autosomalar deyiladi. Agar urg‘ochi organizm jinsiy xromosomalari XX, erkak organizmlarda XY bo‘lsa urg‘ochi organizm bir xil X

Download 7,63 Mb. Pdf ko'rish
bet	182/251
Sana	07.06.2024
Hajmi	7,63 Mb.
	#261339

1 ... 178 179 180 181 182 183 184 185 ... 251

Bog'liq
biologiya majmua

Hayvonlarda jinsiy xromosomalarining o‘zaro nisbati: Organizmlar Geterogametali jins Gametalar Zigotalar

autosomalar
deyiladi.
Agar urg‘ochi organizm jinsiy xromosomalari XX, erkak organizmlarda XY bo‘lsa urg‘ochi
organizm bir xil
X
xromosomali gameta, erkak organizm esa ikki xil X va Y xromosomali gametallarni
hosil qiladi. Bunda urg‘ochi organizm—
gomogametali
, erkak organizm —
geterogametali
deyiladi.
Mabodo urg‘ochi organizm geterogametali, erkak organizm gomogametali bo’lsa, urg‘ochi
organizmdan X va Y xromosomali ikki xil gameta, erkak organizmdan esa bir xil X xromosomali
gameta rivojlanadi.
4-jadval
Hayvonlarda jinsiy xromosomalarining o‘zaro nisbati:
Organizmlar
Geterogametali
jins
Gametalar
Zigotalar
Urug’
hujayra
Tuxum
hujayra
Urg’ochi
hujayra
Erkak
hujayra
Odam. drozofila
va boshqalar

Erkak
X va Y
X va X
XX
XY
Qandala
(protenor)

Erkak

X va O
X va X
XX
XO
Chigirtka
Erkak

X va O
X va X
XX
XO
Qushlar,
kapalaklar

Urg’ochi
X va X
X va Y
XY
XX
Tut ipakqurti
Urg’ochi

X va X
X va Y
XY
XX
Ba’zi organizmlarda geterogametalilik bir jinsiy xromosomani yo‘qolishi bilan aloqador. Shunga
ko‘ra gomogametali organizm XX, geterogametali organizm XO bo‘ladi. Qandalalar va ninachilarning
urg‘ochi organizmda XX, yerkagida XO, kuyalarda esa aksincha urg’ochilarida XO, erkaklarida XX
jinsiy xromosomalar mavjud. Bino-barin, qandala yerkagida 13 xromosoma, urg‘ochisida 14
xromosoma bo’ladi. Undan 12 tasi tana xromosomalari yoki autosomalar hisoblanadi. Urg‘ochi
gametalar 6A bitta X xromosoma, erkak gameta — spyermiyalarning birida 6A bitta X, ikkinchi

spyermiya-larda faqat 6A bo’ladi xolos, chunki keyingisida jinsiy xromosoma uchramaydi.
Kuyalarda esa aksincha urg‘ochi oiganizm gametasi autosoma va bitta X jinsiy xromosomaga ega
bo’lib, ikkinchisida jinsiy xromosoma bo’lmaydi. Erkak organizm gametalarining har birida X
xromosoma bo’ladi.
Gulli o‘simliklarning 90% ikki jinsli —

Download 7,63 Mb.

1 ... 178 179 180 181 182 183 184 185 ... 251

Download 7,63 Mb.

Pdf ko'rish