Silindr detallarni asoslash (l>d)

71 
1.
O„rnatish asosi-tayyorlama yoki maxsulotning uchta erkinlik darajasini 
cheklaydi. (2.15-rasm “A” yuza) 
2.
Yo„naltiruvchi asos-tayyorlama yoki maxsulotning ikkita erkinlik 
darajasini cheklaydi (2.15-rasm “B” yuza). 
3.
Tayanch asosi – tayyorlama yoki maxsulotning bitta erkinlik darajasini 
cheklaydi (2.15-rasm “C” yuza)
4.
Qushaloq yunaltiruvchi asos-tayyorlama yoki maxsulotning to„rtta 
erkinlik darajasini cheklaydi (2.16-rasm, o„q yoki “A” yuza). 
5.
Qushaloq tayanch asos-tayyorlama yoki maxsulotning ikkita erkinlik 
darajasini cheklaydi (2.17-rasm, o„q yoki “B” yuza).
Ortiqcha tayanch nuqtalar qo„yilishi tayyorlamaning moslamadagi holataning 
turg„unligini (doimiyligini) buzadi. 
Namoyon bo„lish tasnifiga qarab yana ikki xil asos bo„ladi: yashirin hamda 
ko„rinuvchi. 
Yashirin asos-bu tayyorlama yoki maxsulotning xayoliy (tasavvur qilingan) 
yuzalari, o„qlari va nuqtalari ko„rinishda bo„ladi. 
Ko„rinuvchi asos-bu tayyorlama va maxsulotning aniq yzalari, belgilash 
chiziqlari va kesuvchi chiziqlarining nuqtalari ko„rinishda bo„ladi . 
Tayyorlamalarni asoslash, ularni moslama va dastgohlarda o„rnatish sxemalari, 
misol tariqasida, quyidagi 2.1- jadvalda keltirilgan. 
2.1-Jadval
Tayyorlamalarni asoslash misollari 
№ 
O„rnatish tasnifi yoki 
operatsiya mazmuni 
Nazariy 
asoslash 
chemasi 
Asoslash
dagi 
umumiy 
cheklana
digan 
erkinlik 
darajalari 
soni 
Asoslash 
shemasini 
konstruktiv 
amalga 
oshirish 
misoli 
Texnologik 
eskizlarda 
tavsiya 
etiladigan 
shartli 
ifodalash 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
1 
Valni 
etaklovchi 
patronli 
qo„zg„almas 
oldingi 
markazga 
va 
harakatchan 
lynetli 
aylanuvchan 
orqa 
markazga o„rnatish 
5 

72 
2 
Valni uzun qulochli ikki va 
uchqulochli 
o„zi 
markazlanuvchi 
patronlarga 
yonboshga 
tiramasdan 
o„rnatish 
4 
3 
Valni 
uch 
qulochli 
o„zimarkazlanuvchi 
patronga 
yonboshga 
tiragan 
holda 
mexanik 
siqish 
va 
qo„zg„almas 
lynetli 
aylanuvchan 
markazga 
o„rnatish 
5 
4 
Silliq 
valikli 
markazsiz 
jilvirlash 
4 
5 
Diskni ikki yoki uch qulochli 
patronga yonbosh bo„yicha 
asoslagan holda o„rnatish 
5 
6 
Qisqa 
vtulka-diskni 
ochilib 
siquvchi (sangali) opravkada 
(a) 
yoki 
uch 
qulochli 
patronda 
(b) 
yonbosh 
bo„yicha 
asoslagan 
holda 
o„rnatish 
5 
7 
Qisqa 
vtulka-diskni 
silliq 
silindrik opravkaga yonbosh 
bo„yicha 
asoslagan 
holda 
o„rnatish 
5 
8 
Uzun 
vtulkani 
ochilib 
siquvchi (sangali) opravkada 
yonboshga 
tiragan 
holda, 
aylanuvchi 
yzalarni 
qat‟iy 
konsentrasiyaviyligini 
ta‟minlagan 
holda 
ishlov 
berish 
5 
9 
Vtulkani gidroplastli siquvchi 
silindrik 
opravkaga 
riflyali 
yzali yonboshga tiragan va 
aylanuvchan yzalarni qat‟iy 
konsentrasiyaviyligini 
ta‟minlash 
uchun 
aylanuvchan 
markaz 
bilan 
qo„shimcha 
siqqan 
holda 
ishlov berish 
5 
10 
Richag 
kallaklaridagi 
teshiklarni 
yo„nib 
kengaytirish 
uchun, 
ularni 
simmetriya o„qidagi holatini, 
6 

73 
teshiklar va A kallagi tashqi 
konturini 
konsentrasiyaviyligini 
va 
teshiklar 
o„qini 
kallaklar 
yonboshiga 
perpendikulyarligini 
ta‟minlagan holda o„rnatish 
11 
Richag 
teshiklarini 
yo„nib 
kengaytirish 
uchun, 
ularni 
o„qlarini 
kallakni 
tashqi 
yzalariga nisbatan simmetrik 
holati va kallaklar teshiklarini 
yonboshlarga 
perpendikulyarligini 
ta‟minlagan holda o„rnatish 
6 
12 
Richag 
teshiklarini 
yo„nib 
kengaytirish 
uchun, 
A 
teshikni 
kallak 
konturi 
bo„yicha 
konsentrasiyaviyligini, 
teshiklar 
o„qlarini 
kallakni 
tashqi 
yzalariga 
nisbatan 
simmetrik 
holati 
va 
ularni 
kallaklar 
yonboshlariga 
perpendikulyarligini 
ta‟minlagan holda o„rnatish 
6 
13 
Teshigini yo„nib kengaytirish 
uchun 
tayyorlamani, 
a 
o„lchamni, o„q va tekislikni 
asosga 
nisbatan 
perpendikulyarligini va teshik 
o„qini 
tashqi 
konturini 
dumaloqlashtirish 
simmetriyasi 
tekisligida 
joylashuvini 
ta‟minlagan 
holda o„rnatish 
6 
14 
Diskda 
d 
teshikni, 
teshik 
o„qini 
disk 
yonboshiga 
perpendikulyarligini 
va 
uni 
markazdan 
G 
masofada 
pnevmatik 
siquvchi 
o„zimarkazlanuvchi 
gubkalarda 
mahkamlashni 
ta‟minlagan holda parmalash 
5 
15 
A tekislikka perpendikulyar 
to„rtta 
teshikni 
silindrik 
barmoqqa markazlash, uchta 
qo„zg„almas tayanchlar (yoki 
A tekislikka) tirash va sferik 
ishchi yzalarga ega bo„lgan 
elektrik 
ikkitali 
siquvchi 
qo„llash bilan parmalash 
5 

74 
16 
Qattiq 
konik 
opravkadagi 
(ishqalanish opravkasi) uzun 
silindrik 
vtulkaga 
aylanuvchan 
yzalarni 
konsentrasiyaviyligini 
to„liq 
ta‟minlagan 
holda 
ishlov 
berish 
5 
17 
Gaykali silindrik opravkadagi 
uzun 
vtulkaga, 
aylanuvchan 
yzalar 
eksentrisitetiga 
yo„l 
qo„ygan holda ishlov berish 
5 
18 
Uzun teshikni protyajkalash 
5 
19 
Qisqa teshikni protyajkalash 
5 
20 
Magnit stolida A tekislikka, 
A va V tekisliklar o„rtasidagi 
parallellik 
va 
masofani 
ushlagan holda, ishlov berish 
3 
21 
a va b o„lchamlarni ushlagan 
holda yzani frezalash 
5 
22 
Tashqi konturga ishlov berish 
uchun 
shatunni 
yonboshlar 
tekisliklariga 
va 
kallaklar 
teshiklari bo„yicha o„rnatish 
6 
23 
Valni prizmaga o„rnatish 
5 

Download 8,1 Mb.