jinsga nisbatan befarq. Bu o‘simlikda jins X xromosoma bilan autosomalarning o’zaro nisbatiga
qarab belgilanadi. Odatda urug‘chi o‘simlikda 2A+XX, changchi o‘simlikda 2A+XY bo‘ladi. Mabodo
autosomalar soni X xromosomaga nisbatan ko‘p bo‘lsa 2X+3A u holda changchi, 4X+3A bo’lsa
urug‘chi o‘simlik rivojlanadi.
Jinsning tabaqalanishi va uni sun’iy boshqarish
Jins belgilari boshqa belgilar singari genotip va tashqi muhit omillari ta'sirida rivojlanadi.
Organizmlar genetik jihatdan biseksual sanaladi. Organizmning biseksual asosi rivojlanish
jarayonida yo erkaklik, yo urg‘ochilik tomon yo‘nalishida namoyon bo‘ladi.
Hozirgi vaqtda jins tabaqalanishi genetik, embriologik, sitologik yo’l orqali o‘rganiladi va
shaxsiy rivojlanish mobaynida jinsni qayta taqsimlanishi mumkin. Jinsning asosiy mezoni bo’lib jinsiy
sistemasi va chatishishni ta’minlaydigan fiziologik (biokimyoviy) mexanizmllarni shakllantirish
hisoblanadi. Homilaning boshlang’ich gonadalari ham urg‘ochilik, ham erkaklik imkoniyatiga ega
bo’ladi. Boshlang’ich gonadalar tashqi to‘qima (
korteks
) va ichki to‘qima qavatdan (
medula
)
tashkil topgan. Korteks qavat kelgusida urg‘ochi, medula esa erkak jinsiy organlarini hosil etadi.
Shunday qilib, jins tabaqalanishi mobaynida jinsni ifodalovchi tashqi va ichki qavatlardan biri
rivojlanadi.
45-rasm.
Ontogenezda gonadallarni tabaqalanish sxemasi
