Yig„ish texnologik jarayonlarini loyihalash

158 
Qisqacha tasnifi- detallar va sotib olinadigan mahsulotlar yig„ishni talab 
etadigan holatga keltirish; dekonservatsiyalash, yuvish, o„lchamli guruhlarga 
ajratish, taxlash va xakozolar. 
Yig„ishni umumiy mehnat sarfidagi solishtirma salmog„i-5-7 % kichik seriyali 
ishlab chiqarishda va 8-10 % - ommaviy ishlab chiqarishda. 
2.Etkazish ishlari; 
Qisqacha tasnifi-birikmalarni yig„uvchanligi ularga texnik talablarni ta‟minlash 
bilan bog„liq ishlar: kesish, tozalash, parmalash, jilvirlash va hakozolar.yig„ishni 
umumiy mexnat sarfidagi solishtirma salmog„i 44-47% -mayda seriyali ishlab 
chiqarishda va 70-75% ommaviy ishlab chiqarishda. 
4.Sozlash ishlari; 
Qisqacha 
tasnifi-yig„ma 
birliklar 
va 
mahsulotda 
detallarni 
o„zaroalmashuvchanlik talab etilgan aniqligini ta‟minlash maqsadidagi yig„ish 
jarayoni va u tugagandan so„ng bajariladigan ishlar. 
Yig„ishni umumiy mehnat sarfidagi solishtirma salmog„i 7-9%-seryali ishlab 
chiqarishda va 6-7%-ommaviy ishlab chiqarishda. 
5.Nazorat ishlari. 
Qisqacha 
tasnifi-chizma 
va 
yig„ishga 
texnik 
talablar 
belgilangan 
ko„rsatkichlarga yig„ma birliklar va mahsulotlarni mos kelishini tekshirish, 
maqsadida yig„ish jarayonida yoki u tugagandan so„ng bajariladigan ishlar. 
Yig„ishni umumiy mehnat sarfidagi solishtirma salmog„i 10-12% ni, kichik 
seriyali ishlab chiqarishda va ommaviy ishlab chiqarishda 8-10% ni tashkil qiladi. 
6.Demontaj ishlari-iste‟molchiga etkazish, o„rash maqsadida yig„ilayotgan 
mahsulotni qisman sochish ishlari. 
Yig„ishni umumiy mehnat sarfidagi solishtirma salmog„i 6-8% ni- kichik 
seriyali ishlab chiqarishda va ommaviy ishlab chiqarishda 3-4% tashkil qiladi. 
Yig„ish jarayoni o„tishi-yig„ma birikmani ma‟lum qismida bajariladigan ishni 
o„zgarmasligida, bir xil asbob va moslamalarni qo„llagan holdagi yig„ish 
operatsiyasini tugallagan qismidir. 

159 
Yig„ish texnologik jarayoni operatsiyalari va o„tishlari mazun-mohiyat 
konstruksiyasi, detalga mexanik ishlov berish texnologiyasi mukammalligi, yig„ish 
ishlab chiqarish tashkiliy-texnik sharoitlari va yillik dasturi orqali belgilanadi. 
Yig„ish texnologik jarayoni ishlab chiqarishni muxim masalalardan biri-uni 
differensialash darajasini tanlash
Yig„ishni konsentratsiyalashgan jarayoni tajriba, donalab va qisman mayda 
seriyalab chiqarishga tegishlidir. Bu holda barcha qismli va umumiy yig„ish 
operatsiyalari juda kam, hatto bitta ishchi joyida bajariladi. 
Usulning asosiy kamchiliklari navbatma-navbat yig„ish sababli taqvimiysiklini 
uzoqligi, yuqori malakali ishchilar kerakligi, mexanizatsiya va avtomatizatsiyani 
deyarli yo„qligi. 
Yig„ishni texnologik jarayonlarini differensiyallash, turg„un mayda seriyali 
hamda seriyali va ommaviy ishlab chiqarishga tegishlidir. Bunda yig„ishni ayrim 
operatsiyalarga bo„laklanadi va ularning davomiyligi taktga bo„ysundiriladi; yqori 
malakali ishchilarga ehtiyoj bo„lmaydi, mexanizatitsiya va avtomatizatsiyani darajasi 
yqori bo„ladi, usulni qo„llashda mehnat sarfi 15-20%ga kamayishi mumkin.Ammo 
differensiyallash usulini qo„llashda uning samaradorligiga ta‟sir etuvchi barcha 
omillarni ko„rib chiqish maqsadga muvofiqdir. 
Yig„ish texnologik jarayonini ishlab chiqarish uchun boshlang„ich ma‟lumotlar 
bo„lib qo„yidagilar hioblanadi: 
-mahsulot ishlab chiqarish dasturi va texnologik jarayonini amalga oshirish 
sharoitlari; 
-mahsulotga kiruvchi katologi va spetsifikatsiyasi, mahsulot, yig„ma chizmalari; 
-yig„ish va sinash ishlarining texnik talablari; 
-mahsulotga kiruvchi detallar ishchi chizmasi; 
-nooperatsiya hajmi; 
-yig„ish jihozlari va texnologik vositalar to„g„risida ma‟lumotlar to„plami; 
-Yig„ilayotgan mahsulot namunasi (seriyali va ommaviy ishlab chiqarishda;) 
-mahsulot yig„iladigan ishlab chiqarish to„g„risida ma‟lumot; 

160 
Yig„ish texnologik jarayoni qo„yidagi keltirilgan ketma-ketlikda ishlab 
chiqariladi. 
1. Dasturiy topshiriqqa asosan yig„ishni maqsadga muvofiq tashkiliy shakli 
belgilanadi, uni takti va maromi belgilanadi. 
2.Yig„ma chizmalar va detallar ishchi chizmalari konstruksiyalarini 
texnolgiyaviyligi nuqtai-nazardan texnologik tahlil qilinadi. 
3.Tegishli o„lchamli hisoblar asosida yig„ilayotgan mahsulot konstruksiyalarini 
o„lchamli tahlili bajariladi. 
4. Berilgan ishlab chiqarish sharoitlari uchun loyixalanayotgan yig„ish 
jarayonini differensiyalash darajasi aniqlanadi. 
5. Mahsulotning barcha yig„ma birliklari va detallarni yig„ish ketma-ketligi 
belgilanadi va mahsulotni umumiy va qismli yig„ish sxemalari tuziladi. 
6. Mahsulotni tashkil etuvchi barcha yig„ma birliklar va detallarni biriktirish, 
joylashuvlarini tekshirish va qayd etishni eng unumdor va samarali, va texnik 
maqsadga muvofiq usullari aniqlanadi. Yig„ish texnologik operatsiyalari mazmuni 
tuziladi va mahsulotni nazorat va yakuniy sinash usullari bajariladi. 
7.Texnologik jarayonini bajarish uchun zarur texnologik vositalar ishlab 
chiqiladi. 
8.Yig„ish ishlarini texnik me‟yorlash ishlari bajariladi va yig„ish jarayonini 
iqtisodiy ko„ratkichlari aniqlanadi. 
9.Yig„ish jarayonini texnik hujjatlari rasmiylashtiriladi. 

Download 8,1 Mb.