27
deb aytiladi. Tomokdan keyin kengaygan, old ichakning
keyingi qismi - q i
z i l o ’ n g a c h yotadi
.
Keyingi ichak bilan o’rta ichak orasida xalqali qopqok joylashgan. Orqa
ichak bir-biridan keskin farq qiluvchi ingichka, ko’r yoki yo’g’on ichak va
to’g’ri ichakdan iborat.
K e y i n g i i c h a k n i n g devori old ichakning devor tuzilishiga o’xshash
bo’lib, xitin qoplamasi ikki qavatligi bilan farq
qiladi. To’g’ri ichakning devori
qalinlashgan, muskul qatlami nisbatan yaxshi rivojlangan va biriktiruvchi parda
bilan qoplangan.
11-rasm. Ipak qurtining 1 ,2, 3, 4, 5-yoshlarida tut bargi bilan
oziqlanishi.
Oziq moddalarning o’rta ichakda parchalanishi va uning hazm bo’lishi
ichak shirasidagi rh miqdoriga ham bog’liq bo’ladi. Bu esa, o’z navbatida qurt
yashayotgan
sharoitga - haroratga, havoning nisbiy namligiga, oziqaning
miqdori
va sifatiga, qurtlarning yoshiga bog’liq, bo’lib 8,5 dan 10,0 gacha
o’zgarib turadi.
O’rta ichakda oziq massasi yarim suyuq holda bo’ladi va shunday holda
to’p-to’p bo’lib asta-sekin orqa ichakka o’tadi. Ingichka va yo’g’on ichaklarda
(orqa ichakning old va o’rta qismida) qisilish ro’y beradi.
Buning natijasida
28
oziq massasidan suyuq qiyom ajraladi va o’rta ichakka qaytib keladi. So’ngra bu
suyuq qismdagi oziq moddalar qayta hazm bo’ladi va so’riladi. Suyuq oziq
massasining bir qismi ingichka va yo’g’on ichak devorlari orqali so’riladi. Oziq
massasini siqib chiqargandan keyingi qoldiqqa malpigiyev naylarining
ajratmalari qo’shiladi. Bular ingichka ichakka tushib tezakka (ekskrimentga)
aylanadi. Ovqat
hazm qilish normal borganda, tezak biroz yashil dog’li,
qora
tusga ega bo’ladi. Tezakda ko’p miqdorda hazm bo’lmagan tut bargi
hujayralari bo’ladi.
Umuman, qurt bargi tarkibidagi oziq moddalarning 50 foizgacha qismini
o’zlashtiradi, qolgan qismi tezak shaklida tashqariga chiqarib yuboriladi.
