tashqari mayda zarrachalar — atomlardan tashkil topgan passiv, harakatdan mahrum. Lamarkning
umumiy biologik qarashlariga ko’ra, tirik mavjudotlar anorganik jismlardan bir qancha sifat belgilari
bilan tubdan farq qiladi. Tiriklikning xilma-xil vakillari, hatto, eng oddiylari ham bir-biridan farq
qiladigan qismlardan, aksincha, anorganik jismlar esa bir xil massadan tashkil topgan bo'lishi mumkin,
lekin muayyan shaklga ega emas, tirik jismlar esa ma’lum shaklga ega bo’ladi. Tashqi sharoit organik
va anorganik tabiatga turlicha ta’sir ko’rsatadi; anorganik tabiatni yemiradi, organik formalarni esa
quvvatlab, ularning tuzilishini saqlaydi.
Anorganik massaning kattalashuvi, o'sishi uning tashqi yuzasiga yangi qismlar qo'shilishi
hisobiga bo’lsa, organizmning kattalashuvi esa moddalaming o'zlashtirilishi va organizm tarkibiga
kirishi tufayli ro'y beradi.
Anorganik tabiat oziqlanishga muhtoj emas, organizmlarning yashashi uchun esa oziq bo’lishi
shart. Embrionning rivojlanishi, nobud bo’lishi tirik tabiatga xos, o'lik tabiatda esa bunday hodisalar
uchramaydi. binobarin, o'lik tabiat bilan tirik tabiat o'rtasida keskin farq bor. Lamark fikricha, dastlabki
sodda tirik formalar o’lik biatdan o'z-o'zidan paydo bo’lish tufayli vujudga kelgan.
Xulosa qilib aytganda, Lamark insoniyat tarixida birinchi bo’lib organik olamning tarixiy
rivojlanishi haqidagi masalani atroflicha o'rganib, uni ko'p jihatdan hal etgan olimdir.Uning ta’limotida
evolyutsion nazariyaga bog'liq ko'p masalalar qamrab olingan. Turlarning realligi, o'zgaruvchanligi,
organizmlarga tashqi muhitning ta’siri, evolyutsiya jarayonida organizm ichki xossalarining ahamiyati,
evolyutsiya jarayonining yo'nalishlari va evolyutsiyani harakatlantiruvchi kuchlari, irsiyat va
o'zgaruvchanlikning organizmlar tarixiy rivojlanishidagi roli kabilar
«
Zoologiya falsafasi
»
va keyingi
asarlarida asosiy masala bo'lgan. Bu masalalar ko'pincha to'g'ri hal qilinmagan bo'lsa-da, lekin ular
naqadar ko'pligining o'zi Lamark nihoyatda zo'r qobiliyatli tabiatshunos va nazariyachi bo'lganligidan
dalolat beradi.
