O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat instituti




Download 7,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet194/251
Sana07.06.2024
Hajmi7,63 Mb.
#261339
1   ...   190   191   192   193   194   195   196   197   ...   251
Bog'liq
biologiya majmua

tranzitsiya
deyiladi. 
b)
Purin asosini pirimidin asosi bilan yoki aksincha pirimidin asosini purin bilan 
almashishiga, ya’ni A T, A - S, G S, G T 
transversiya
deb nomlanadi. 
Spontan tranzitsiyada vodorod bog’larni hosil bo’lishi o‘zgaradi. Natijada adenin 
guanin xossasiga, guanin adeninning, sitozin timinning, timin esa sitozinning xossasiga
ega bo’ladi. Bunday o‘zgarishlar 5-bromuratsil, 2-larninopurin, nitrat kislotasi kabi 
mutagenlar ta ’sirida ro‘y beradi. Transvyersiya esa ultrabinafsha nurlar ta’sirida amalga 
oshadi. 
Gen mutatsiyasining ikkinchi turida DNKdagi nukleotidlarning joylashgan o’rni 
o‘zgaradi. DNK spiralidagi nukleotidlarning joylashgan o‘rnini o‘zgarishi ham mutagen 
omillar, masalan, proflovin ta’sirida sodir bo’ladi. Bu mutagen ta’sirida DNK zanjiridan
bir-ikkita nukleotidlar tushib qolishi yoki uning orasiga kirishi kuzatiladi. Oqibatda
DNK zanjiridagi gen tarkibida nukleotidlar izchilligi o‘zga-radi. Aksariyat ko‘pchilik gen 


mutatsiyalari shunday yo’l bilan paydo bo’ladi. Qayd qilingan usulda oqsil molekulasi
tarkibidagi aminokislotalarning kodi va antiko-donida o‘zgarish ro‘y beradi. Chunonchi,
lizin aminokislotasining kodi AAA dan UAA ga o‘zgarishi, glutamin kodi SAG dan
UAG ga o‘zgarishi mumkin. Har qanday aminokislota kodini mutatsiya tufayli 
ternimator UAG kodiga o‘zgarishi polipeptid zanjiri sintezini yertaroq tugallanishiga
olib keladi. Mabodo iRNK antikodomda mutatsiya sodir bo’lsa tyerminatsiya hodisasi
ro‘y bermaydi va oqsil molekulasidagi aminokislotalar miqdori o‘zgarmasa ham uning 
tuzilishi o‘zgaradi. Demak, gen mutatsiyasi DNK molekulasidagi nukleotidlar izchilligini
o‘zgarishi bilan aloqador bo’lib, u ko‘p hollarda oqsil molekula tuzilishini o‘zgarishiga 
olib keladi. 
Gen mutatsiyalari

Download 7,63 Mb.
1   ...   190   191   192   193   194   195   196   197   ...   251




Download 7,63 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat instituti

Download 7,63 Mb.
Pdf ko'rish