|
Pasayuvchi va ko‘tariluvchi loyihalash
|
| bet | 20/74 | | Sana | 08.01.2024 | | Hajmi | 389,02 Kb. | | #132704 |
Bog'liq Toshkent davlat texnika universiteti-fayllar.orgPasayuvchi va ko‘tariluvchi loyihalash. Agar yuqori ierarxik darajalardagi masalalarni
yechish pastroq ierarxik darajalardagi masalalarni yechishdan oldin kelsa, bunday loyihalash
pasayuvchi deb ataladi. Agar quyi ierarxik darajalar bilan bog„liq bo„lgan bosqichlar bilan bajarilsa,
bunday loyihalash ko‘tariluvchi deyiladi.
Loyihalashning ushbu ikki turining har birida ham o„zining afzalliklari va kamchiliklari
mavjud. Pasayuvchi loyihalashda tizim uning elementlari hali aniqlanmagan sharoitda ishlanadi,
ya‟ni uning imkoniyatlari va xossalari haqidagi ma‟lumot taxminiy tavsifga ega. Ko„tariluvchi
loyihalashda aksincha elementlar tizimdan oldin loyihalanadi, natijada elementlarga bo„lgan talablar
taxminiy tavsifga ega bo„ladi. Ikkala holda ham to„liq boshlang„ich informatsiya yo„qligi tufayli
optimal texnikaviy natijalarga erishishning potentsial imkoniyatidan chetga og„ish bo„ladi. Lekin
loyihalashga blokli-ierarxik yondoshuvda bunday og„ishliklarning bo„lishi muqarrar va murakkab
ob‟yektlarni loyihalashda blokli-ierarxik yondoshuvga boshqa muqobil yondoshuv mavjud emas.
Shu sababli, blokli-ierarxik loyihalash natijalarining optimalligini texnikaviy-iqtisodiy ko„rsatkichlar
(ular, xususan, o„z ichiga loyihalashga ketadigan moddiy va vaqt sarflarni oladi) nuqtai-nazaridan
ko„rish lozim.
Tashqi va ichki loyihalash. Pasayuvchi loyihalashda k-ierarxik darajadagi elementlarni
ishlash uchun TT ta‟rifi ushbu darajadagi loyihaviy protseduralarga kiradi. Yuqori ierarxik
darajadagi tizim yoki ko„p qo„llanishlarga mo„ljallangan unifikatsiyalashgan elementlar tizimi uchun
TT ishlash boshqacha bo„ladi. Bu erda TT ishlash loyihalashning mustaqil bosqichi bo„ladi va
ko„pincha tashqi loyihalash deb ataladi. TTning ta‟riflari bo„yicha ob‟yektni loyihalash bosqichlari,
undan farqli ravishda, ichki loyihalash deyiladi.
Tashqi loyihalashning asosi – texnikaning zamonaviy holatini, texnologiyaning imkoniyatlarini
to„g„ri hisobga olish hamda ob‟yektning hayotiy siklidan kam bo„lmagan vaqt davomida ularning
rivojlanishini to„g„ri prognoz (bashorat) qilishdir. Texnologik omillar bilan bir qatorda iqtisodiy
ko„rsatkichlarni loyihalash va tayyorlashning narxi va muddatlarini ham hisobga olish zarur.
Masalaning holati va ilmiy-texnikaviy progress istiqbollarini o„rganish (tadqiqot qilish) asosida
ekspertlar guruhi tizimga TTning birlamchi variantini shakllantirishadi. Shakllantirilgan TT bajarila
olishini baholash va uni tuzatish bo„yicha tavsiyalar ichki loyihalash protseduralari yordamida
olinadi.
|
| |
