21
Tarkibiga va ba‟zi xossalariga muvofiq neft klassifikatsiyalanadi, ularning
sifati bo„yicha novlarga ajratish va u yoki bu turdagi texnologik yig„ish
sxemasi
qo„llaniladi.
Parafinning tarkibi bo„yicha neft kam parafinli (<1,5%), parafinli (1,5 dan
6% gacha) va yuqori parafinli (> 6% dan) bo„ladi. Neftning tarkibida parafin,
smola va asfaltenlarning ko„p bo„lishi past haroratda uning qovushqoqligini
oshiradi. Neftning tarkibida parafinlarning ko„p bo„lishi smola va asfaltenlarning
kam bo„lishi bilan kuzatiladi. Neftning geologik yoshi qanchalik katta bo„lsa,
uning tarkibida parafin shuncha ko„p bo„ladi. Neftning tarkibida parafinlar ko„p
miqdorda bo„lsa,
oltingugurt, vanadiy va nikel miqdori kam bo„lishi bilan
tasniflanadi. Parafin miqdorining ko„p bo„lishi qazib olish, tashish va qayta ishlash
jarayonlarini qiyinlashtiradi va qimmatlashtiradi. Yuqori parafinli neftlarni qazib
olishda kollektor kanallarining asfalten-parafin yotqiziqlari bilan berkilib qolishi
natijasida quduqning debiti to„liq to„xtab qoladi.
Bunday yotqiziqlar quduqdan
mexanik yo„llar, issiqlik usulida ishlov berish, eritmalar bilan yuvish yordamida
chiqariladi.
Oltingugurt miqdori bo„yicha neft uchta sinfga ajratiladi: kam oltingugurli
(oltingugurt tarkibi 0,5% gacha), oltingugurtli (0,5%dan 2,0%gacha)
va yuqori
oltingugurtli (2%dan ko„p). Neftning tarkibida oltingugurt erkin holatda organik
birikmalar shaklida (sulfidlar, merkaptinlar va boshqalar) bo„ladi. Kislorod
neftning tarkibida naftenlar va yog„li kislotalar hamda asfaltenlar ko„rinishida
qatnashadi.
Neftning tarkibida bu birikmalardan tashqari ko„p miqdorda xlor, iod, rux,
kaliy, natriy, azot va ko„pgina D.I. Mendeleyev
tizimidagi elementlar hamda
qatlam suvlari mavjud bo„ladi.
Ma‟lumki, toza uglevodorodlar hech qanaqa rangga ham hidga ham ega
bo„lmaydi.
