|
I-bo’lim. Falsafaning mohiyati, rivojlanishining asosiy
|
| bet | 7/23 | | Sana | 09.12.2023 | | Hajmi | 352 Kb. | | #114237 |
Bog'liq 1 falsafa umumiy 2014-15 Lecture 12I-bo’lim. Falsafaning mohiyati, rivojlanishining asosiy
bosqichlari va yo’nalishlari
1.
|
Falsafa: uning predmeti, mazmuni va jamiyatdagi ro’li
|
4
|
2
|
|
2
|
2.
|
Qadimgi va o’rta asr falsafasi
|
2
|
2
|
|
|
3.
|
Yangi va eng yangi davr falsafasi
|
4
|
2
|
2
|
|
II-bo’lim. Ontologiya – Borliq falsafasi
|
4.
|
Borliq- falsafa kategoriyasi
|
2
|
2
|
|
|
5.
|
Falsafada substantsiya va materiya muammosi
|
2
|
|
2
|
|
6.
|
Harakat va rivojlanish
|
|
|
|
2
|
7.
|
Makon va vaqt
|
2
|
|
2
|
|
8.
|
Tabiat falsafasi
|
4
|
2
|
|
2
|
9.
|
Inson borlig’i
|
4
|
|
2
|
2
|
III-bo’lim. Rivojlanish falsafsi
|
10.
|
O’zaro aloqadorlik va rivojlanish qonunlari
|
4
|
2
|
|
2
|
11.
|
Falsafa kategoriyalari
|
4
|
|
2
|
|
IV-bo’lim. Gnoseologiya-bilish nazariyasi
|
12.
|
Bilishning mazmun va mohiyati
|
4
|
2
|
|
2
|
13.
|
Xissiy, empirik,nazariy, mantiqiy va intuitiv bilish darajalari
|
4
|
2
|
2
|
|
14.
|
Falsafada haqiqat muammosi
|
4
|
2
|
|
2
|
15.
|
Nazariya va amaliyot birligi
|
2
|
|
|
2
|
16.
|
Bilish metodologiyasi: asosiy tush unchalar
|
2
|
|
2
|
|
17.
|
Axborotlashuvning falsafiy asoslari
|
4
|
|
2
|
2
|
18.
|
Tushunish va tushuntirish
|
2
|
|
|
2
|
V-bo’lim. Ijtimoiy falsafa
|
19.
|
Jamiyatning falsafiy tahlili.
|
4
|
2
|
2
|
|
20
|
Tarix falsafasi
|
2
|
|
2
|
|
21.
|
Falsafiy antropologiya (inson haqidagi ta’limot)
|
4
|
2
|
|
2
|
22.
|
Aksiologiya-qadriyatlar falsafasi
|
2
|
|
2
|
|
23.
|
Faoliyat falsafasi (prakseologiya)
|
2
|
|
|
2
|
24.
|
Ijtimoiy prognozlash muammosi
|
2
|
|
2
|
|
25.
|
Globallashuvning falsafiy muammolari.
|
4
|
2
|
|
2
|
|
Jami:
|
74
|
24
|
24
|
26
|
ASOSIY QISM
1-BO’LIM. FALSAFANING MOHIYATI, RIVOJLANIShINING ASOSIY BOSQIChLARI VA YO’NALIShLARI
Falsafa: uning predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli
Falsafa tushunchasining kelib chiqishi. Falsafa shakllanishining asosiy bosqichlari. Dunyoqarashning mohiyati. Dunyoqarashning intellektual, emostional va ruhiy asoslari. Dunyoqarashning tuzilishi: dunyoni sezish, dunyoni idrok etish, dunyoni tushunish. Dunyoqarashning shakllanishida ijtimoiy muhitning roli.
Dunyoqarashning tarixiy shakllari. Mif dastlabki dunyoqarash shakli. Diniy dunyoqarash. Dinning asosiy funkstiyalari. Dinning psixologik, gnoseologik, ijtimoiy va siyosiy ildizlari. Dinga nisbatan sostiologik yondashuv. Diniy e’tiqodning tarixiy shakllari (feteshizm, animizm, totemizm, magiya).
Falsafa dunyoqarash shakli. Dunyoni falsafiy idrok etishning o’ziga xos xususiyati. Falsafaning predmeti va uning o’zgaruvchan xarakteri. Falsafiy bilimning tuzilishi. Falsafaning yangi sohalari. Falsafaning asosiy masalalari. Falsafani siyosiylashtirishning oqibatlari. Falsafada shubhaning roli. Falsafaning funkstiyalari. Falsafaning jamiyatdagi roli yoki amaliy falsafa. Falsafaning ijodiy xarakteri.
Fan dunyoqarash shakli. Falsafa va fanning mutanosibligi, farqi. Sstientizm va antisstientizm. Fan taraqqiyoti rivojlanishining asosiy bosqichlari. Hozirgi davrda falsafaga munosabat.
Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: Axborot berish asosidagi kirish ma’ruzasi, aqliy hujum, klaster.
Adabiyotlar: R4, R3, R7, R8, R9, R10, R20; D2, D3, D4, D5, D10, D11.
Qadimgi va o’rta asr falsafasi
Qadimgi Sharq va G`arb falsafasining vujudga kelishi va rivojlanishining umumiy qonuniyatlari. Qadimgi Sharq va G`arb falsafasining o’ziga xosligi, betakrorligi, umumiy jihatlari va farqi. Hindiston falsafasining vujudga kelishi. Xitoy falsafasining o’ziga xosligi. Qadimgi Yunoniston falsafasi. Qadimgi Markaziy Osiyoda falsafiy qarashlar. Sharq va G`arb falsafasidagi idealizm. Platonning g`oyalar dunyosi. Aristotel ta’limoti. Zardo’sht ta’limotidagi ziddiyatlar g`oyasi. Qadimgi G`arb va Sharq falsafasining muammolaridagi farqlar.
O’rta asr G`arb va Sharq falsafa rivojlanishining umumiy belgilari. G`arb va Sharq falsafasida dinning hukmronligi. Teostentrizm g`oyasining ustuvorligi. O’rta asrlar Evropasida falsafiy tafakkurning rivojlanish xususiyatlari. Ilk o’rta asrlarda falsafiy tafakkur rivoji: appologetika va patristika. Avliyo Avgustin g`oyalari. Sxolastika. Nominalizm va realizm. Foma Akvinskiy ta’limoti.
O’rta asr Sharq falsafasi. Markaziy Osiyoda falsafiy fikrlar rivojlanishidagi ijtimoiy-siyosiy sharoit.
Markaziy Osiyo falsafasining o’ziga xos xususiyatlari. Forobiy ijodi. Beruniyning falsafiy qarashlari. Ibn Sino – qomusiy alloma.
So’fizm falsafasi. Ibn Arabiy filosofemasi. Baxovuddin Naqshbandiyning falsafiy qarashlari. G`arb va Sharq tafakkur uslubining o’ziga xos xususiyatlari.
Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: sharzlovchi ma’ruza, axborot, klaster.
Adabiyotlar: R4,R16;D2,D3,D4,D6,D7, D10,D11;Q21,Q22,Q23.
Yangi va eng yangi davr falsafasi
Yangi davr falsafasining rivojlanishidagi ijtimoiy-siyosiy sharoit. Ijtimoiy fanlarda tabiiy, ijtimoiy, huquq nazariyasining ishlab chiqilishi. Yangi davr G`arb va Sharq falsafasidagi asosiy muammolar. F.Bekon va T.Gobssning falsafiy qarashlari. R.Dekart va . B.Spinoza ta’limoti. G.Leybnist monadalar haqida. J.Lokk birlamchi va ikkilamchi sifatlar haqida. XVIII asr Evropa falsafasining ma’rifiy xususiyatlari. I.Kant. F.Shelling va G.Gegel falsafasi. XX-XXI asr G`arb falsafasi. XX asr o’zbek falsafasi. O’zbek falsafasi rivojlanishining asosiy yo’nalishlari.
Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: Muammoli ma’ruza, munozara, savol-javob asosida tushuntirish, insert texnikasi, blits so’rov
Adabiyotlar: R3, R4, R16, R20; D2, D3, D4, D5, D7, D10, D11.
2-Bo’lim. ONTOLOGIYa – BORLIQ FALSAFASI
Borliq – falsafa kategoriyasi
Borliq falsafaning predmeti. Ontologiya tushunchasi. Borliq kategoriyasi. Falsafa tarixida borliq muammosi. Borliq masalasida falsafa va fan sintezi. Borliq tushunchasining etimologiyasi. Borliq va yuqlik dialektikasi. Borliq shakllari: tabiat borlig`i, inson borlig`i, ma’naviy borliq, ijtimoiy borliq, virtual borliq. Olamning paydo bo’lishi va evolyustiyasi. Er tarixi. Insonning paydo bo’lishi va evolyustiyasi. Birlamchi va ikkilamchi tabiatning o’zaro mushtarakligi. Tirik tabiat yoki hayotning paydo bo’lishi. Hayotning paydo bo’lishi haqidagi falsafiy optimizm. Jonli narsalarning jonsiz narsalarga bog`liqligi. Jonli narsalarning o’ziga xos xususiyatlari.
Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: Muammoli ma’ruza, insert usuli, tushuntirish, polilog suxbat, “dastlabki bilimlarni shakllantirish uchun savollar” usuli
Adabiyotlar: R4, R14; D2, D3, D4, D10, D11, D15; Q5, Q7, Q10, Q12, Q20.
Tabiat falsafasi
Tabiat tushunchasi. Tabiat tushunchasining keng va tor ma’nosi. Falsafa tarixida tabiatga munosabat. Tabiat va jamiyatning o’zaro aloqadorligi. XX asr voqeligi: Ekologik tanglik. Geografik muhit tushunchasi. Geografik muhit parametrlari. Ijtimoiy rivojlanish va geografik muhitning o’zaro aloqadorligi. Geografik maktablar. Tabiiy qonunlar konstepstiyasi. Geografik determinizm. Ijtimoiy determinizm. Geosiyosat. Ijtimoiy ekologiya. Ekologik falokatlar tarixi. Ekologiyaning kelib chiqishi. Ijtimoiy ekologiya muammolari. Ekologik muammoning falsafiy ma’nosi. Biosfera va noosfera uyg`unligi. Yangi borliqning shakllanishi. Inson va noosfera. Koevolyustiya.
Qo’llaniladigan ta’lim texnologiyalari: Muammoliy suxbat, savol-javob, klaster, texnikasi, aqliy hujum.
Adabiyotlar: R1,R4,R15,R19,R20;D2,D3,D4,D5,D6,D7,D10,D11.
3-BO’LIM. RIVOJLANISH FALSAFASI
O’zaro aloqadorlik va rivojlanish qonunlari
Falsafa tarixida rivojlanish haqidagi qarashlar evolyustiyasi. Rivojlanish, o’zgarish va taraqqiyot tushunchalari. Taraqqiyotning turlari. Qonun tushunchasi. Qonunlarning turlari: voqelik qonunlari, fan qonunlari, bazis va lokal qonunlar, falsafa qonunlari. Falsafa qonunlarining asosiy shakllari. Qarama-qarshilik va ziddiyat. Qarama-qarshiliklarning tasnifi. iddiyatlarning tasnifi. Ayniyat va tafovut. Ziddiyatlarning turlari. Miqdor o’zgarishlari va sifat o’zgarishlari dialektikasi. Sifat, miqdor, me’yor, xossa, sakrash kategoriyalari. Sakrashning turlari. Inkorni-inkor. Inkorni inkorda vorisiylik.
|
| |
