Partiya chuqurligi (t) o„zgarishi mumkin, shuning uchun C

51 
t
ber
- t
xak
= t
qol
deb belgilaymiz va qoldiq kesish chuqurligini topamiz. 










a
g
х
хак
кол
j
j
At
t
1
1
Agar detal va asbobning siljishini e‟tiborga olinmasa: 
T
qol
= t
xak
Unda: 










a
g
х
бер
qol
j
j
Аt
t
1
1
Qavs ichidagi ifodalar texnologik tizimning beriluvchanligini bildiradi. 
Partiyadagi tayyorlamalarning joizlik maydonini bilgan holda t
katta qol
va t
kichik qol
xisoblab topilsa bo„ladi.
Agar kesish kuchi ta‟sirida DMAD tizirmning deformatsiyalanishi natijasida 
xosil bo„ladigan xatolikni 

E
deb belgilasak, unda 

E
= t
kattaqol
- t
kichik qol. 
Demak, 
qoldiq kesish chuqurligining o„zgarishi detalning o„lcham va shakl aniqligiga ta‟sir 
qilar ekan. 
Deformatsiyalanadigan 
texnologik 
tizimda 
detallarni 
kesib 
ishlashda 
tayyorlamada mavjud bo„lgan xatoliklarni bir ishlov berish bilan butunlay yo„qotib 
bo„lmaydi. Texnologik tizimning bikrligini oshirish va bir yuzaga bir necha marta 
ishlov berish yo„li bilan qoldiq xatoliklarni kamaytirish yoki butunlay yo„qotish 
mumkin[8]. 
Deformatsiyalanuvchi tizimda kesib ishlash davomida tayyorlamadagi mavjud 
xatoliklar detalga kichiklashgan holda ko„chiriladi. Agar tayyorlamaning shakli yoki 
yuzalarining fazoviy joylashishida xato bo„lsa kesib ishlagandan so„ng ham shunday 
xatoliklar detalga ko„chiriladi, lekin xatolik qiymati keskin kamayadi. 
Masalan, konus shaklidagi tayyorlamadan tokarlik dastgohida yo„nibsilindr 
shaklidagi detal olish kerak. Yo„nish jarayonida kesish chuqurligi t
kichik 
dan t
katta
gacha 
o„zgaradi, ya‟ni tayyorlamaning xatoligi 

T
= t
katta
-t
kichik
. 
Kesish payitida kesish chuqurligining o„zgarishi natijasida texnologik birlik xar 
erda xar xil egiladi va natijada detal ham konusshaklida bo„ladi, ya‟ni detalning 
xatoligi:

d
= t
kattaqol
- t
kichik qol

52 
Bu xol shakl xatoligining kamayish koeffitsienti deyiladi. 
K = 

det / 

tay 
Yuzalar joylashishidagi xatolik ham kesib ishlash jarayonida kichiklashgan 
holda detalga ko„chiriladi. Bunga misol qilib o„q chizig„iga perpendikulyar 
bo„lmagan yon yuzani kesib ishlashni ko„rish mumkin. 

t
= t
katta
- t
kichik
, 

D
= t
kattaqol
- t
kichik qol
Xatolikning kamayish koeffitsienti: K
Y
= 

d
/ 

t
Xatolikning kamayish koeffitsienti doimo birdan kam va bir yuzaga ishlov 
berish sonining oshishi bilan bu koeffitsient kattalashib birga yaqinlashib boradi ya‟ni 
tayyorlamaning xatoligi detalning xatoligiga yaqinlashib boradi, yoki boshqacha 
aytganda, xatolik yo„qola boradi. 
Shunday qilib, avvaldan sozlangan dastgohda tayyorlamalarga ishlov berishda 

Download 8,1 Mb.