• Prizma shaklli detallarni asoslash.
  • O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi a. A. Safoev, E. A. Normatov, I. Ya. Rajabov




    Download 8,1 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet28/123
    Sana20.05.2024
    Hajmi8,1 Mb.
    #244991
    TuriУчебник
    1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   123
    Bog'liq
    Darslik Safoev ТМТ 2017 (Lotincha)

    Detallarni asoslash.
    Tayyorlamalarga kesib ishlov berish uchun ularni 
    moslamaga yoki dastgoh stoliga asoslamoq kerak. Asoslangan tayyorlama kesuvchi 
    asbobiga nisbatan keraklik holatda o„rnashadi va detal o„lchamini aniq ishlanishi 
    ta‟minlaydi.
    Nazariy mexanikadan ma‟lumki, xar qanday qattiq jism fazoda oltita erkinlik 
    darajasiga ega; uchtasi koordinata o„qlari (OX, OU, OZ) bo„ylab ilgarilanma va 
    uchtasi shu o„qlar atrofida aylanma xarakatlar. 
    Detali (tayyorlama)ning xar bir erkinlik darajasini cheklash uchun uni 
    moslamaning ma‟lum qo„zg„almas tayanchiga tekkizib maxkamlash kerak bo„ladi. 
    Demak, detalning oltita erkinlik darajasini cheklash uchun uni oltita qo„zg„almas 
    tayanchga asoslamoq kerak. Buning uchun mashinasozlikda olti nuqta qoidasi 
    ishlatiladi. 
    Olti nuqta qoidasi bo„yicha xar bir detali oltita qo„zgalmas nuqta tayanchga 
    asoslanishi va qisish kuchi yordamida shu nuqtalarga taqab maxkamlanishi kerak. 
    SHundagina detalning fazodagi oltita erkinlik darajasi cheklangan va detal 
    asoslangan (o„rnatilgan) bo„ladi. 
    Mashinasozlikda qo„llanadigan detallarning shakli va o„lchamlari xilma-xil 
    bo„lishiga qaramay ular oddiy prizma,silindr va disk shaklli yoki shu shakllarning 
    yig„indisidan tashkil topadi. Agar prizma,silindr va disk shaklli detallarni asoslashni 
    o„rganilsa, mashinasozlikda qo„llanadigan hoxlagan detalni asoslash mumkin bo„ladi. 
    Prizma shaklli detallarni asoslash.
    Prizma shaklidagi detalni o„rnatish yoki 
    fazoda ma‟lum holatda joylashtirish uchun uning pastki “A” yuzasining uchta 
    nuqtasini koordinataning XOY tekkisligi bilan bog„laymiz (2.15-rasm). Unda prizma 
    shaklidagi detal uchta erkinlik darajasini yo„qotadi (x va y o„qlari atrofida aylanish va 


    69 
    z o„qi bo„ylab ilgarilanma harakat). Detalni yana ikkita erkinlik darajasini, ya‟ni “Z” 
    o„qi atrofida aylanma va “X” o„qi bo„ylab ilgarilanma harakat yo„qotish uchun uning 
    “B” yon tomonining ikkita nuqtasini YOZ tekisligiga bog„laymiz. Oxirgi, oltinchi 
    erkinlik darajasini bartaraf qilish uchun esa “C” yzasining bir nuqtasini XOZ 
    tekisligi bilan boglab “Y” o„qi bo„yicha xarakatni yo„q qilamiz. Agar nuqtalarni 
    moslamaning tayanchlari bilan almashtirsak, detal ning moslamaga o„rnatish shemasi 
    kelib chiqadi.
    2.15– rasm. Prizmatik detallarni asoslash 

    Download 8,1 Mb.
    1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   123




    Download 8,1 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi a. A. Safoev, E. A. Normatov, I. Ya. Rajabov

    Download 8,1 Mb.
    Pdf ko'rish