153
o’zi uchun turli tovarlarning naflilik darajasining baholanishi iste’molchining
afzal ko’rishi deyiladi.
Naflilik funktsiyasi ma’lum miqdordagi tovarlarga boshqa bir miqdordagi
tovarlarni taqqoslashni bildiradi.
Naflilikni mutlaq ko’rsatkichlarda o’lchashning
ahamiyati bo’lmay, iste’molchi tanlovini naflilik darajasining ketma-ket joylashuvi
bilan izohlash mumkin. Bir to’plamdagi tovarlar nafliligi
boshqasidan qay darajada
afzalligini ko’rsatib berish mumkin emas.
Naflilik funktsiyasi iste’mol qilinayotgan tovarlar(X,Y)dan olinayotgan
naflilikning hosilasini ifodalaydi:
XY
Y
X
U
)
,
(
.
So’nggi qo’shilgan naflilik – muayyan ne’matning navbatdagi birligini
iste’mol qilishdan olingan qo’shimcha naflilikdir.
So’nggi qo’shilgan naflilik
umumiy naflilikning o’sgan
qismidan iborat ekan, u naflilik funktsiyasining hosilasi
hisoblanadi. Muayyan ehtiyojni qondiruvchi har bir navbatdagi ne’mat
oldingisiga
qaraganda kamroq naflilikka ega bo’ladi. Ne’matlarning cheklangan miqdori
sharoitida esa doimo ehtiyojni eng kam darajada qondiruvchi «so’nggi nusxasi»
mavjud bo’ladi.
So’nggi qo’shilgan naflilik pasayib borish tendentsiyasiga ega bo’lib, bu iqtisodiy
tamoyil sifatida ifoda etiladi. Mazkur tamoyilning
mohiyati shundan iboratki, agar
alohida olingan yakka iste’molchining holatidan kelib chiqilsa, ne’matlarni iste’mol
qilish hajmining ko’payib
borishi bilan, ma’lum vaqtdan boshlab,
muayyan
ne’matning navbatdagi birligini iste’mol qilishdan olingan qo’shimcha naflilik
oldingisiga nisbatan kamayib boradi.
Kishi qanchalik ko’p miqdordagi tovarni iste’mol qilsa, u shunchalik ko’p yalpi
naflilikka ega bo’ladi. Ya
