|
O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat instituti
Pdf ko'rish
|
| bet | 174/251 | | Sana | 07.06.2024 | | Hajmi | 7,63 Mb. | | #261339 |
Bog'liq biologiya majmuaR.Bexvelli
va aka-uka
Kollinglar
qarindosh juftlashdan ustalik bilan foydalandilar. Ular
leystyer
qo‘y zotini va qoramolning
shortgorn
va
gerefort
zotlarini yaratishda isbotlangan. Qarindosh bo‘lmagan hayvonlarni o‘zaro juftlashda
inbred dipressiyaga qarama qarshi xususiyat geterozis kelib chiqadi. Geterozis yoki duragaylik
quvvati qadim zamonlardan beri ma’lum. Masalan, xachir ot, eshakka nisbatan qariyib 2 baravar
uzoq yashaydi va juda kuchli hamda chidamli hayvon hisoblanadi.
Geterozisning bioximik va fiziologik tabiati, moddalar sintezining yuqori dara-jasi bilan
bog‘liq. Geterozis har qanday chatishtirishdan ham kelib chiqavyermaydi. Bunda
chatishtirilayotgan zot yoki liniyalarning o‘zaro moslashganligi muhim ahamiyatga ega. Geterozis
chorvachilikning hamma tormoqlari uchun ham katta ahamiyatga ega. Undan foydalanish
chorvachilik tarmoqlarida sanoat chatishtirishning asosi bo‘lib kelmoqda.
Sanoat chatishtirishi parrandachilikda, ayniqsa 70-90 kunligida so‘yiladigan go‘sht
yo‘nalishidagi jo‘ja xo‘rozlar (broylyerlar) ni etishtirishda keng qo‘llanilmoqda.
Angliyada 50 foizga yaqin, AQSHda - 70, Gollandiyada - 76 va Avatraliyada qariyib 100
foiz parranda go‘shti duragay jo‘jalardan, ya’ni sanoat chatishtirishi qoramol go‘shti gegyerozis
yordamida olinadi. Sanoat chatishtirishi qoramol go‘shti etishtirishda ham keng qo‘llanilmoqda.
Turlararo yoki avlodlararo duragaylashdan olingan hayvonlarda ham geterozis hodisasi kuchli
bo‘ladi. O‘rta Osiyo respublikalarida zebra bilan qora-ola, shvits bilan krasnostep zot hayvonlari
orasida ko‘p miqdorda duragaylar olingan. Bu duragaylarning sut mahsuloti, sutining yog‘liligi sof
zot hayvonlarga nisbatan yuqori bo‘lib, issiq iqlimga va qon parazit kasllliklarga chidamlidir.
4.Turlararo chatishmaslik sabablari va uni engish usullari
Tur ichidagi duragaylar kabi, turlararo duragaylarda ham belgilar bo‘yicha ajralish hodisasi yuz
beradi, biroq keyingisida ajralish ko‘lami juda keng bo‘ladi, ya’ni ota-ona turlarga o‘xshash
o‘simliklardan tashqari, oraliq ko‘rinishida bo‘lgan va yangi formalar hosil bo‘lishi kuzatiladi. Bu
hodisa genetik jihatidan uzoq bo‘lgan turlar va avlodlarni chatishtirish seleksiya uchun naqadar
ahamiyatli ekanligini ko‘rsatadi.
Uzoq formalarni chatishtirishda olingan duragaylar qisman yoki butunlay nasl bermasligi bilan
harakterlanadi. Chatishtiriladigan turlar va avlodlar sistematik jihatdan bir-biridan qancha uzoq bo‘lsa,
duragaylarning naslchiligi shuncha kuchli bo‘ladi. Uzoq formalar duragayida faqat genetik sabablar
tufayli emas, balki tashqi va ichki noqulay sharoit ta’sirida ham meyoz protsessi buziladi.
|
| |
