|
O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat instituti
Pdf ko'rish
|
| bet | 187/251 | | Sana | 07.06.2024 | | Hajmi | 7,63 Mb. | | #261339 |
Bog'liq biologiya majmuabalig
‘
ini
yerkagi XY xromosomali bo‘lib qizil rangda,
urg‘ochisi esa XX xromosomali bo‘lib oq rangdadir. Haraktyerli tomoni shundaki, tananing qizil
rangini hosil etuvchi gen (R) Y xromosomada joylashgan. Uning retsessivi
r
esa X xromosomada
bo‘ladi. Shunga ko‘ra doimo erkak baliq qizil rangda, urg‘ochi baliqlar esa oq rangda bo’ladi.
46-rasm.
Gormonlar ta 'sirida baliqlarda jinsni o’zgarishi. R geni qizil, r geni
oq rangni ifodalaydi.
Yapon olimi
T.Yamamoto
endigina otalangan tuxumdan rivojlanayotgan, hali jinsiy
tabaqalanishga ulgurmagan baliq chavog‘ini ikki guruhga ajratib, ularning bir guruhini normal
ozuqa bilan boqqan. Ikkinchi guruhining ozuqasiga urg‘ochi organizm jinsiy bezlari ishlab
chiqaradigan
metiltestostyeron
gormonini 8 oy davomida qo‘shib bergan. Oqibatda urg’ochi baliq
gormoni bilan oziqlangan genotip jihatdan erkak (X
r
Y
R
) baliq chavog‘i fenotip bo’yicha urg’ochi
baliqqa aylangan. Bunday «urg‘ochi» baliqlar normal ya’ni ham genotip (X
r
Y
R
), ham fenotip
(qizil) baliqlar bilan chatishtirilganda F
1
75 foiz qizil rangli erkak, 25 foiz oq rangli urg‘ochi
baliqlar hosil bo‘lgan:
Bu misol birinchidan organizmlar genetik jihatdan biseksual, ikkinchidan ontogenezda jins
o‘zgarishi, uchinchidan jinslar nisbatini sun’iy ravishda o‘zgartirish mumkinligini ko‘rsatadi.
Savol va topshiriqlar
1. Hayvonlardagi gametogenez tafsilotini tushuntiring.
2. Birlamchi, ikkilamchi oositlar va spermatositllarni rivojlanishida qanday o’xshashlik va
tafovutlar kuzatiladi?
3. Mikrosporagenez va mikrogametagenez tafsilotlarini izohlang.
4. Megasporogenez va megagametagenez jarayonlarini tushuntiring.
5.Hayvonlarda urug’lanish qanday sodir bo’ladi?
6. Partenogenez bilan androgenezni taqqoslang. Ularning bir-biridan farqi nimada?
7.O’simlik va hayvonlardagi nasllar gallanishining genetik ahamiyatini tushuntiring.
|
| |
