• “kinetostatika”
  • Dalamber prinsipini
  • O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Mirsaidov, T. M. Sobirjonov nazariy mexanika




    Download 6,14 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet154/177
    Sana20.05.2024
    Hajmi6,14 Mb.
    #245516
    1   ...   150   151   152   153   154   155   156   157   ...   177
    Bog'liq
    Nazariy Mexanika darslik

    A.
     
    DALAMBER PRINSIPI. 
    Dalamber prinsipining 
    ma’nosi
    - jismning harakati “hayolan-fikran” 
    toʻxtatilib, ta’sir etayotgan kuchlar qatoriga inersiya kuchlarini qoʻshib, dinamika 
    masalasi statika masalasiga keltiriladi. Bu usul mexanikada 
    “kinetostatika” 

    “harakatni toʻxtatish” usuli deb yuritiladi.
    Faraz qilaylik erkin boʻlmagan moddiy nuqta aktiv va reasiya kuchlari 
    ta’sirida harakat qilsin. Uning harakat differensial tenglamasi (4.38) korinishga ega 
    boʻladi: 
    m

    Chap tomondagi 
    m
    ifodani oʻngga oʻtkazib, 
     m

    ni hosil qilamiz va 
    inersiya kuchlari 
    uchun
    (5.1) 
    belgilash kiritib, 

    yoki qisqacha
    (5.2) 
    Demak, 
    moddiy nuqtaga ta’sir etuvchi kuchlar qatoriga inersiya kuchlarini 
    qoʻshsak, hosil boʻlgan kuchlar sistemasi oʻzaro muvozanatlashadi. 
    (5.2) tenglik
     
    moddiy nuqta uchun 
    Dalamber prinsipini 
    ifodalaydi. Statika qoidalariga asosan 
    mazkur kuchlar uchun muvozanat shartlarini tuzish mumkin: 
    (5.3) 


    275 
    proyeksiya tenglamalari va
    (5.4) 
    moment tenglamalari tuziladi va noma’lumlar aniqlanadi. 
    Mexanik sistemaning k-ni nuqtasi uchun Dalamber printsipi quyidagicha 
    yoziladi: 

    bu yerda 
    ta’sir etuvchi tashqi kuchlar
    ta’sir etuvchi ichki kuchlar; 
    ta’sir etuvchi inersiya kuchlari. 
    Butun mexanik sistema uchun ichki kuchlarning xossalariga asosan 
    ,
    u holda
    (5.5) 
    Demak, 
    mexanik sistemaga ta’sir etayotgan tashqi kuchlar qatoriga inersiya 
    kuchlarini qoʻshsak, bu kuchlar sistemasi oʻzaro muvozanatlashadi. 
    (5.3) va (5.4) tenglamalar mexanik sistema uchun quyidagi koʻrinishda boʻladi: 
    (5.6) 
    moment tenglamalari esa
    (5.7) 


    276 
    Yuqoridagi nazariy ma’lumotlarni amaliy masalalarga tadbiqini koʻrib chiqamiz. 

    Download 6,14 Mb.
    1   ...   150   151   152   153   154   155   156   157   ...   177




    Download 6,14 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Mirsaidov, T. M. Sobirjonov nazariy mexanika

    Download 6,14 Mb.
    Pdf ko'rish