O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

156 
7.6-chizma
Daromad o’zgarishining budjet chizig’iga ta’siri
A tovar
40 
20
G
1 
10 G 
G
2 
0 5 10 20
V tovar
O’z navbatida narxning o’zgarishi ham budjet chizig’idagi turli o’zgarishlarni 
keltirib chiqaradi (7.7-chizma).
7.
7-chizma
Narx o’zgarishining budjet chizig’iga ta’siri 
A tovar 
L
N
M 
0
V tovar
Jumladan: 
1) V tovar narxining pasayishi budjet chizig’i burchagining o’zgargan holda 
yangi chiziq hosil bo’lishiga olib keladi (M chiziq);
2) B tovar narxining oshishi budjet chizig’i burchagining o’zgargan holda yangi 
chiziq hosil bo’lishiga olib keladi (N chiziq): 
3) A va V tovarlar narxi ilgarigi nisbat saqlangan holda oshsa, u holda eski 
chiziqqa parallel bo’lgan yangi chiziq hosil bo’ladi (L chiziq).
Iqtisodiyot 
nazariyasida iste’molchi tanlovini o’rganishda mazkur tanlov oqilona ravishda amalga 
oshiriladi va quyidagi shartlar ta’minlanadi deb faraz qilinadi: 

157 
1)
mavjud va cheklangan budjetdan to’liq foydalaniladi; 
2)
ehtiyojlar maksimal darajada qondiriladi. 
Optimal tanlov ham quyidagi shartlarni keltirib chiqaradi: 
birinchidan,
tanlov nuqtasining budjet chizig’ida yotishi. Iste’molchi amalda 
barcha daromadini iste’molga sarflamay, ma’lum qismini kelgusidagi iste’molga 
qoldirsada, nazariy jihatdan biz uni barchasi sarflanadi, deb faraz qilamiz. Agar nuqta 
budjet chizig’idan chapda yotsa – uning to’liq sarflanmaganligini, o’ngda yotsa – 
imkoniyat darajasidan chetda ekanligini tushunamiz; 
ikkinchidan,
tanlangan iste’mol tovarlari to’plami eng ma’qul ko’rilgan 
kombinatsiyada bo’lishi lozim (7.8-chizma). 

Download 8,58 Mb.