarshilikdan iborat. Bunday ob‘ektlarda moddiy yoki energetik
balansning buzilishi bir vaqtda rostlanuvchi ob‘ektning har bir nuqtasidagi
rostlanuvchi kattalikning birlamchi o`zgarishiga olib keladi. Ko`p sig‘imli
ob‘ektlarda o`tish qarshiliklari bilan bo`lingan ikki yoki undan ko`proq sig‘im
mavjud.
Bir sig‘imli ob‘ektlar – sathni rostlovchi apparatlar, ya‘ni bosim yoki sarfni
saqlab turadigan truba. Sanoatda ko`p sig‘imli ob‘ektlar bir sig‘imli ob‘ektlardan
ancha ko`p ishlatiladi. Ko`p sig‘imli ob‘ektlarning muvozanat holatida rostlanuvchi
kattalikning qiymati turli nuqtalarda turlicha bo`ladi, muvozanat holati buzilganda
esa u turli qonunlar bo`yicha turli vaqtlarda o`zgaradi. Oqib kirish (uzatish)
tomonidan sig‘im va sarf (iste‘mol) tomonidagi sig‘imlar mavjud. Yaqinlashish

99
tomonidani sig‘im rostlanuvchi kattalikka ijrochi mexanizmning rostlovchi organi
orqali ta‘sir ko`rsatuvchi modda yoki energiyaning tavsifnomalari bo`yicha
aniqlanadi. Sarf tomonidagi sig‘im rostlanuvchi muhit tavsifnomalari orqali
aniqlanadi. Ba‘zan sig‘imsiz ob‘ekt tushunchasi uchraydi. Bunda juda kichik
sig‘imli ob‘ektlar nazarda tutiladi.

Download 3,59 Mb.

1 ... 45 46 47 48 49 50 51 52 ... 99

Download 3,59 Mb.

Pdf ko'rish