|
O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi bekkamov. Ch. I, Hamdamova. E. I, Narbayeva. M. K, Ismatullayev. H. TBog'liq Ipakchilik fanidan amaliy laboratoriya mashgulotlariKerakli materiallar va jihozlar: Uslubiy qo’llanmalar, ipak qurtining
beshinchi yoshida fiksasiyalangan sog’lom qurtlari, o’lat-flyasheriya, qon chirish yoki
septisemiya, liqqoq, sariq, muskardina, tosh va pebrina kasalliklari bilan kasallangan
qurt, g’umbak, kapalaklarning fiksasiyalangan namunalari; kasallangan nuqsonli pillalar,
ipak qurti zararkunandalari tasvirlangan rangli jadvallar.
Asosiy tushunchalar: Barcha tirik organizmlar, shuningdek hasharotlar
doimo tashqi muhit omillari — oziqa, iqlim, quyosh nuri, mikroorganizmlar
ta’sirida bo’ladi. Ba’zan tashqi muhit omillari shunchalik ta’sir etadiki,
organizmning fiziologik holatini ishdan chiqaradi, natijada uning hayotiga xavf
tug’diruvchi holat vujudga keladi, bu kasallikdir.
Kasallikning hosil bo’lishi, o’zgarishini o’rganuvchi fan p a t a l o g i ya
fani deb ataladi.
Ipak qurti ham boshqa hasharotlar singari turli kasalliklarga chalinadi,
natijada pilla miqdorining kamayishi va sifatining pasayishiga sabab bo’ladi.
Keng
tarqalgan
kasalliklarni
keltirib
chiqaruvchi
mikroorganizmlarga
b a k t e r i y a l a r , z a m b ur u g ’ l a r , v i r u s l a r v a t u b a n b i r h u j a y r a l
i h a y v o n l a r kiradi.
145
Ipak qurtini bakterial kasalliklari. Ipak qurti ham boshqa hashoratlar
singari turli kasalliklarga chalinadi, natijada pilla miqdorining kamayishi va
sifatining pasayishiga sabab bo’ladi. Keng tarqalgan kasalliklarni tugdiruvchi
mikroorganizmlarga bakteriyalar, zamburug’lar, viruslar va tuban bir xujayrali
xayvonlar kiradi.
Ipak qurtlarida bakteriyalar vositasida tugilgan kasalliklarga bakterial
kasalliklar deb aytiladi. Bularga jonsizlik (ulat) - flyasheriya, qonchirish -
septisemiya va likko kkasalliklari kiradi. Ko’pincha jonsizlik kasalligi bilan katta
yoshdagi qurtlar kasallanadi.Kasallikning birinchi davrida ichakning faoliyati
buzilishi natijasida qurtning ishtaxasi yo’qoladi, qurt gananing chetiga chiqib
oladi, ichi kelmaydi, ba’zan sohta oyoqlarining to’rtinchi jufti falaj bo’ladi.
Qon chirish (septisemiya) kasalligi tut ipakqurti, g’umbagi va kapalagining
yukumli kasalligi bo’lib, uni suvda va havoda yashaydigan har xil bakteriyalar
qo’zg’atadi.
Kasallik alomatlari: kasallik yuqib bir necha soat o’tgach, qurtning ishtahasi
yo’qolib, ovqat yeyishdan to’xtaydi, kam harakat qiladi, hatto qimirlamay yotadi,
qurt qayt qiladi, tashqi ko’rinishida hyech qanday o’zgarish sodir bo’lmaydi.
Ko’pincha kasallik to’rtinchi va beshinchi yoshdagi qurtlarda o’tkir shaklda
kechadi. Kasallikning ikkinchi kuni oxirida qurt o’ladi, tanasining ba’zi qismlari:
ko’krak va qorinning birinchi, ikkinchi va uchinchi bo’g’imlari terisining buzilishi
natijasida qorayadi.
146
Liqqoq kasalligi o’lat kasalligiga o’xshash keng tarqalgan bo’lib, uni
streptokokk bakteriyalari chiqaradi. Bu kasallik qurt boqish qoidalariga to’la amal
qilinmaganda paydo bo’ladi. Ko’pincha uchinchi, to’rtinchi, hususan beshinchi
yoshidagi qurtlar kasallanadi.
Kasallik belgilari qo’yidagilar: kasallangan qurtlar nimjon bo’lib qoladi, ichi
ketadi, bargni oz yeydi, yaxshi o’smaydi, ozib ketadi va anal teshigidan suyuqlik
chiqarib turadi. Terisi ajin bosgandek burishadi, qo’ng’ir tusga kiradi.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi bekkamov. Ch. I, Hamdamova. E. I, Narbayeva. M. K, Ismatullayev. H. T
|
