|
O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat instituti
Pdf ko'rish
|
| bet | 197/251 | | Sana | 07.06.2024 | | Hajmi | 7,63 Mb. | | #261339 |
Bog'liq biologiya majmua47-rasm.
Xromosomalar tuzilishining o’zgarishi
Irsiy o’zgaruvchanlikning gomologik qatorlar qonuni
Irsiy o‘zgaruvchanlikning gomologik qatorlar qonuni mashhur rus olimi
N.I.Vavilov
tomonidan g‘allaguldoshlar oilasida kashf qilingan. Bu qonunni quyidagicha
izohlash mumkin: Genetik jihatdan yaqin bo’lgan turlar va avlodlar bir xil irsiy
o’zgaruvchanlik qatoriga egadilar. Shu tufayli bir tur ichidagi har xil shakllarni bilgan holda
shu turga yaqin bo’lgan boshqa tur va avlodlar ichida ham shunday shakllarining bo’lishini
oldindan aytish mumkin. Bu qonunga ko‘ra agar
g‘allaguldoshlar
oilasiga kiruvchi bir
avlodda biror bir irsiy o‘zgaruvchanlik kuzatilsa, shunday irsiy o’zgaruvchanlik uning
boshqa avlodlarida ham uchrashi mumkin. G‘allaguldoshlarning bug‘doy, arpa, suli,
tariq, makkajo‘xori, sholi avlodlarida ayrim belgilari masalan, don rangining oq, qizil, qora,
gunafsha, don shaklining yumaloq, cho‘zinchoq, hayot kechirish tarziga ko‘ra kuzgi,
bahorgi, yarim kuzgi, yertagi, kechki formalarida takrorlanishini kolrish mumkin. Xuddi
shuningdek
Gossipium (g‘o’za)
avlodiga kiruvchi g‘o‘za turlarida tolaning oq, malla,
chigitning tolasiz, tolali, yoki gultoji barglarning qaymoq, sariq rangdagilari kuzatiladi.
Burchoqdoshlardan no’xat, loviya, burchoq, yasmiqning oq, pushti, sariq, ko’k ranglari ham
mavjud.
Irsiy o‘zgaruvchanlikning gomologik qatorlar qonuni hayvonlarda ham o‘z tasdig‘ini
topadi. Xususan, tananing oq rangda bo‘lishi umurtqali Hayvonlarning barcha sinflari –
baliqlar, suvda va quruqda yashovchilar, sudralib yurvchilar, qushlar, sutemizuvchilarga
mansub avlod, turlarda kuzatiladi. Irsiy o‘zgaruvchan-likning gomologik qatorlar
qonuniga asoslanib seleksionyerlar madaniy o‘simlik larning boy kolleksiyasini
to‘plashga va undan yangi navllarni chiqarishda foyda-
|
| |
