Protsessorlar. Markaziy, ixtisoslashgan, kiritish-chiqarish, ma‟lumotlarni uzatish va
kommunikatsion protsessorlarni farqlashadi.
Protsessor (mikroprotsessor) – bu kompyuterning eng katta mikrosxemasi. Protsessor o„nlab
millionlab tranzistorlardan tarkib topadi; ular yordamida mantiqiy sxemalar yig„iladi. Protsessorning
34
asosiy ichki sxemalari – arifmetik-mantiqiy qurilma, ichki xotira (registrlar) va kesh-xotira (o„ta
operativ xotira) hamda hamma operatsiyalarni boshqaruvchi sxemalar va tashqi shinalarni boshqarish
sxemalari («tashqi dunyo» bilan aloqa sxemalari).
Intel protsessorlari tarixi. IBM bilan ishlay oladigan kompyuterlar rivojining tarixi Intel
protsessorlaridan boshlanganligi sababli ushbu korporatsiyaning protsessorlarini ko„rib chiqamiz.
1971y. Intel® 4004
Intel® firmasining birinchi protsessori 4 razryadli bo„lib, 2300
tranzistorlarga va 108 kGts takt chastotasiga ega bo„lgan. Busicom
kalkulyatorlari uchun mo„ljallangan. Texnikaviy tavsifi: 2300 tranzistorlar;
ishlab chiqarish texnologiyasi: 3 mkm; tarmoq kuchlanishi: 5 V; taktli
chastotasi: 108 kGts; umumiy razryadliligi: 4.
1972y. Intel® 8008
Bu protsessor ham 2300 tranzistorlarga ega bo„lgan, lekin 8 razryadli bo„lib, takt chastotasi
200 kGts gacha ko„tarilgan. Ushbu protsessor asosida Don Lankaster personal kompyuterning
prototipini yaratdi. Texnikaviy tavsifi: 2300 tranzistorlar; ishlab chiqarish texnologiyasi: 3 mkm;
tarmoq kuchlanishi: 5 V; taktli chastotasi: 200 kGts; umumiy razryadliligi: 8.
1974y. Intel® 8080
Bu protsessorning tezligi MGts da o„lchanar edi – tranzistorlar soni 8 bitli razryadlikda ikki
martadan ko„pga oshdi. Texnikaviy tavsifi: 6000 tranzistorlar; ishlab chiqarish texnologiyasi: 3 mkm;
tarmoq kuchlanishi: 5 V; taktli chastotasi: 2 MGts; umumiy razryadliligi: 8.
1978y. Intel® 8086
Bu protsessor chastotasi 10 MGts gacha yetdi. Uning asosida IBM PC kompyuteri chiqarila
boshlandi. Texnikaviy tavsifi: 29000 tranzistorlar; ishlab chiqarish texnologiyasi: 3 mkm; tarmoq
kuchlanishi: 5 V; taktli chastotasi: 4,77-10 MGts; 16-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 16-
razryadli; adres shinasi 20-razryadli; umumiy razryadliligi: 16.
1979y. Intel® 8088
Oldingilardan farqi ma‟lumotlar shinasi va umumiy razryadliligi 8 bitli edi. Texnikaviy
tavsifi: 29000 tranzistorlar; ishlab chiqarish texnologiya: 3 mkm; tarmoq kuchlanishi: 5 V; taktli
chastotasi: 4,77-8 MGts; 16-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 8-razryadli; adres shinasi 20-
razryadli; umumiy razryadliligi: 8.
1982y. Intel® 80186
Nobop protsessor, hattoki ota-onalarimiz ham uni yoddan chiqarib yuborgan. Intel® saytida u
haqida hech qanday ma‟lumot yo„q. Texnikaviy tavsifi: 134000 tranzistorlar; tarmoq kuchlanishi: 5
V; taktli chastotasi: 6 MGts; 16-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 16-razryadli; adres shinasi
20-razryadli; umumiy razryadliligi: 16.
1982y. Intel® 80286
Bu protsessorning xususiyati shunda ediki, u bundan oldingi
protsessorlar uchun yozilgan hamma dasturlarni bajara olar edi. Texnikaviy
tavsifi: 134000 tranzistorlar; taktli chastotasi: 6-12 MGts; 16-razryadli
protsessor; ma‟lumolar shinasi 16-razryadli; adres shinasi 24-razryadli; umumiy
razryadliligi: 16.
1985y. Intel® 386™ DX
Birinchi haqiqatda ko„p masalali CPU. Kod nomi: P9. Texnikaviy
tavsifi: 275000 tranzistorlar; taktli chastotasi: 16-32 MGts; 32-razryadli
protsessor; ma‟lumotlar shinasi 32-razryadli (16-32MGts); adres shinasi 32-
razryadli; umumiy razryadliligi: 32.
35
1988y. Intel® 386™ SX
Intel® 386™ DX ning Low-End versiyasi. Kod nomi: P9. Texnikaviy
tavsifi: 275000 tranzistorlar; taktli chastotasi: 16-32 MGts; 32-razryadli
protsessor; ma‟lumotlar shinasi 16-razryadli (16-32MGts); adres shinasi 24-
razryadli; umumiy razryadliligi: 16.
1989y. Intel® 486™ DX
Birinchi darajali keshli va matematik hamprotsessorli (FPU) birinchi
protsessor; u ma‟lumotlarga ishlov berishni sezilarli tezlashtirdi. Kod nomi: P4.
Texnikaviy tavsifi: 1,25 mln. tranzistorlar; taktli chastotasi: 25-50 MGts;
birinchi darajali kesh: 8 Kb; onalik platasidagi ikkinchi darajali kesh (512 Kb
gacha); 32-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 32-razryadli (20-50 MGts);
adres shinasi 32-razryadli; umumiy razryadliligi: 32.
1990y. Intel® 386™ SL
386 protsessorining mobil versiyasi. Kod nomi: P9. Texnikaviy tavsifi:
275000 tranzistorlar; taktli chastotasi: 20-25 MGts; 32-razryadli protsessor;
ma‟lumotlar shinasi 16-razryadli (20-25 MGts); adres shinasi 24-razryadli;
umumiy razryadliligi: 16.
1991y. Intel® 486™ SX
FPU siz Intel® 486™ DX ning Low-End versiyasi. Kod nomi: P23.
Texnikaviy tavsifi: 0,9 mln. tranzistorlar; taktli chastotasi: 20-33 MGts; birinchi
darajali kesh: 8 Kb; onalik platasidagi ikkinchi darajali kesh (512 Kb gacha);
32-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 16-razryadli (19-33 MGts); adres
shinasi 24-razryadli; umumiy razryadliligi: 16.
1992y. Intel® 486™ SL
486™ DX ning kengaytirilgan imkoniyatli versiyasi – kontrollyor
shinasi ISA, DRAM kontrollyor, lokal shina kontrollyori. Texnikaviy tavsifi:
1,25 mln. tranzistorlar; taktli chastotasi: 25-33 MGts; birinchi darajali kesh: 8
Kb; onalik platasidagi ikkinchi darajali kesh (512 Kb gacha); 32-razryadli
protsessor; ma‟lumotlar shinasi 32-razryadli (20-33 MGts); adres shinasi 32-
razryadli; umumiy razryadliligi: 32.
1992y. Intel® 486™ DX2
Birinchi to„liq 32-razryadli protsessor. Kod nomi: P24. Texnikaviy
tavsifi: 1,25 mln. tranzistorlar; taktli chastotasi: 50-66 MGts; birinchi darajali
kesh: 8 Kb; onalik platasidagi ikkinchi darajali kesh (512 Kb gacha); 32-
razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 32-razryadli (25-33 MGts); adres
shinasi 32-razryadli; umumiy razryadliligi: 32.
1992y. Intel® 486™ SX2
486™ SX protsessorning o„zi, lekin chastotasi 50 MGts. Kod nomi:
P23. Texnikaviy tavsifi: 0,9 mln. tranzistorlar; taktli chastotasi: 50 MGts;
birinchi darajali kesh: 8 Kb; onalik platasidagi ikkinchi darajali kesh (512 Kb
gacha); 32-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 16-razryadli (50 MGts);
adres shinasi 24-razryadli; umumiy razryadliligi: 16.
1993y. Intel® Pentium® (P5)
Pentium – ikki konveyrli strukturali birinchi protsessor. Kod nomi P5
edi va konstruktivda Socket 4 nomi bilan chiqarilar edi. Birinchi marta kesh-
xotira ikkiga bo„lindi – 8 Kb ma‟lumotlar uchun va 8 Kb yo„riqnomalar uchun.
Texnikaviy tavsifi: 3,1 mln. tranzistorlar; ishlab chiqarish texnologiyasi: 0,8
mkm; taktli chastotasi: 60-66 MGts; birinchi darajali kesh: 16 Kb (8 Kb
36
ma‟lumotlar uchun va 8 Kb yo„riqnomalar uchun); onalik platasidagi ikkinchi darajali kesh (1 Mb
gacha); 64-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli (60-66 MGts); adres shinasi 32-
razryadli; umumiy razryadliligi: 32; bo„linma – Socket 4.
1993y. Intel® Pentium® (P54C)
Taktli chastotaning ortishi yuqori – 0,50 mkm, keyinchalik esa – 0,35
mkm texnologik jarayonga o„tishni taqozo qildi. Kod nomi: P54C. Texnikaviy
tavsifi: 3,3 mln. tranzistorlar; ishlab chiqarish texnologiyasi: 0,5-0,35 mkm;
taktli chastotasi: 75-200 MGts; birinchi darajali kesh: 16 Kb (8 Kb ma‟lumotlar
uchun va 8 Kb yo„riqnomalar uchun); onalik platasidagi ikkinchi darajali kesh
(1 Mb gacha); 64-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli (50-66
MGts); adres shinasi 32-razryadli; umumiy razryadliligi: 32; bo„linma – Socket
5, keyinchalik – Socket 7.
1994y. Intel® 486™ DX4
16 Kb gacha birinchi darajali keshi kattalashtirilgan oxirgi «to„rtinchi».
Kod nomi: P24C. Texnikaviy tavsifi: 1,6 mln. tranzistorlar; taktli chastotasi: 75-
100 MGts; birinchi darajali kesh: 16 Kb; onalik platasidagi ikkinchi darajali
kesh (512 Kb gacha); 32-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 32-razryadli
(25-33 MGts); adres shinasi 32-razryadli; umumiy razryadliligi: 32.
1995y. Intel® Pentium® Pro
Oltinchi avlodning birinchi protsessori. Protsessor yadrosi chastotasida
ishlovchi
ikkinchi
daraja
kesh-xotirasi
birinchi
marta
qo„llandi.
Protsessorlarning tannarxi juda yuqori bo„lib, ular juda quvvatli (o„sha vaqt
me‟yori bo„yicha) serverlar uchun mo„ljallangan, lekin bitta kamchiligi
bo„lgan: 16 bitli kod uchun yomon optimallashgan. Dastlab 0,50 mkm, so„ngra
0,35 mkm texnologiya bo„yicha chiqarilgan. Bu L2 kesh-xotira hajmini 256 dan
to 512 gacha va hatto 1024, 2048 Kb gacha oshirish imkonini berdi. Kod nomi:
P6. Texnikaviy tavsifi: 5,5 mln. tranzistorlar – protsessor, 15,5-31 mln. tranzistorlar – kesh-xotira;
ishlab chiqarish texnologiyasi: 0,5-0,35 mkm; taktli chastotasi: 150-200 MGts; birinchi darajali kesh:
16 Kb (8 Kb ma‟lumotlar uchun va 8 Kb yo„riqnomalar uchun); protsessor (256 Kb-2 Mb) bilan bitta
korpusdagi ikkinchi darajali to„liq tezlikli kesh; 64-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 64-
razryadli (60-66 MGts); adres shinasi 32-razryadli; umumiy razryadliligi: 32; bo„linma – Socket 8.
1997y. Intel® Pentium® MMX (P55C)
Protsessor hisoblarida multimedia ulushi ortishi va o„yinlar talablari
kuchayishi bilan MMX (Multi Media eXtention) kengayishi kashf qilindi; unda
suzuvchi nuqtali hisoblash uchun 57 ta yo„riqnoma bo„lib, u multimedia-
ilovalarida kompyuter unumdorligini sezilarli orttirdi (10 dan 60 % gacha,
optimizatsiyalash darajasi bo„yicha). Kod nomi: P55C. Texnikaviy tavsifi: 4,5
mln. tranzistorlar; ishlab chiqarish texnologiyasi: 0,28 mkm; taktli chastotasi:
166-233 MGts; birinchi darajali kesh: 32 Kb (16 Kb ma‟lumotlar uchun va 16
Kb yo„riqnomalar uchun); onalik platasidagi ikkinchi darajali kesh (1 Mb gacha); 64-razryadli
protsessor; ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli (60-66 MGts); adres shinasi 32-razryadli; umumiy
razryadliligi: 32; bo„linma – Socket 7.
1997y. Intel® Pentium® MMX (Tillamook)
Noutbuklar uchun Pentium MMX varianti – yadrosining kuchlanishi va
quvvati kam bo„lgan. Socket 7 bilan mexanik chiqisha olmagan, lekin bu uyacha
uchun o„tkichga ega bo„lgan. Kod nomi: Tillamook. Texnikaviy tavsifi: 4,5 mln.
tranzistorlar; ishlab chiqarish texnologiyasi: 0,25 mkm; taktli chastotasi: 133-300
MGts; birinchi darajali kesh: 32 Kb (16 Kb ma‟lumotlar uchun va 16 Kb
yo„riqnomalar uchun); onalik platasidagi ikkinchi darajali kesh (1 Mb gacha);
64-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli (60-66 MGts); adres shinasi 32-razryadli;
umumiy razryadliligi: 32; bo„linma – TCP yoki MMC.
37
1997y. Intel® Pentium® II (Klamath)
Pentium II qatorida birinchi protsessor, u o„zida
Pentium® Pro va Pentium® MMX larning afzalliklarini
mujassamlashtirgan. Slot 1 yangi konstruktivida chiqarilgan
– 242 kontaktli chegaraviy bo„linma (kartridj SECC) bo„lib,
ikkinchi darajali kesh-xotirasi diskret mikrosxemalarda
bajarilgan modulli konstruktsiyali protsessorlar uchun
ishlangan. Kod nomi: Klamath. Texnikaviy tavsifi: 7,5 mln. tranzistorlar; ishlab chiqarish
texnologiyasi: 0,35 mkm; taktli chastotasi: 233-300 MGts; ikkinchi darajali kesh: 32 Kb (16 Kb
ma‟lumotlar uchun va 16 Kb yo„riqnomalar uchun); ikkinchi darajali kesh (512 Kb) protsessor
platasida joylashgan va protsessor yadrosining yarim chastotasida ishlaydi; 64-razryadli protsessor;
ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli (66 MGts); adres shinasi 64-razryadli; umumiy razryadliligi: 32;
bo„linma – Slot 1.
1998y. Intel® Pentium® II (Deschutes)
Klamath ni almashtirgan Pentium II qatoridagi
protsessor. Undan ancha yupqa bo„lgan texnologik jarayon
(0,25 mkm) va ancha yuqori taktli chastotasi bilan farqlandi.
Konstruktivi – kartridj SECC, u katta modellarda SECC2
(standartli Deschutes dagidek yadroning ikki tarafida emas,
balki kesh yadroning bir tarafida; kuler mahkamlanishi
o„zgartirilgan)ga almashtirilgan edi. Kod nomi: Deschutes.
Texnikaviy tavsifi: 7,5 mln. tranzistorlar; ishlab chiqarish texnologiyasi: 0,25 mkm; taktli chastotasi:
266-450 MGts; birinchi darajali kesh: 32 Kb (16 Kb ma‟lumotlar uchun va 16 Kb yo„riqnomalar
uchun); ikkinchi darajali kesh (512 Kb) protsessor platasida joylashgan va protsessor yadrosining
yarim chastotasida ishlaydi; 64-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli (66-100
MGts); adres shinasi 64-razryadli; umumiy razryadliligi: 32; bo„linma – Slot 1.
1998y. Intel® Pentium® II OverDrive
Pentium® Pro apgreydi, ya‟ni Socket 8 onalik platasiga o„rnatish uchun
mo„ljallangan Pentium® II varianti. Kod nomi: P6T. Texnikaviy tavsifi: 7,5
mln. tranzistorlar; ishlab chiqarish texnologiyasi: 0,25 mkm; taktli chastotasi:
333 MGts; birinchi darajali kesh: 32 Kb (16 Kb ma‟lumotlar uchun va 16 Kb
yo„riqnomalar uchun); ikkinchi darajali kesh 512 Kb; 64-razryadli protsessor;
ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli (66 MGts); adres shinasi 64-razryadli;
umumiy razryadliligi: 32; bo„linma – Slot 8.
1998y. Intel® Pentium® II (Tonga)
Noutbuklar uchun Pentium® II varianti. 0,25 mkm li Deschutes yadrosida
qurilgan. Kod nomi: Tonga. Texnikaviy tavsifi: 7,5 mln. tranzistorlar; ishlab
chiqarish texnologiyasi: 0,25 mkm; taktli chastotasi: 233-300 MGts; birinchi
darajali kesh: 32 Kb (16 Kb ma‟lumotlar uchun va 16 Kb yo„riqnomalar uchun);
ikkinchi darajali kesh 512 Kb (protsessor yadrosining yarim chastotasida
ishlaydi); 64-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli (66 MGts);
adres shinasi 64-razryadli; umumiy razryadliligi: 32; mini-kartridj bo„linmasi – MMC-1 yoki MMC-
2.
1998y. Intel® Celeron® (Covington)
Deschutes yadrosida qurilgan Celeron® qatoridagi
protsessorning birinchi varianti. Tannarxini kamaytirish
uchun protsessorlar ikkinchi darajali kesh-xotirasiz va himoya
kartridjisiz ishlab chiqarilgan. Konstruktivi – SEPP (Single
Edge Pin Package). Ikkinchi darajali kesh-xotirasining
yo„qligi ularning nisbatan kam unumdorligini, lekin
tezlanishga yuqori qobiliyatini belgiladi. Kod nomi: Covington. Texnikaviy tavsifi: 7,5 mln.
38
tranzistorlar; ishlab chiqarish texnologiyasi: 0,25 mkm; taktli chastotasi: 266-300 MGts; birinchi
darajali kesh: 32 Kb (16 Kb ma‟lumotlar uchun va 16 Kb yo„riqnomalar uchun); ikkinchi darajali
kesh yo„q; 64-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli (66 MGts); adres shinasi 64-
razryadli; umumiy razryadliligi: 32; bo„linma – Slot 1.
1998y. Intel® Pentium® II Xeon
Pentium® II Xeon – Pentium® II protsessorining server uchun
varianti, u Deschutes yadrosida ishlab chiqarildi va Pentium® II dan
tezroq ishlaydigan (to„liq tezlikli) va sig„imi kattaroq bo„lgan (1 yoki 2
Mb li variantlari bor) ikkinchi darajali kesh-xotirasi va konstruktivi
bilan farqlanar edi – u Slot 2 konstruktivida chiqarildi; u ham
chegaraviy bo„linma, lekin undagi kontaktlar soni 330 ta, kuchlanish
regulyatori VRM xotira qurilmasi EEPROM. SECC korpusida tayyorlandi. Kod nomi: Deschutes.
Texnikaviy tavsifi: 7,5 mln. tranzistorlar; ishlab chiqarish texnologiyasi: 0,25 mkm; taktli chastotasi:
400-450 MGts; birinchi darajali kesh: 32 Kb (16 Kb ma‟lumotlar uchun va 16 Kb yo„riqnomalar
uchun); protsessor (512 Kb-2 Mb) bilan bitta korpusdagi ikkinchi darajali to„liq tezlikli kesh; 64-
razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli (100 MGts); adres shinasi 64-razryadli;
umumiy razryadliligi: 32; bo„linma – Slot 2.
1998y. Intel® Celeron® (Mendocino)
Celeron® qatorining keyingi rivojlanishi. Protsessor
kristalligi integrallashgan va yadro chastotasida ishlovchi 128
Kb hajmli L2 kesh-xotirasi mavjud, shu sababli yuqori
unumdorlik ta‟minlanadi. Kod nomi: Mendocino. Texnikaviy
tavsifi: 19 mln. tranzistorlar; ishlab chiqarish texnologiyasi:
0,25 mkm; taktli chastotasi: 300-433 MGts; birinchi darajali
kesh: 32 Kb (16 Kb ma‟lumotlar uchun 16 Kb yo„riqnomalar uchun); ikkinchi darajali to„liq tezlikli
kesh (128 Kb); 64-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli (66 MGts); adres shinasi
64-razryadli; umumiy razryadliligi: 32; bo„linma – Slot 1.
1999y. Intel® Celeron® (Mendocino)
Oldingidan quyidagilar bilan farqlandi: form-faktor Slot 1 arzonroq
Socket 370 ga almashtirildi va taktli chastotasi ko„paydi. Kod nomi:
Mendocino. Texnikaviy tavsifi: 19 mln. tranzistorlar; ishlab chiqarish
texnologiyasi: 0,25 mkm; taktli chastotasi: 300-533 MGts; birinchi darajali
kesh: 32 Kb (16 Kb ma‟lumotlar uchun va 16 Kb yo„riqnomalar uchun);
ikkinchi darajali to„liq tezlikli kesh (128 Kb); 64-razryadli protsessor;
ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli (66 MGts); adres shinasi 64-razryadli; umumiy razryadliligi: 32;
bo„linma – Socket 370.
1999y. Intel® Pentium® II PE (Dixon)
Oxirgi Pentium® II portativ kompyuterlarda qo„llash uchun
mo„ljallangan. Kod nomi: Dixon. Texnikaviy tavsifi: 27,4 mln. tranzistorlar;
ishlab chiqarish texnologiyasi: 0,25-0.18 mkm; taktli chastotasi: 266-500
MGts; birinchi darajali kesh: 32 Kb (16 Kb ma‟lumotlar uchun va 16 Kb
yo„riqnomalar uchun); ikkinchi darajali kesh 256 Kb (to„liq tezlikli); 64-
razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli (66 MGts); adres shinasi
64-razryadli; umumiy razryadliligi: 32; bo„linma – BGA, mini-kartridj, MMC-1 yoki MMC-2.
1999y. Intel® Pentium® III (Katmai)
Pentium® II (Deschutes) protsessorining o„rniga yangi
Katmai yadrodagi Pentium® III protsessori keldi. SSE
(Streaming SIMD Extensions) bloki qo„shildi, MMH
komandalar to„plami kengaytirildi va xotiraga oqimli kirish
mexanizmi takomillashtirildi. Kod nomi: Katmai. Texnikaviy
39
tavsifi: 9.5 mln. tranzistorlar; ishlab chiqarish texnologiyasi: 0,25 mkm; taktli chastotasi: 450-600
MGts; birinchi darajali kesh: 32 Kb (16 Kb ma‟lumotlar uchun va 16 Kb yo„riqnomalar uchun);
ikkinchi darajali kesh 512 Kb (to„liq tezlikli); 64-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 64-
razryadli (100-133 MGts); adres shinasi 64-razryadli; umumiy razryadliligi: 32; bo„linma – Slot 1.
1999y. Intel® Pentium® III Xeon™ (Tanner)
«Hi-End» Pentium® III protsessorining versiyasidir. Kod nomi:
Tanner. Texnikaviy tavsifi: 9.5 mln. tranzistorlar; ishlab chiqarish
texnologiyasi: 0.25 mkm; taktli chastotasi: 500-550 MGts; birinchi
darajali kesh: 32 Kb (16 Kb ma‟lumotlar uchun va 16 Kb
yo„riqnomalar uchun); ikkinchi darajali kesh 512 Kb-2 Mb (to„liq
tezlikli); 64-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli (100
MGts); adres shinasi 64-razryadli; umumiy razryadliligi: 32; bo„linma – Slot 2.
1999y. Intel® Pentium® III (Coppermine)
Bu Pentium® III 0.18 mkm texnologiya bo„yicha tayyorlanar edi, taktli
chastotasi 1200 MGts gacha bo„lgan. 1113 MGts chastotali yadroda protsessor
chiqarishning birinchi urinishi natijasiz chiqdi, chunki u chegaraviy rejimlarda
juda ham nostabil ishladi va shu sababli ushbu chastotali hamma protsessorlar
qaytarib olindi – ushbu intsident Intel® obro„sini ancha to„kdi. Kod nomi:
Coppermine. Texnikaviy tavsifi: 28.1 mln. tranzistorlar; ishlab chiqarish
texnologiyasi: 0,18 mkm; taktli chastotasi: 533-1200 MGts; birinchi darajali
kesh: 32 Kb (16 Kb ma‟lumotlar uchun va 16 Kb yo„riqnomalar uchun); ikkinchi darajali kesh 256
Kb (to„liq tezlikli); 64-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli (100-133 MGts); adres
shinasi 64-razryadli; umumiy razryadliligi: 32; bo„linma – Slot 1, FC-PGA 370.
1999y. Intel® Celeron® (Coppermine)
Coppermine yadrosidagi Celeron® SSE instruktsiyalar to„plamini
qo„llab-quvvatlaydi. 800 MGts chastotadan boshlab bu protsessor 100 MGts
tizimli shinada ishlaydi. Kod nomi: Coppermine. Texnikaviy tavsifi: 28.1 mln.
tranzistorlar; ishlab chiqarish texnologiyasi: 0,18 mkm; taktli chastotasi: 566-
1100 MGts; birinchi darajali kesh: 32 Kb (16 Kb ma‟lumotlar uchun va 16 Kb
yo„riqnomalar uchun); ikkinchi darajali kesh 128 Kb (to„liq tezlikli); 64-
razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli (66-100 MGts); adres shinasi 64-razryadli;
umumiy razryadliligi: 32; bo„linma – Socket 370.
1999y. Intel® Pentium® III Xeon™ (Cascades)
Pentium® III Xeon 0,18 mkm texnologik jarayon bo„yicha
tayyorlangan. Birinchi partiyalardagi 900 MGts chastotali protsessorlar
qizib ketar edi va shu sababli ularni sotish vaqtincha to„xtatilgan edi.
Kod nomi: Cascades. Texnikaviy tavsifi: 9.5 mln. tranzistorlar; ishlab
chiqarish texnologiyasi: 0.18 mkm; taktli chastotasi: 700-900 MGts;
birinchi darajali kesh: 32 Kb (16 Kb ma‟lumotlar uchun va 16 Kb
yo„riqnomalar uchun); ikkinchi darajali kesh 512 Kb-2 Mb (to„liq tezlikli); 64-razryadli protsessor;
ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli (133 MGts); adres shinasi 64-razryadli; umumiy razryadliligi: 32;
bo„linma – Slot 2.
2000y. Intel® Pentium® 4 (Willamette, Socket 423)
Giperkonveyerlashgan (hyperpipelining) printsipial yangi protsessor – 20
pog„onadan tarkib topgan konveyerga ega. Intel® ma‟lumotlariga ko„ra ushbu
texnologiyaga asoslangan protsessorlar texnologik jarayon bir xil bo„lganda R6
oilasiga nisbatan chastotasini taxminan 40 % gacha oshirish imkonini beradi. 400
MGts li tizimli shina (Quad-pumped) qo„llangan, u Pentium III dagi
o„tkazuvchanlik qobiliyati 1,06 Gbayt li shinaliga nisbatan o„tkazuvchanlik
qobiliyatini sekundiga 133 MGts dan 3,2 Gbayt gacha oshiradi. Kod nomi: Willamette. Texnikaviy
40
tavsifi: ishlab chiqarish texnologiyasi: 0,18 mkm; taktli chastotasi: 1.3-2 GGts; birinchi darajali kesh:
8 Kb (16 Kb ma‟lumotlar uchun va 16 Kb yo„riqnomalar uchun); ikkinchi darajali kesh 256 Kb
(to„liq tezlikli); 64-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli (400 MGts); adres shinasi
64-razryadli; umumiy razryadliligi: 32; bo„linma – Socket 423.
2000y. Intel® Xeon™ (Foster)
Xeon™ qatorining davomi; Pentium® 4 ning server versiyasi. Kod
nomi: Foster. Texnikaviy tavsifi: ishlab chiqarish texnologiyasi: 0,18 mkm;
taktli chastotasi: 1.4-2 GGts; kesh-xotirasi komandalar boshqarilishini kuzatadi;
birinchi darajali kesh: 8 Kb; ikkinchi darajali kesh 256 Kb (to„liq tezlikli);
mikroarxitekturasi
Intel® NetBurst™; giperkonveyerli ishlov berish
texnologiyasi; komandalarni bajarish bloki yuqori unumdorli; oqimiy SIMD-2
(SSE2) kengayishi; komandalarni dinamik boshqarish texnologiyasi yaxshilangan; hisoblash bloki
ikkilangan aniqlikdagi suzuvchi vergulli; 64-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli
(400 MGts); bo„linma – Socket 603.
2001y. Intel® Pentium® III-S (Tualatin)
Pentium® III taktli chastotasining yanada oshirilishi 0.13 mkm
texnologik jarayonga o„tishni taqozo qildi. Ikkinchi darajali kesh yana o„zining
boshlang„ich o„lchamiga (Katmai dagi kabi) qaytdi: 512 Kb va Data Prefetch
Logic texnologiyasi qo„shildi, bu texnologiya ma‟lumotlarni, keshga zarur
bo„lgan ilovalarni oldindan yuklab unumdorlikni oshirdi. Kod nomi: Tualatin.
Texnikaviy tavsifi: 28.1 mln. tranzistorlar; ishlab chiqarish texnologiyasi: 0,13
mkm; taktli chastotasi: 1.13-1.4 GGts; birinchi darajali kesh: 32 Kb (16 Kb ma‟lumotlar uchun va 16
Kb yo„riqnomalar uchun); ikkinchi darajali kesh 512 Kb (to„liq tezlikli); 64-razryadli protsessor;
ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli (133 MGts); adres shinasi 64-razryadli; umumiy razryadliligi: 32;
bo„linma - FC-PGA2 370.
2001y. Intel® Pentium® III-M (Tualatin)
SpeedStep texnologiyasining yangi versiyasini qo„llab-quvvatlovchi
Tualatin-a mobil versiyasi, u noutbuk akkumulyatorlari energiyasining sarfini
kamaytirishga xizmat qiladi. Kod nomi: Tualatin. Texnikaviy tavsifi: 28.1 mln.
tranzistorlar; ishlab chiqarish texnologiyasi: 0,13 mkm; taktli chastotasi: 700
MGts-1.26 GGts; birinchi darajali kesh: 32 Kb (16 Kb ma‟lumotlar uchun va
16 Kb yo„riqnomalar uchun); ikkinchi darajali kesh 512 Kb (to„liq tezlikli); 64-
razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli (133 MGts); adres shinasi 64-razryadli;
umumiy razryadliligi: 32; bo„linma – FC-PGA2 370.
2001y. Intel® Pentium® 4 (Willamette, Socket 478)
Bu protsessor 0.18 mkm jarayon bo„yicha tayyorlangan. Socket 478
yangi bo„linmasiga o„rnatiladi, chunki oldingi Socket 423 form-faktori
«o„tuvchi» edi va keyinchalik Intel® uni qo„llab-quvvatlamoqchi emas. Kod
nomi: Willamette. Texnikaviy tavsifi: ishlab chiqarish texnologiyasi: 0,18
mkm; taktli chastotasi: 1,3-2 GGts; birinchi darajali kesh: 8 Kb; ikkinchi
darajali kesh 256 Kb (to„liq tezlikli); 64-razryadli protsessor; ma‟lumotlar
shinasi 64-razryadli (400 MGts); bo„linma – Socket 478.
2001y. Intel® Celeron® (Tualatin)
Yangi Celeron® 256 Kbayt o„lchamli ikkinchi darajali keshga ega va
100 MGts li tizimli shinada ishlaydi, ya‟ni xarakteristikasi bo„yicha Pentium®
III (Coppermine)ning birinchi modellaridan afzal. Kod nomi: Tualatin.
Texnikaviy tavsifi: 28.1 mln. tranzistorlar; ishlab chiqarish texnologiyasi: 0,13
mkm; taktli chastotasi: 1-1.4 GGts; birinchi darajali kesh: 32 Kb (16 Kb
ma‟lumotlar uchun va 16 Kb yo„riqnomalar uchun); ikkinchi darajali kesh 256
Kb (to„liq tezlikli); 64-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli
(100 MGts); adres shinasi 64-razryadli; umumiy razryadliligi: 32; bo„linma – FC-PGA2 370.
41
2001y. Intel® Pentium® 4 (Northwood)
Northwood yadroli Pentium 4 Willamette dan ikkinchi darajali
keshining kattaligi bilan (Northwood da 512 Kb, Willamette da esa 256 Kb) va
yangi 0,13 mkm texnologik jarayon qo„llanilishi bilan farq qiladi. 3,06 GGts
chastotadan boshlab Hyper Threading texnologiyasining qo„llab-quvvatlanishi
boshlanadi – ikkita protsessor bittaga emulyatsiya qilinadi. Kod nomi:
Northwood. Texnikaviy tavsifi: ishlab chiqarish texnologiyasi: 0,13 mkm; taktli
chastotasi: 1,6-3.06 GGts; birinchi darajali kesh: 8 Kb; ikkinchi darajali kesh 512 Kb (to„liq tezlikli);
64-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli (400-533 MGts); bo„linma – Socket 478.
2001y. Intel® Xeon™ (Prestonia)
Bu Xeon™ Prestonia yadrosida bajarilgan. Oldingidan ikkinchi darajali
keshining 512 Kbayt gacha oshirilganligi bilan farqlanadi. Kod nomi: Prestonia.
Texnikaviy tavsifi: ishlab chiqarish texnologiyasi: 0,13 mkm; taktli chastotasi:
1,8-2,2 GGts; kesh-xotirasi komandalar boshqarilishini kuzatadi; birinchi
darajali kesh: 8 Kb; ikkinchi darajali kesh 512 Kb (to„liq tezlikli);
mikroarxitekturasi
Intel® NetBurst™; giperkonveyerli ishlov berish
texnologiyasi; komandalarni bajarish bloki yuqori unumdorli; oqimiy SIMD-2 (SSE2) kengayishi;
komandalarni dinamik boshqarish texnologiyasi yaxshilangan; hisoblash bloki ikkilangan aniqlikdagi
suzuvchi vergulli; 64-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli (400 MGts); bo„linma –
Socket 603.
2002y. Intel® Celeron® (Willamette-128)
Yangi Celeron® Willamette yadrosi asosida 0.18 mkm jarayon bo„yicha
bajarilgan. o„sha yadrodagi Pentium® 4 dan ikkinchi darajali kesh hajmining
ikki marta kichikligi bilan fars siladi. (128 ga nisbatan 256 Kb). Socket 478
bo„linmasiga o„rnatish uchun mo„ljallangan. Kod nomi: Willamette-128.
Texnikaviy tavsifi: ishlab chiqarish texnologiyasi: 0,18 mkm; taktli chastotasi:
1,6-2 GGts; birinchi darajali kesh: 8 Kb; ikkinchi darajali kesh 128 Kb (to„liq
tezlikli); 64-razryadli protsessor; ma‟lumotlar shinasi 64-razryadli (400 MGts); bo„linma - Socket
478.
2002y. Intel® Celeron® (Northwood-128)
«Celeron® Northwood-128» Willamette-128 dan faqat 0.13 mkm
texnologik jarayon bo„yicha bajarilganligi bilan farqlanadi. Kod nomi:
Northwood-128. Texnikaviy tavsifi: ishlab chiqarish texnologiyasi: 0,13 mkm;
bo„linma – Socket 478.
| 