|
O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universitetiBog'liq F.F. Rajabov, N.S. Atadjanova, N.A. Irmuxamedova RaqamliVideo signalning xususiyatlari.
Sekundiga kadrlar soni (chastotasi)
– bu, 1 sekundli bir-birini almashtiradigan harakatsiz tasvirlar soni.
Video materialda ko‘rsatilganda sekundiga kadr tezligi qanchalik
baland bo‘lsa, harakat silliq va tabiiyroq ko‘rinadi. Harakatsiz tasvir
(kadr)larni ketma-ket almashuvining sezilarsiz deb qabul qilinadigan
minimal ko‘rsatkichi, sekundiga 10 kadrni tashkil qiladi (bu qiymat har
bir kishi uchun individualdir).
An’anaviy kinomatografiyada sekundiga 24 kadrdan foydala-
niladi. Oldingi analogda PAL va SECAM televizion tizimlari sekundiga
25 kadr dan foydalanar edi (25 kadr/sek yoki 25 Hz). Amerikada qabul
qilingan analog rangli televideniye – NTSCda sekundiga 30 kadr (aniqrog‘i
29,97 kadr/s tezlikni ishlatadi). Komputerda raqamlash tirilgan sifatli video
uchun odatda, 30 kadrdan foydalaniladi.
Inson miyasi tomonidan qabul qilinadigan yuqori miltillovchi
yorug‘lik o‘zgarishining tezligi o‘rtacha 39 – 42 Hz ni tashkil qiladi
va bu har bir kishi uchun individualdir. Ba’zi zamonaviy professional
kame ralar, soniyasiga 120 kadrgacha suratga olish imkoniyatiga ega. Ultra
tez tasvirga tushiruvchi maxsus kameralar sekundiga 1000 kadrgacha va
undan yuqori chastotada yozishi, masalan, o‘qning trayektoriyasini yoki
17
portlash strukturasini batafsil o‘rganish uchun zarur. Videokameralardan
farqli o‘laroq sekundiga millionlab kadrlar chastotasida suratga oladigan
kinokameralar ham mavjud bo‘lib, barabanning ichki yuzasi aylanadigan,
tasvir prizma yordamida skanerlanadi hamda suratga olish juda qisqa vaqt
davomida amalga oshiriladi.
Qatorora skanerlash (razvertka).
Videomaterial kadrlarini bos -
qichma-bosqich qatorlarda skanerlash (yoyish yoki o‘qish) mum-
kin. Amaliyotda progresiv (progresive – qatorlab) yoki juft va toq
qatorlarga bo‘lish usullari qo‘llaniladi. Bu qatorora – interlace usuli
deyiladi. Progressiv skanerlashda tasvirning barcha gorizontal chiziqlari
(qatorlari) navbatma-nav bat ko‘rsatiladi. Qatorora skanerlashda
hamma juft va keyin barcha toq chiziqlar(qatorlar) navbatma-navbat
ko‘rsatiladi (ular birgalikda kadr maydonini yoki yarim kadrni hosil
qiladi). Qatorora skanerlash ko‘pincha ingliz adabiyotida interleys yoki
interlacing deb nomlanadi.
Qatorora yoyish katod nurli kineskoplarda tasvirlarni ko‘rsatish uchun
ixtiro qilingan. Uning maqsadi kineskopning (monitorning) miltillovchi
chastotasini inson ko‘ziga ko‘rinmas darajaga ko‘tarishdir. Xuddi shunday,
kinoproyektorlarda ham ikkita qanotli to‘xtatuvchi(obturator) ishlatilgan,
bu filmning har kadrini ikki marta ko‘satib, miltillash chastotasini 24 dan
48 Hz gacha oshiradi. Interleys skanerlash bugungi kunda ham tasvirni
yaxshi, sifatli uza tishga imkon bermaydigan “tor” kanallar orqali videoni
uzatish uchun ishlatiladi. PAL, SECAM (50 maydon/soniyada) va NTSC
(60 maydon/ soniyada) o‘zaro bog‘langan tizimlardir.
HDTV kabi yangi raqamli televideniye standartlari progressiv
skanerlashni o‘z ichiga oladi, garchi interlased materialni ko‘rsatishda
progressiv skanerlashni simulyatsiya qilish texnologiyalari paydo
bo‘lgan bo‘lsa. O‘rnatilgan skanerlash odatda vertikal piksellar sonini
(masalan, 720x576 x 50) ko‘rsatgandan so‘ng, harf bilan belgilanadi,
LCD, plazma va CRT 100 Hertz televizorlari miltillamaydi, ular uchun
interlased skanerlash barcha ma’nosini yo‘qotadi.
Progressiv ekranda interleys videoni ko‘rishni davom ettirishi
mumkin bo‘lgan ta’sirlarni bostirish uchun deintorlasing deb nomlangan
maxsus matematik usullar mavjud. Qoida tariqasida, bu ta’sir, gorizontal
harakatlanuvchi narsalarning vertikal chegaralarini ajratadi (“taroq” yoki
“taroq” effekti).
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti
|
