Yig„ma o„lchamli zanjirlar hisoblari




Download 8,1 Mb.
Pdf ko'rish
bet67/123
Sana20.05.2024
Hajmi8,1 Mb.
#244991
TuriУчебник
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   123
Bog'liq
Darslik Safoev ТМТ 2017 (Lotincha)

6.2.Yig„ma o„lchamli zanjirlar hisoblari 
Mashina detallarini yig„ish jarayonida biriktirishda ularni o„zaro joylashuvini 
berilgan aniqlik darajasida bo„lishi ta‟minlanishi kerak. 
Yig„ish 
aniqligi 
deyilganda 
mahsulotni 
yig„ish 
jarayoni 
mahsulot 
ko„rsatkichlari qiymatlarini konstruktorlik xujjatlarda berilganlariga mos keltirish 
xususiyati tushuniladi(Gost 23887-79). Yig„ish natijasida detallar va yig„ma 
birliklarni shunday o„zaro joylashuviga erishish kerakki, qachonki ularni ijrochi 
(funksional) yzalari yoki bu yzalar to„plami o„zlarini joizlik doiralaridan, nafaqat 
yig„ish jarayonida balki mashinani ekspluatatsiyasi jarayonida, chiqmasligi kerak. 
Ma‟lumki, detallarga ishlov berishni va mashinalar yig„ishni iqtisodiy muqobil 
joizliklarini aniqlash o„lchamli zanjirlarni hisobi va tahlil hisoblanadi. 
O„lchamli zanjirlarni hisoblashda turli usullar qo„llaniladi, ularning tasniflari 
quyidagicha: 
1.To„liq o„zaroalmashuvchanlik usuli 
Usulni 
mohiyati–bunda 
o„lchamli zanjirni berkituvchi zvenosini talab 
etilayotgan aniqligiga barcha ob‟ektlarda tashkil etuvchi zvenolarni tanlovsiz, 
ajratmasdan yoki ularni qiymatlarin o„zgartmasdan qo„shish orqali erishiladi. 
Qo„llanilishi–usul o„lchamli zanjirlar zvenolarini oz sonida va etarlicha katta 
miqdorda yig„iladigan mahsulotlar bo„lgan sharoitlarda qo„llash iqtisodiy samara 
beradi.
2.Noto„liqo„zaroalashuvchanlik
Usulni 
mohiyati-bunda 
o„lchamli zanjirni berkituvchi zvenosini talab 
etilayotgan aniqligiga oldindan belgilangan ob‟ektlar qismida unga tashkil etuvchi 
zvenolarni tanlovsiz, ajratmasdan yoki ularni qiymatlarin o„zgartmasdan qo„shish 
orqali erishiladi. 
Qo„llanilishi- ko„pzvenoli o„lchamli zanjirlarda aniqlikka erishish, bunda tashkil 
etuvchilar joizligi oldingi usulga ko„ra yuqoriroq bo„ladi, bu esa yig„ma birliklarni 
olish iqtisodiy samaradorligini oshiradi. Mahsulotlarni ma‟lum qismida ohirgi zveno 
xatoligi joizlikdan chiqishi mumkin,ya‟ni ma‟lum darajada yig„ilmaslik holi bor. 
3. Guruhli o„zaroalmashuvchanlik


152 
Usulni mohiyati –bunda o„lchamli zanjirni berkituvchi zvenosini talab 
etilayotgan aniqligiga ma‟lum bir guruhga ajratilgan tashkil etuvchi zvenolarni 
o„lchamli zanjirlarga qo„shish orqali erishiladi. 
Qo„llanilishi-kam zvenoli o„lchamli zanjirlarni berkituvchi zvenolarni eng 
yuqori aniqligiga erishishda qo„llaniladi; detallarni guruhlarga aniq ajratish, 
belgilashni, saqlashni va tashishni talab etadi. 
4.Etkazish 
Qo„llanilishi–ko„p sonli zvenolarga ega mahsulotlarni yig„ishda ishlatiladi; 
detallar iqtisodiy joizliklar bilan tayyorlanishi mumkin, ammo to„ldiruvchini etkazish 
uchun qo„shimcha xarajatlar talab etadi. 
Usulning mohiyati-bunda o„lchamli zanjirni berkituvchi zvenosini talab 
etilayotgananiqligiga to„ldiruvchi zvenodan ma‟lum qatlamni olib tashlash bilan 
o„lchamni o„zgartirish orqali erishiladi. 
5.Sozlash usuli
Usulning mohiyati - bunda o„lchamli zanjirni berkituvchi zvenosini talab 
etlayotgananiqligiga to„ldiruvchi zvenodan material olib tashlamasdan, o„lchamini 
o„zgartirsh orqali erishiladi. 
Qo„llanilishi– etkazish usuliga o„xshash, ammo yig„ishda qo„shimcha material 
olib tashlanmasligi hisobiga katta afzallikka ega; yuqori aniqlikni ta‟minlaydi va 
mashinani ekspluatatsiya qilishda davriy ravishda uni tiklash imkonini beradi. 
6.To„ldiruvchi materiallar bilan yig„ish 
Usulning mohiyati –bunda o„lchamli zanjir berkituvchi zvenosini talab 
etilayotgan aniqligiga detallarni talab etilgan holatga o„rnatgandan so„ng ularni 
tutashuvchi yzalari orasidagi tirqishga to„ldiruvchi material kiritish orqali erishiladi. 
Qo„llanilishi-tekisliklar bo„yicha asoslanuvchi birliklar va qismlar uchun 
qo„llash maqsadga muvofiqdir; ta‟mirlash amaliyotida yig„ma birliklarni ishlash 
qobilyatini qayta tiklash, jihozlar tayyorlashda, ishlatiladi. 

Download 8,1 Mb.
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   123




Download 8,1 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Yig„ma o„lchamli zanjirlar hisoblari

Download 8,1 Mb.
Pdf ko'rish