198
jilvirlanadi va tovoncha dumaloqlashtiriladi. Yakuniy
mexanik ishlov berish
operatsiyasi yakuniy jilvirlash bo„lib, bunda shpindeli butun profiliga ishlov beriladi.
Shpindellarni to„g„rilash.
Shpindellarni tayyorlashda tayyorlamani texnologik
jarayon bo„yicha o„tishida to„g„rilashga alohida eitibor qaratiladi. Odatda shpindellar
qo„l yordamida to„g„rilanadi. Sovuq holatida to„g„rilash shpindellarni kuchlanish
holatida bo„lishiga va ularni ishlov berish jarayoni, yig„ishdagi qiyshayishiga sabab
bo„ladi.
Sovuq holatida to„g„rilashni ikki usulga bo„ladilar:
1-egilishga
to„g„rilash va naklepga to„g„rilash. 2-Egilishga to„g„rilash
tayyorlamalar
va birlamchi, termik ishlov berguncha ishlov berilgan shpindellar
ustida bajariladi. Zarbalar tayyoralamani bo„rtib chiqib turgan tomoniga beriladi.
Toblangan shpindellarni naklepga to„g„rilashda detalni bukilgan tomoniga qattiq
qotishmadan tayyorlangan o„tkir zarbchi tomonidan zarba beriladi. Agarda zarba
kuchi etarli bo„lsa, tayyorlamani yuqori va quyi qismlarida to„g„rilashgacha bo„lgan
kuchlanishlar ishoralariga teskari bo„lgan kuchlanishlar paydo bo„ladi.
Siqilish kuchlanish o„rniga bukilgan tayyorlamada cho„zuvchi kuchlanishlar
harakat qiladi, cho„zuvchi kuchlanishlar o„rniga esa tayyorlamani yuqori qismida
siqilish kuchlanishlar harakat qiladi va natijada shpindeli to„g„rilanadi. Naklepga
to„g„rilashdagi metall ichki kuchlanishlari egilishiga to„g„rilashdagiga
qaraganda
ancha kam. Bu usulni asosiy kamchiligi o„tkir zarbchidan qoladigan chuqur izlardir.
Naklepga to„g„rilashda tovon va tovon oldi konuslariga, rolikni tebranish joyi
bo„lgansilindrik bo„yinchaga, hamda dumaloqchani o„tkazish joylariga zarbalar
berish qatiiy taqiqlanadi.
Profilli tayyorlamadan tayyorlanadigan shpindellarga mexanik ishlov berish
texnologik jarayoni 8.2-jadval keltirilgan.
199
8.2-jadval.
Profilli tayyorlamadan tayyorlanadigan shpindellarga mexanik ishlov berish
texnologik
jarayoni
Operatsiya
1. Tayyorlov: 2 o„.u.h tayyorlamalarga
chiviriq 1 diametrda qirqilsin.
2.To„g„rilash: 1 o„lchamgacha
tayyorlama butun uzunligi bo„yicha
to„g„rilash.
3.Tayyorlov: profilni ushlagan holda
tayyorlamani aylantirish.
4. Tayyorlov: 1 va yuqori texnologik
qismini kesib tashlash.
5.Tokarli-kesib tashlash. 1,2 o„.u.h quyi
texnologik qismni kesib
tashlash.
6.Tokarli: 1, 2 o„.u.h shpindelni yuqori
qismini tokarlash.
7.Tokarli-vintqirqar: 1,2,3 o„.u.h tovonooldi
konusni
tokirlash.
8.Tokarli-vintqirqar:silindrni
katta
konusga 1 diametrgacha
tokarlash.
200
9.Markazsiz-jilvirlash: butun profili
bo„yicha shpindelni birlamchi jilvirlash.
10.Doiraviy jilvirlash: 1 o„.u.h. quyi
markazni birlamchi
jilvirlash.
11.Doiraviy jilvirlash: 1,2,3 o„.u.h vtulkali
konusni yakuniy jilvirlash.
12.Doiraviy jilvirlash: konusni yakuniy
jilvirlash va tovonchani
dumaloqlashtirish.
13.Markazsiz jilvirlash: detalni butun profili bo„yicha yakuniy jilvirlash.
